Przemiany struktur i hierarchii społecznych na ziemiach polskich w XVIII-XIX wieku. Mieszczaństwo i burżuazja. 3104-WH08SZW3

Przegląd badań nad dziejami społeczeństwa polskiego w XVIII i XIX w.. Próba ukazania procesów dezintegracji tradycyjnego mieszczaństwa. Prezentacja pochodzenia społecznego i etnicznego burżuazji, jej statusu prawnego, dróg karier, wzorców kulturowych i relacji z innymi grupami społecznymi.
Tematy kolejnych zajęć:
1. Wprowadzenie. Problemy i metody historii społecznej (cz. 1)
2. Problemy i metody historii społecznej (cz.2)
3. Dotychczasowe badania nad mieszczaństwem i burżuazją w Polsce. Stan miejski w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej: pozycja prawna i społeczna, sytuacja ekonomiczna, kultura materialna i intelektualna, możliwości karier. Mieszczanie w oczach szlachty.
4. "Kwestia miejska" w publicystyce doby stanisławowskiej i na Sejmie Czteroletnim.
5. Drogi do majątku na przełomie XVIII i XIX wieku.
6. Pozycja prawna i społeczna mieszczaństwa w Księstwie Warszawskim.
7. Narodziny i rozkwit kapitalistycznych fortun i ich społeczne oceny (do 1850).
8. Mieszczaństwo i burżuazja w publicystyce Wielkiej Emigracji
9. Kwestia udziału poszczególnych grup ludności miejskiej w konspiracjach patriotycznych i powstaniach narodowych.
10. Społeczna i narodowa genealogia warszawskich i łódzkich finansistów, przedsiębiorców i handlowców drugiej połowy XIX wieku (próba porównania).
11. Drobnomieszczaństwo jako problem badawczy.
12. Zabór pruski: w kręgu apologii mieszczańskich cnót.
13. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość "stanu miejskiego" w publicystyce i literaturze pięknej warszawskiego pozytywizmu.
14. Struktura społeczna, sytuacja ekonomiczna i postawy polityczne mieszczaństwa galicyjskiego (Kraków i Lwów).
15. W walce z "dulszczyzną". Literackie wizerunki burżuazji przełomu XIX i XX wieku i ich ideowe inspiracje.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Literatura

Źródła i wybory tekstów źródłowych do wykorzystania w trakcie ćwiczeń:
Droga do niepodległości czy program defensywny? Praca organiczna - programy i motywy, oprac. T. Kizwalter, J. Skowronek, Warszawa 1988; Aleksander Fredro, "Pan Geldhab" i "Dożywocie"; Materiały do dziejów Sejmu Czteroletniego t. I-V, Warszawa 1955-1962; Pierwsze pokolenie marksistów polskich. 1878-1886, oprac. A. Molska, Warszawa 1962; Polacy przez siebie samych odmalowani. Szkice fizjologiczne, oprac. J. Rosnowska, C. Gajkowska, Kraków 1979; Postępowa publicystyka emigracyjna 1831-1846. Wybór źródeł, oprac. W. Łukasiewicz, W. Lewandowski, Wrocław -Warszawa-Kraków 1961; Bolesław Prus, "Lalka"; Przemiany społeczne i gospodarcze w Królestwie Polskim (1815-1830). Wybór tekstów źródłowych, oprac. S. Kieniewicz, Warszawa 1951; Wielkopolska. Wybór źródeł t.I: 1815-1850, t.II: 1851-1914, oprac. W. Jakóbczyk, Wrocław 1952-1954; Wybór tekstów źródłowych z historii Polski w latach 1795-1864, oprac. S. Kieniewicz, T. Mencel, W. Rostocki, Warszawa 1956; A. Zaleski, Towarzystwo warszawskie. Listy do przyjaciółki przez Baronową XYZ, oprac. R. Kołodziejczyk, Warszawa 1971; Gabriela Zapolska, "Moralność pani Dulskiej"; Źródła do dziejów Polski w XIX i XX wieku, t. II: lata 1864-1918, oprac. A. Szwarc, R. Turkowski, Pułtusk 1997.
Podręczniki, kompendia, monografie, przeglądy:
P. Burke, Historia i teoria społeczna, Warszawa-Kraków 2000; M. Kula, Historia a socjologia, "Dzieje Najnowsze" r. XX, 1988, nr 3-4, s. 149-158; A. Chwalba, Historia Polski 1795-1918, Kraków 2000; Encyklopedia historii gospodarczej Polski t.I-II, Warszawa 1980; Dzieje burżuazji w Polsce. Studia i materiały t. I-III, red. R. Kołodziejczyk, Wrocław 1974-1983; I. Ihnatowicz, A. Mączak, J. Tomaszewski, B. Zientara, Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Warszawa 1988; W. Rusiński, Rozwój gospodarczy ziem polskich w zarysie, Warszawa 1969; Dzieje burżuazji w Polsce t.I-III, red. R. Kołodziejczyk, Wrocław 1974-1983; J. Hensel, Burżuazja warszawska drugiej połowy XIX w. w świetle akt notarialnych, Warszawa 1979; I. Ihnatowicz, Burżuazja warszawska, Warszawa 1972; Tenże, Obyczaj wielkiej burżuazji warszawskiej w XIX wieku, Warszawa 1971; J. Jedlicki, Nieudana próba kapitalistycznej industrializacji, Warszawa 1964; R. Kołodziejczyk, Burżuazja polska w XIX i XX wieku. Szkice historyczne, Warszawa 1979; Tenże, Jan Bloch (1836-1902), Warszawa 1983; Tenże, Miasta, mieszczaństwo, burżuazja w Polsce w XIX wieku. Szkice i rozprawy historyczne, Warszawa 1979; S. Kowalska-Glikman, Drobnomieszczaństwo w dziewiętnastowiecznej Warszawie, Warszawa 1987; Miasteczka polskie w XIX-XX wieku. Z dziejów tworzenia się społeczności, red. R. Kołodziejczyk, Kielce 1992; A. Micińska, Między Królem-Duchem a mieszczaninem. Obraz bohatera narodowego w piśmiennictwie polskim przełomu XIX i XX w. (1895-1914), Wrocław 1995; M. Nietyksza, Rozwój miast i aglomeracji miejskich w Królestwie Polskim 1865-1914, Warszawa 1986; Przemiany społeczne w Królestwie Polskim 1815-1864, red. W. Kula, J. Leskiewiczowa, Wrocław 1979; S. Pytlas, Łódzka burżuazja przemysłowa w latach 1864-1914, Łódź 1994.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3104-WH08SZW3 w USOSweb