Zajęcia okołoseminaryjne - Historia mówiona: teoria i praktyka 3104-M2OSHMTP-OG

Celem zajęć jest przybliżenie studentom metodologii historii mówionej jako narzędzia tworzenia i analizy ustnych relacji świadków historii. Zajęcia obejmować będą analizę sposobów wykorzystania relacji w badaniach nad przeszłością i pamięcią zbiorową, praktyczną naukę podstawowych metod historii mówionej i dyskusję nad sposobami funkcjonowania relacji świadków historii we współczesnym dyskursie historycznym. Obok nauki praktycznych umiejętności metodyki historii mówionej, zajęcia poświęcone będą analizie prac z zakresu współczesnej humanistyki i nauk społecznych, jak również tekstów kulturowych (literatura piękna, film, muzeum), które sięgają po relacje świadków historii jako środek przekazu refleksji o przeszłości i pamięci zbiorowej.

Historia mówiona w badaniach historycznych
Eisler Jerzy, Refleksje nad wykorzystaniem relacji jako źródła w badaniu historii PRL (rozmowy z dysydentami i prominentami), „Polska 1944/45-1989. Studia i materiały”, 2003, s. 23-48.
Kierzkowski Michał, Oral history – „Historia Badającego i Badanego”. Uwagi o specyfice relacji ustnych w kontekście badań historycznych, w: Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych. Zbiór studiów, red. Barbara Wagner, Tomasz Wiślicz, Zabrze: inforteditionis 2008, s. 35-40.

Historia mówiona – dyscyplina czy metoda?
Kurkowska-Budzan Marta, Informator, świadek historii, narrator – kilka wątków epistemologicznych i etycznych oral history, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, I: 2011, s. 9-34.
Thompson Paul, Głos przeszłości. Historia mówiona, przekł. M. Kierzkowski, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2010, s. 281-294.
Portelli Alessandro, The pecularities of oral history, „History Workshop”, 1981, nr 12, s. 96-107.
Świadek historii w dyskursie publicznym o przeszłości
Muzeum Powstania Warszawskiego – historia mówiona
A. Zawadzka, Żydokomuna

Przygotowanie do wywiadu: typy wywiadów, operacjonalizacja pytań badawczych, przygotowanie kwestionariusza pytań
Kurkowska-Budzan Marta [et al.], Historia mówiona – elementarz, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury 2008, wersja pdf do pobrania ze strony: http://swiadkowiehistorii.pl/elementarz.php
Prowadzenie wywiadu, główne zasady i problemy
Kvale Steinar, Prowadzenie wywiadów, przekł. A. Dziuban, Warszawa: Wyd. Nauk. PWN 2010, s. 99-118 (prowadzenie wywiadu), 135-152 (jakość wywiadu).
Oral History Evaluation Guidelines, wg Oral History Association, na stronie: http://www.tinyurl.pl/?ja0l3LCM.
Dokumentacja wywiadu dla potrzeb archiwalnych
Kurkowska-Budzan Marta [et al.], Historia mówiona – elementarz, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury 2008, wersja pdf do pobrania ze strony: http://swiadkowiehistorii.pl/elementarz.php
Frisch Michael, Historia mówiona i rewolucja digitalna. W kierunku post-dokumentalnej wrażliwości, przekł. M. Kierzkowski, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, Poznań 2010, s. 295-318.
Lewandowska Izabela, Zasady opisu bibliograficznego źródeł mówionych (relacji ustnych). Próba systematyzacji „Echa Przeszłości”, t. 10: 2009, s. 487-498.
Etyka badań historii mówionej
Kałwa Dobrochna, Kozetka historyka: oral history w badaniach życia prywatnego, w: Rodzina – prywatność – intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim. Sympozjum na XVII Powszechnym Zjeździe Historyków Polskich (Kraków 15-18 września 2004). Zbiór studiów, red. D. Kałwa, A. Walaszek, A. Żarnowska, Warszawa: DiG, 2006, s. 181-191.
Kurkowska-Budzan Marta, Badacz – tubylec. O emocjach, władzy i tożsamości w badaniach oral history miasteczka Jedwabne, w: Barbara Wagner, Tomasz Wiślicz (red.), Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych. Zbiór studiów, Zabrze 2008, s. 17-25.
Rapley Tim, Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów, przekł. A. Gąsior-Niemiec, Warszawa 2010, s. 59-76.
Historia mówiona w badaniach historycznych – analiza tekstów
Dąbek Krzysztof, PZPR - retrospektywny portret własny, Warszawa 2006.
Jarosz Dariusz, Mieszkanie się należy. Studium z peerelowskich praktyk społecznych, Warszawa 2010 (fragmenty).
Mazurek Małgorzata, Socjalistyczny zakład pracy. Porównanie fabrycznej codzienności PRL i NRD u progu lat sześćdziesiątych, Warszawa 2005 (fragmenty).
Wywiad jako źródło historyczne – metody analizy jakościowej (Klich-Kluczewska, Kałwa, Filipkowski)
Filipkowski Piotr, Historia mówiona i wojna. Doświadczenie obozu koncentracyjnego w perspektywie narracji biograficznych, Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej 2010, s. 73-95, 175-207.
Kałwa Dobrochna, Klich-Kluczewska Barbara, „Codzienność peryferyjna”. Pamięć mieszkańców Ustronia – studium przypadku, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2011, nr 1, 57-64.
Teoria ugruntowana w badaniach historycznych
Kurkowska-Budzan Marta, Antykomunistyczne podziemie zbrojne na Białostocczyźnie. Analiza współczesnych symbolizacji przeszłości, Kraków 2009 (fragmenty)
Historia mówiona w naukach społecznych
Engelking-Boni Barbara, Zagłada i pamięć. Doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych, Warszawa 1994 (fragmenty).
Filipkowski Piotr, Historia mówiona i wojna. Doświadczenie obozu koncentracyjnego w perspektywie narracji biograficznych, Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej 2010, s. 21-70.
Kubiszyn Marta, Historia (nie)mówiona, „Scriptores”, 2003, s. 91-105.
Pamięć indywidualna i pamięć zbiorowa jako przedmiot historii mówionej
Welzer Harald, Materiał, z którego zbudowane są biografie, przekł. Magdalena Saryusz-Wolska, w: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. Magdalena Saryusz-Wolska, Kraków: Universitas 2009, s. 37-57.
Welzer Harald, Moller Sabine, Tschuggnall Karoline, „Dziadek nie był nazistą”. Narodowy socjalizm i Holokaust w pamięci rodzinnej, przekł. Paweł Masłowski, w: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. Magdalena Saryusz-Wolska, Kraków: Universitas 2009, s. 351-410.
Doświadczenia traumy w relacjach świadków historii
Fragmenty filmu „Wszystko jest iluminacją”
Redlich Shimon, Razem i osobno. Polacy, Żydzi, Ukraińcy w Brzeżanach 1919-1945, Sejny 2008 (fragmenty).
Archiwa historii mówionej na świecie – przykłady wykorzystania relacji świadków historii
Edwardians Online. Family Life and Work Experience before 1918. http://www.qualidata.ac.uk/edwardians/
Oral History Research Office, Columbia University: http://www.columbia.edu/cu/lweb/indiv/oral/index.html
Paměť Národa: http://www.pametnaroda.cz/
Yad Vashem Archive: http://www1.yadvashem.org/yv/en/about/archive/
Polskie archiwa historii mówionej – wizyta w Domu Spotkań z Historią
Czajkowski Tomasz, Program Historia mówiona realizowany w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie, w: Historia mówiona w świetle etnolingwistyki, red. S. Niebrzegowska-Bartmińska, S. Wasiuta, Lublin 2008, s. 31-34.
Kurkiewicz Michał, Projekt IPN „NOTACJE – relacje świadków historii”, w: Histora w kulturze współczesnej. Niekonwencjonalne podejścia do prezszłości, red. P. Witek, M. Mazur, E. Solska, Lublin 2011, s. 421-428.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Efekty kształcenia

Wiedza
Opanowanie fachowej terminologii z zakresu historii mówionejWiedza
Opanowanie fachowej terminologii z zakresu historii mówionej
Ma podstawową wiedzę o specyfice metodologicznej dyscypliny i zna podstawowe narzędzia przeprowadzania wywiadu ze świadkiem historii
Zna specyfikę metodologiczną, zasady przeprowadzania wywiadu i interpretacji relacji świadka historii.
Orientuje się w działalności ośrodków prowadzących badania i projekty historii mówionej
Umiejętności
Potrafi wskazać i omówić miejsce historii mówionej w ramach nauk historycznych. W wypowiedziach wykorzystuje argumenty różnych autorów, potrafi je krytycznie ocenić.
Potrafi przeprowadzić wywiad ze świadkiem historii zgodnie z przyjętymi założeniami metodologicznymi. Analizuje źródło mówione z wykorzystaniem warsztatu historycznego i specyficznych narzędzi historii mówionej.
Przedstawia wyniki swojej pracy w przemyślanej, usystematyzowanej formie.
Kompetencje społeczne
Rozumie konieczność przestrzegania zasad etycznych w pracy badawczej.
Uznaje i szanuje odmienne punkty widzenia na przeszłość; jest zdolny do zrozumienia odmiennych wartości i postaw prezentowanych przez świadków historii.
Wykazuje się odpowiedzialnością w trakcie prowadzenia wywiadów i ich wykorzystania w badaniu historycznym
Ma świadomość znaczenia projektów historii mówionej dla budzenia lub utrwalania tożsamości lokalnych wspólnot pamięci.

Ma podstawową wiedzę o specyfice metodologicznej dyscypliny i zna podstawowe narzędzia przeprowadzania wywiadu ze świadkiem historii
Zna specyfikę metodologiczną, zasady przeprowadzania wywiadu i interpretacji relacji świadka historii.
Orientuje się w działalności ośrodków prowadzących badania i projekty historii mówionej
Umiejętności
Potrafi wskazać i omówić miejsce historii mówionej w ramach nauk historycznych. W wypowiedziach wykorzystuje argumenty różnych autorów, potrafi je krytycznie ocenić.
Potrafi przeprowadzić wywiad ze świadkiem historii zgodnie z przyjętymi założeniami metodologicznymi. Analizuje źródło mówione z wykorzystaniem warsztatu historycznego i specyficznych narzędzi historii mówionej.
Przedstawia wyniki swojej pracy w przemyślanej, usystematyzowanej formie.
Kompetencje społeczne
Rozumie konieczność przestrzegania zasad etycznych w pracy badawczej.
Uznaje i szanuje odmienne punkty widzenia na przeszłość; jest zdolny do zrozumienia odmiennych wartości i postaw prezentowanych przez świadków historii.
Wykazuje się odpowiedzialnością w trakcie prowadzenia wywiadów i ich wykorzystania w badaniu historycznym
Ma świadomość znaczenia projektów historii mówionej dla budzenia lub utrwalania tożsamości lokalnych wspólnot pamięci.

Kryteria oceniania

Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach – 90% (dopuszczalna 1 nieobecność, pozostałe nieobecności wymagają zaliczenia indywidualnego na dyżurach), przygotowanie pracy zaliczeniowej (analiza przeprowadzonego wywiadu).
Ocenę końcową tworzą oceny cząstkowe:
a. przygotowanie merytoryczne do zajęć - 25%
b. aktywności na zajęciach (analiza tekstów) - 25%
c. praca zaliczeniowa: - 50%

Literatura

Literatura obowiązkowa – podana w zakresie tematów

Literatura uzupełniająca
Blackburn Kevin, History from above. The use of oral history in shaping collective memory in Singapore, w: Oral history and public memories, red. P. Hamilton, L. Shopes, Temple University Press 2008, s. 31-46.
Bloom Jack M., The Solidarity Revolution in Poland 1980-1981, „The Oral History Review”, t. 33: 2006, nr 1, s. 33-64.
Draaisma Douve, Dlaczego życie płynie szybciej, gdy się starzejemy. O pamięci autobiograficznej, przekł. E. Jusewicz-Kalter, Warszawa: PIW 2006.
Grele Ronald J., Movement without aim: methodological and theoretical problems in oral history, w: The oral history reader, red. R. Perks, A. Thomson, Routledge 2000, s. 38-52.
Hardy III Charles, Portelli Alessandro, „I can almost see lights of home”. A field trip to Harlan County, Kentucky. An essay-in-sound, „The Journal of Multimedia History”, t. 2: 1999, nr 1, na stronie: http://www.albany.edu/jmmh/vol2no1/lightssoundessay.html
Kałwa Dobrochna, Historia mówiona w krajach postkomunistycznych. Rekonesans, „Kultura i historia” http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/1887
Karp Hans-Jürgen, Traba Robert, Czy codzienność można pamiętać? Wspomnienia z Warmii i Mazur jako fragment pamięci kulturowej Niemców, Polaków i Ukraińców, w: Codzienność zapamiętana. Warmia i Mazury we wspomnieniach, red. H.-J. Karp, R. Traba, Olsztyn-Warszawa 2004, s. 7-26.
Kaźmierska Kaja, Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych, „Przegląd Socjologiczny”, t. LIII: 2004, nr 1, s. 71-96.
Kersten Krystyna, Historyk – twórcą źródeł, „Kwartalnik Historyczny”, r. 78: 1971, nr 2, s. 313-329.
Kierzkowski Michał, Oral history – audiowizualna reprezentacja przeszłości, w: Współczesność i przyszłość nauk humanistycznych. Problemy i perspektywy badawcze, red. D. Ciunajcis, M. Kierzkowski, G. Klonowski, Poznań 2007, s. 119-132.
Kurkowska Marta, Archiwa pamięci - oral history, „Historyka”, 1998, s. 67-76.
Lewandowska Izabela, Wywiad jako technika zdobywania informacji źródłowych w badaniu historii najnowszej, „Echa Przeszłości”, t.5: 2004, s. 279-299.
Maruszewski Tomasz, Pamięć autobiograficzna, Gdańsk 2005.
Niethammer Lutz, Where were you on 17 June? A Niche in memory, w: Luisa Passerini (red.), International Yearbook of Oral History and Life Stories, t. 1: Memory and totalitarianism, Oxford University Press 1992, s. 45-69.
Ochinowski Tomasz, „Verba movent”. Przyczynek do opisu obecności historii oralnej w historiografii polskiej po 1945 roku, „Klio polska. Studia i materiał z dziejów historiografii w XIX-XX w.”, 2009, nr 4, s. 119-136.
Oral history. The challenges of dialogue, red. M. Kurkowska –Budzan, K. Zamorski, Amsterdam – Philadelphia 2009.
Pamiętanie Peerelu. Opowieści o wspólnych i indywidualnych sposobach na stystem: 1956-1989, Notes edukacyjny: Marzec 1968, red. Anka Grupińska, Joanna Wawrzyniak, Warszawa: Karta 2008.
Passerini Luisa, Autobiography of a generation. Italy, 1968, Wesleyan University Press 2004.
Silverman David, Interpretacja danych jakościowych, Warszawa 2009.
Silverman David, Prowadzenie badań jakościowych, Warszawa 2008.
Polski Wrocław jako metropolia europejska. Pamięć i polityka historyczna z punktu widzenia oral history, red. P. Ther, T. Królik, L. Henke, Wrocław 2006.
Thompson Paul, Believe it or not. Rethinking the historical interpretation of memory, w: Memory and History. Essays on recalling and interpreting experience, red. J. Jeffrey, G. Edwall, University Press of America 1994, s. 1-16.
Thompson Paul, Głos przeszłości. Historia mówiona, przekł. M. Kierzkowski, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2010, s. 281-294.
Thompson Paul, The Voice of the Past: Oral history, Oxford 2000.
Thomson Alistair, Four paradigm transformations in oral history, „The Oral History Review” 34: 2007, nr 1, s. 49-70.
Woźniak Marek, Kiedy pamięć staje się źródłem historycznym. Historycy wobec tradycji ustnej, w: Historyk wobec źródeł. Historiografia klasyczna i nowe propozycje metodologiczne. Praca zbiorowa, red. J. Kolbuszewska, R. Stobiecki, Łódź 2010, s. 79-89.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3104-M2OSHMTP-OG w USOSweb