Zajęcia fakultatywne. Dokument późnośredniowieczny i wczesnonowożytny w służbie dyplomacji 3104-L2F-DOK

Zajęcia prowadzone w formie konwersatorium i ćwiczeń warsztatowych dedykowane są studentom studiów licencjackich historii w ramach zajęć fakultatywnych. Kurs stanowi wprowadzenie w problematykę badań z zakresu późnośredniowiecznej i wczesnonowożytnej dyplomatyki. Ze względu na zainteresowania prowadzących, materiał źródłowy został ograniczony do wytworów kancelarii miejskich (I połowa semestru) i królewskich (II połowa semestru). Część poświęconą dyplomatyce miejskiej uzupełniono o akty lokacyjne. Uczestnicy konwersatorium poznają najważniejsze typy wytworów ww. kancelarii (ich pełen wykaz znajduje się w sylabusie). Źródła będą czytane wspólnie podczas zajęć w postaci oryginalnej. Ich lektura ma służyć uwypukleniu podstawowych problemów badawczych i metodologicznych związanych z analizą określonych typów dokumentów. Uczestnicy kursu zostaną też zapoznani z rozmaitymi materiałami pomocniczymi: podręcznikami, kodeksami dyplomatycznymi, korpusami pieczęci i bardziej specjalistyczną literaturą źródłoznawczą.

1. Zajęcia wstępne.

2. Akt lokacyjny:
- S. Kuraś, Przywileje prawa niemieckiego miast i wsi małopolskich XIV-XV wieku, Wrocław 1971 oraz recenzje: H. Samsonowicz, „Przegląd Historyczny”, 63, 1972, s. 493-504; W. Maisel, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 24, 1972, s. 233-238;
- P. Rabiej, Kilka uwag o dokumencie lokacyjnym miasta Krakowa z 1257 roku [w:] Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, red. Z. Piech, Kraków 2008, s. 487-500;
- S. Gawlas, Przełom lokacyjny w dziejach miast środkowoeuropejskich [w:] Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, pod red. Z. Kurnatowskiej, T. Jurka, Poznań 2005, (Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydział Historii i Nauk Społecznych, Prace Komisji Historycznej, t. 62), s. 133-162.

3. Pieczęcie miejskie (ogólnomiejskie, radzieckie, ławnicze i inne):
- A. Chmiel, Pieczęć wójtowska krakowska z drugiej połowy XIII wieku, „Rocznik Krakowski”, 9, 1907, s. 213-223;
- H. Seroka, W sprawie początków pieczęci miejskiej Krakowa. Ze studiów nad średniowieczną sfragistyką miast małopolskich [w:] Drogą historii: studia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymańskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, pod red. P. Dymmela, K. Skupieńskiego, B. Trelińskiej, Lublin 2001, s. 299-307;
- M. Starzyński, Uwagi w sprawie genezy najstarszej pieczęci Krakowa z XIII wieku: na marginesie ostatnich badań, „Studia Źródłoznawcze”, 50, 2012, s. 25-40.

4. Dokumenty miejskie (rady i ławy):
- K. Skupieński, Klasztory a początki dokumentu miejskiego w Polsce [w:] Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym: materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej w Turawie w dniach 6-8 V 1999 przez Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, pod red. M. Derwicha, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław-Opole 2000, s. 93-102;
- M. Trojanowska, Dokument miejski lubelski od XIV do XVIII wieku: studium dyplomatyczne, Warszawa 1977;
- B. Wyrozumska, Kancelaria, s. 98-104.

5. Wilkierze:
- S. Estreicher, Ustawy przeciw zbytkowi w dawnym Krakowie, „Rocznik Krakowski”, 1, 1898, s. 102-134;
- T. Maciejewski, Wilkierze miasta Torunia, Poznań 1997;
- G. Myśliwski, Leges sumptuariae w średniowiecznym Lwowie, [w:] Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, pod red. A. Bartoszewicz [et al.], Warszawa 2010, s. 222-233.

6. Listy wystawione w imieniu miasta:
- R. Czaja, Przenoszenie listów między miastami hanzeatyckimi w strefie bałtyckiej w XIV-XV wieku, „Klio”, 23, 2012, 4, s. 7-24;
- M. Grulkowski, Korespondencja Krakowa i Wrocławia z Głównym Miastem Gdańskiem w późnym średniowieczu, „Klio”, 23, 2012, nr 4, s. 35-72;
- H. Samsonowicz, Pismo, obraz, głos. Formy przekazu informacji w świecie Hanzy, [w:] Scientia et amicitia. Studia poświęcone profesorowi Edwardowi Potkowskiemu w sześćdziesięciolecie urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, pod red. M. Drzewieckiego, Warszawa-Pułtusk 1999, s. 167-171.

7. Nadania, przywileje wieczyste i doczesne:
- I. Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370-1444, Warszawa 1977, s. 44-55.
- I. Sułkowska-Kurasiowa, Polska kancelaria królewska w latach 1447-1506, Wrocław 1967, s. 53-81.
- W. Chorążyczewski, Formuły narracyjne dokumentów królewskich z XIV-XVIII wieku, [w:] Formuła, archetyp, konwencja w źródle historycznym. Materiały IX Sympozjum Nauk Dających Poznawać Źródła Historyczne, Kazimierz Dolny 14-15 grudnia 2000 r., pod red. A. Góraka, K. Skupieńskiego, Lublin–Radzyń Podlaski–Siedlce 2006, s. 115-131.

8. Traktaty międzynarodowe, między władcami (traktaty pokojowe, przymierza, układy):
- M. Koczerska, Autentyczność dokumentu unii krewskiej z 1385 r., „Kwartalnik Historyczny”, 90, 1992, nr 1, s 58-79;
- G. Kucharski, Praktyka kancelaryjna w zakresie układów międzypaństwowych Polski i Zakonu Krzyżackiego w Prusach na przykładzie traktatu brzeskiego z 1435 r. [w:] Kancelaria Wielkich Mistrzów i polska kancelaria królewska w XV wieku. Materiały z konferencji naukowej, Malbork 2-3 IX 2004, pod red. J. Trupindy, Malbork 2006, s. 159-179;
- P. Nowak, Dokumenty II pokoju toruńskiego z 1466 r., „Studia Źródłoznawcze”, 43, 2005, s. 85-110.

9. Listy i mandaty:
- I. Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie, s. 55-59;
- Taż, Polska kancelaria, s. 81-82;
- A. Szweda, Listy króla Polski Kazimierza Jagiellończyka do wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego z lat 1447-1454 [w:] Bitwa pod Chojnicami 18 IX 1454 w tradycji historycznej i regionalnej, red. J. Knopek, B. Kuffel, Chojnice 2004, s. 15-31;
- P. Jaworski, Nieznana korespondencja Zygmunta Augusta z Mikołajem Radziwiłłem Rudym i Ostafim Wołłowiczem z lat 1550-1571 ze zbiorów biblioteki Czartoryskich, „Studia Źródłoznawcze”, 41, 2003, s. 91-108.

10. Dokumenty wystawiane przez królowe (nadania, korespondencja):
- I. Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie, s. 35-44;
- G. Rutkowska, Niezachowane dokumenty królowej Jadwigi, „Roczniki Historyczne”, 58, 1992, s. 79-86.

Metody dydaktyczne
Zajęcia mają charakter konwersatorium, podczas którego sprawdzana jest nabyta indywidualnie wiedza, a także ćwiczeń, które mają służyć doskonaleniu umiejętności stanowiących podstawę warsztatu historyka późnego średniowiecza i wczesnej nowożytności.