Rzeczpospolita w dobie potopu szwedzkiego (1655-1660) 3104-M3K1-MNAG1-OG

Studenci będą mogli zaznajomić się z wydarzeniami z lat 1655-1660 dotyczącymi położenia rzeczypospolitej w przededniu najazdu szwedzkiego, załamaniem się państwa polsko-litewskiego w 1655 r. i przyczynami przejścia tak elit jak szlachty na stronę szwedzką w 1655 r., dziejom walk początkowo z siłami szwedzko-brandenburskimi następnie szwedzkimi aż do kampanii pruskiej lat 1659-1660, stanowisku elit politycznych nt. ewentualnych układów ze Szwecją i Moskwą, skutkami tej wyniszczającej wojny dla Rzeczypospolitej w II połowie XVII wieku. Poszczególne zajęcia będą poświęcone następującym zagadnieniom:
-studenci zaznajamiają się z podstawowymi źródłami i literaturą dt. Rzeczypospolitej w dobie potopu szwedzkiego;
-geneza i przyczyny agresji szwedzkiej na Rzeczpospolitą w 1655 r.
-Europa w połowie XVII wieku a Rzeczpospolita i jej pryncypia polityki zagranicznej w dobie powstania B.Chmielnickiego;
-Ujscie i Kiejdany - stanowisko dawnej i współczesnej historiografii;
-znaczenie obrony Jasnej Góry - mit czy rzeczywistość w zmianie postawy stanu szlacheckiego wobec Szwedów;
-bitwa warszawska 1656 r. i jej wpływ na dalsze losy wojny polsko-szwedzkiej;
-rokowania z elektorem brandenburskim Fryderykiem Wilhelmem w 1657 r. - utrata lenna pruskiego, ocena w polskiej historiografii;
-najazd Jerzego Rakoczego księcia siedmiogrodzkiego na Rzeczpospolitą jako pokłosie traktatu w Radnot z XII 1656 r.
-przyczyny wznowienia działań wojennych z Moskwą w 1658 r. - zerwanie porozumienia z Niemieży z 1656 r.
-działania wojenne r.1658 - zmagania Rzeczpospolitej na dwóch frontach z Moskwą i Szwecją;
-powstanie koalicji antyszwedzkiej w latach 1658-1659 ( Brandenburgia, Dania, Austria i Rzeczpospolita);
-plany elekcji vivente rege polskiego dworu i ich przełożenie na relacje z Francją i Austrią
-działania wojenne w 1659 r. w sojuszu z korpusem posiłkowym austriackim na terenie Prus Królewskich;
-sytuacja na Ukrainie wobec upadku hetmana I.wyhowskiego i idei unii hadziackiej;
-ocena traktatu oliwskiego z 3 V 1660 r.- sukces czy porażka.
-skutki potopu szwedzkiego dla Rzeczpospolitej ( militarne, gospodarcze, społeczne ,kulturalne).

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Założenia (opisowo)

Tematyka wykładów faktycznie obejmuje okres od 1654 r. (początek wojny Rzeczpospolitej z Moskwą) po traktat oliwski w maju 1660 r. Studenci winni posiadać podstawową wiedzę dotyczącą dziejów Rzeczypospolitej Obojga Narodów w połowie XVII wieku.

Efekty kształcenia

Po zaliczeniu wykładu studenci powinni wykazać się wiedzą dotyczącą relacji rzeczypospolitej z państwami ościennymi w dobie potopu, a w szczególności posiadać wiedzę nt:
-położenia Rzeczpospolitej przed, w trakcie i po zakończeniu zmagań ze Szwecją w połowie XVII wieku;
-wydarzeń militarnych doby potopu;
-relacji dyplomatycznych mających miejsce w tym okresie miedzy Rzeczpospolitą a Cesarstwem, Brandenburgią, Moskwą i Kozaczyzną zaporoską;
-stanowiska elit politycznych i szlachty nt. prowadzenia wojny ze Szwecją oraz Moskwą w ww.okresie;
-wskazać różnice w systemach ustrojowych państw biorących udział w tym konflikcie i skutkach po ich zakończeniu (Dania, Brandenburgia , Polska);
-umieć przedstawić podstawowe źródła i literaturę dt. zmagań Rzeczypospolitej ze Szwecją.

Kryteria oceniania

wykład będzie połączony z prezentacją najnowszej literatury dotyczącej dziejów Rzeczpospolitej w dobie potopu szwedzkiego; po zakończeniu studenci mogą zadawać pytania dt. poszczególnych wykładów jak i literatury omawianej przez prowadzącego.
Kryterium oceniania: obecność na wykładach oraz test zaliczeniowy na ostatnich zajęciach dla studentów.

Literatura

J.Wimmer, Wojna polsko-szwedzka 1655-1660, Warszawa 1973.
Polska w okresie drugiej wojny północnej 1655-1660, t.I-III, Warszawa 1957.
J.Wimmer, Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1965.
R.Rybarski, Skarb i pieniądz za Jana Kazimierza, Michała Korybuta i Jana III, Warszawa 1939.
S.Augusiewicz, Działania militarne w Prusach Książęcych w latach 1656-1657, Olsztyn 1999.
A.Borcz, Działania wojenne na terenie ziemi przemyskiej i sanockiej w latach "potopu" 1655-1657, Przemysl 1999.
P.Englund, Niezwyciężony, t.I-II, Gdańsk 2004.
M.Nagielski, Warszawa 1656, Warszawa 2009.
A.Kersten, Stefan Czarniecki, Warszawa 1963.
L.Kubala, Wojna brandenburska i najazd Rakoczego w roku 1656 i 1657, Lwów-Warszawa 1917.
L.Kubala, Wojna szwedzka w roku 1655 i 1656, Lwów 1913.
L.Kubala, Wojny duńskie i pokój oliwski 1657-1660, Lwów 1922.
A.Pernal, Rzeczpospolita Obojga Narodów a Ukraina. Stosunki dyplomatyczne w latach 1648-1659, Kraków 2010.
A.Walewski, Historia wyzwolenia Polski za panowania Jana Kazimierza 1655-1660, Oswięcim 2018.
A.Mączak, W czasach "potopu", Wrocław 1999.
J.Płosiński, Potop szwedzki na Podlasiu 1655-1657, zabrze 2006.
L.Tersmeden, armia Karola X Gustawa - zarys organizacyjny; w: Studia i Materiały do Historii Wojskowosci, t.19/2, Warszawa 1973.
J.Wegner, szwedzi w Warszawie 1655-1657, Warszawa 1936.
P.Kroll, Od ugody hadziackiej do Cudnowa. Kozaczyzna między Rzecząpospolitą a Moskwą w latach 1658-1660, Warszawa 2008.
A.Kersten, Hieronim Radziejowski. Studium władzy i opozycji, Warszawa 1988.
B.Wachowiak, A.Kamieński, Dzieje Brandenburgii-Prus na progu czasów nowożytnych (1500-1701), Poznań 2001.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3104-M3K1-MNAG1-OG w USOSweb