Historia nowożytna 3104-SPH-HNW

W ramach zajęć zostaną omówione podstawowe zagadnienia ustrojowe, społeczne, polityczne i religijne Europy w epoce nowożytnej w XVI-XVII wieku. Celem zajęć jest przede wszystkim pokazanie specyfiki polsko-litewskiej Rzeczypospolitej na szerokim tle porównawczym, zarówno z państwami Europy Zachodniej, jak i Wschodu (Państwo Moskiewskie).
I zjazd (18 II 2018)
Historia powszechna: Władca nowożytny – ideał a praktyka
- obraz władcy idealnego wczesnowożytnej Europy, a realia epoki. Powstanie i centralizacja „państw narodowych” na przełomie XV-XVI wieku.
Źródła:
Erazm z Rotterdamu, Pisma moralne. Wybór, przeł. i oprac. M. Cytowska, Warszawa 1970, Wychowanie księcia, r. III, VI, VIII, s. 232-243, 252-269, 274-277 (proszę też o lekturę wstępu, s. 5-26)
Nicolo Machiavelli, Książę, przeł. C. Nanke, Warszawa 1994, s. 37-38, 77-97
literatura:
M. Howard, Wojna w dziejach Europy, Wrocław-Warszawa-Kraków 1990, s. 45-65
A. Wyczański, Historia Powszechna. Wiek XVI, Warszawa 2001, s. 52-68, 102-123
Historia Polski: Rzeczypospolita Obojga Narodów – pojęcie federalizmu, państwo i społeczeństwo
Unia lubelska (1569), pacta conventa, artykuły henrykowskie
źródła:
- akt unii lubelskiej, [w:] Wiek XVI-XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, opr. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1997, s. 99-103; pacta conventa i artykuły henrykowskie, tamże, s. 108-111
literatura:
porównanie podejścia historiografii polskiej i litewskiej do problemu unii lubelskiej:
A. Rachuba, J. Kiaupiene, Z. Kiaupa, Historia Litwy. Dwugłos polsko-litewski, Warszawa 2008, s. 65-74, 82-92, 284-296
- poza tym U. Augustyniak, Historia Polski, Warszawa 2008, s. 66-73, 518-521, 537-540

II zjazd (4 III 2018)
Historia Polski: Podstawowe źródła do badania ustroju Rzeczypospolitej szlacheckiej – sejmy, sejmiki, sądy, urzędy – w dobie świetności i kryzysu – koniec XVI wieku-XVIII wiek (I zajęcia- sejmiki; II zajęcia – sejm)
źródła: Marcin Kromer, Polska, czyli o położeniu, ludności, obyczajach, urzędach i sprawach publicznych Królestwa Polskiego księgi dwie, wyd. R. Marchwiński, Olsztyn 1984, s.113-121
- Fulwiusz Ruggieri o sejmie polskim w czasach Zygmunta II Augusta; Sebastian Cefali o stanie politycznym i wojskowym Polski w 1665 r.; Jędrzej Kitowicz o zrywaniu sejmów w Polsce za Augusta III Sasa [w:], Wiek XVI-XVIII w źródłach, s. 98-99, 283-287, 341-344
- omówienie specyfiki źródeł do dziejów parlamentaryzmu – diariusze sejmowe, wota senatorskie, Volumina Legum
- źródła do dziejów sejmików; omówienie na podstawie źródeł z: Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. I, wyd. S. Kutrzeba i A. Przyboś, Kraków 1932
literatura:
U. Augustyniak, Historia Polski, s. 73-112
J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2005, s. 177-181, 217-225
III zjazd (18 III 2018)

Historia powszechna: Wielkie Księstwo Moskiewskie u schyłku rządów Iwana IV Groźnego – w opinii Rosjan i cudzoziemców
źródła:
A. Possevino, Moscovia, tłum. A. Warkotsch, Warszawa 1988, s. 33-49 i wstęp
List pierwszy do Kurbskiego (1564), [w:] Literatura staroruska. Antologia, wyd. W. Jakubowski i R. Łużny, Warszawa 1975, s. 125-131
Relacja A. Schlichtinga – tekst w depozycie
literatura:
H. Grala. Wokół dzieła i osoby Alberta Schlichtinga (Przyczynek do dziejów propagandy antymoskiewskiej w drugiej połowie XVI w.), „Studia Źródłoznawcze”, t. XXXVIII, s. 35-51
Z. Wójcik, Dzieje Rosji 1533-1801, Warszawa 1971, s. 7-61
IV zjazd (8 IV 2018)
I zajęcia
Wojsko a społeczeństwo w nowożytnej Europie
Wielkie konflikty międzynarodowe w XVII-wiecznej Europie na przykładzie wojny trzydziestoletniej – wielka polityka a codzienne żołnierza
źródła:
- relacja Johana Adlera Salviusa o zdobyciu Magdeburga przez wojska katolickie w 1631 r.; tekst traktatu westfalskiego z 1648 r., [w:] Wiek XVI-XVIII w źródłach, s. 238-247
H.J.C. von Grimmelshausen, Przygody Simplicissimusa, tłum. A.M. Linke, Warszawa 1958, s. 13-20, 364-368
literatura:
P. Englund, Lata wojen, tłum. W. Łygaś, Gdańsk 2003 (wybrane fragmenty)
H. Ch. Holsten, Przygody wojenne 1655-1666, opr. T. Wasilewski, Warszawa 1980 (fragmenty)
G. Parker, Wojna trzydziestoletnia, [w:] Europa i świat w początkach epoki nowożytnej, cz. 2, pod red. A. Mączaka, Warszawa 1992, s. 98-135
T. Srogosz, Żołnierz swawolny
II zajęcia
Religia a społeczeństwo – Polska a Europa
źródła:
Tezy Marcina Lutra z 1517 r.; edykt wormacki cesarza Karola V z 1521 r.; pokój augsburski z 1555 r., [w:] Wiek XVI-XVIII w źródłach, s. 123-125, 126-128, 137-139

literatura:
R. Friedenthal, Marcin Luter, Warszawa 1991, s. 281-292
A. Wyczański, Historia Powszechna. Wiek XVI, Warszawa 2001, s. 189-235
źródła:
Tekst ugody sandomierskiej z 1570 r., Akt konfederacji warszawskiej z 1573 r. i unii brzeskiej z 1596 r.: Wiek XVI-XVIII w źródłach, s. 139-141, 146-147, 149-151
literatura:
U. Augustyniak, Historia Polski, s. 169-212
uzupełniająco: A. Jobert, Od Lutra do Mohyły, przeł. E. Sękowska, Warszawa 1994, s. 15-31, 69-79, 115-133
V zjazd (22 IV 2018)
Absolutyzm w Europie XVII wieku. Francja za rządów Ludwika XIV jako forma modelowa rozwoju państwa nowożytnego
źródła:
„testament polityczny” kardynała Richelieu; Jean Baptysta Colbert o Wersalu
[w:] Wiek XVI-XVIII w źródłach, s. 317-318, 319-320
C. H. Saint-Simon, Pamiętniki, opr. A. Bocheński, Warszawa 1984 t. I, s. 46-54
literatura:
J. Baszkiewicz. Historia Francji, Warszawa 1995, s. 250-289