Historia społeczna XIX i XX wieku. Społeczeństwo polskie w latach I wojny światowej w niepodległym państwie 3104-HSKS

.
1. Zajęcia organizacyjne

2. I wojna światowa na ziemiach polskich – przebieg.
Proszę o przypomnienie sobie na podstawie podręczników podstawowych faktów dotyczących przebiegu działań wojennych na ziemiach polskich w latach 1914-1918.Zastanowimy się nad specyfiką wojny i okupacji na ziemiach polskich. Podyskutujemy też o miejscu I wojny światowej w polskiej historiografii.

3. Rok 1914 – reakcje na wybuch wojny
Na zajęciach spróbujemy odtworzyć obawy, lęki i nadzieje związane z wybuchem wojny. Przyjrzymy się zarówno reakcjom jednostek, jak i opinii publicznej.
Warszawa w czasie I wojny światowej oprac. Krzysztof Dunin-Wąsowicz
„Pamiętnik księżnej Marii Zdzisławowej Lubomirskiej 1914-1918, Poznań 2002 /fragmenty/

4. Oblicza wojennej propagandy i działalność cenzury
Na zajęciach wykorzystywać będziemy fragmenty prasy polskojęzycznej ukazującej się na ziemiach polskich w latach 1914-1918. Będziemy się starali odpowiedzieć na pytanie o to w jakim stopniu jej redaktorzy stosowali się do wymogów stawianych przez cenzurę.
IKC z 1915 i 1916 roku wybrane numery /informacje wojenne/
„Piast” 1917
Jaworska Janina, Niemiecka cenzura prasowa w Łodzi w okresie I wojny światowej

5. Życie ludności miejskiej pod okupacją
Jako przykład posłuży nam Łódź widziana oczyma dziennikarzy „Gazety Łódzkiej”. Na tej podstawie spróbujemy odtworzyć codzienność mieszkańców w latach 1915-1918
„Gazeta Łodzka” – wybrane numery
Zygmunt Jasiński. Wspomnienia, .Warszawa 1933
„Robotnicy piszą”, red. Z. Mysłakowski, F. Gross, Warszawa 1938 /depozyt/
Irena Homola-Skąpska, Życie codzienne w czasie I wojny światowej w dziennikach krakowskiego adwokata Klemensa Bąkowskiego [w:] Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, 2005, t.50, s. 311- 336

6. Życie na wsi w czasie I wojny światowej
Na zajęciach spróbujemy odpowiedzieć na pytanie o to co szczególnie doskwierało mieszkańcom wsi w czasie I wojny światowej. Zastanowimy się jak wojna wpływała na relacje międzyludzkie, a także podyskutujemy o różnicach między życiem na wsi i w mieście w czasie Wielkiej Wojny
„Piast” 1917 – listy do redakcji
„Pamiętnik księżnej Marii Zdzisławowej Lubomirskiej 1914-1918, Poznań 2002 /fragmenty/
M. Przeniosło, Chłopi Królestwa Polskiego w latach 1914-1918, Kielce 2003

7. Życie w oblężonym mieście
Na podstawie dzienników zastanowimy się na czym polegała specyfika życia w twierdzy. Konfrontując informacje z dzienników H. Jabłonowskiej z wcześniej poznanymi źródłami opisującymi wojenną codzienność spróbujemy odpowiedzieć jak wyglądało życie cywilów bezpośrednio stykających się z działaniami zbrojnymi.
Helena z Seifertów Jabłonowska, Dzienniki z oblężonego Przemyśla, Przemyśl
Jan Różański, Przemyśl w I wojnie światowej, Przemyśl 1969 (depozyt)

8. Samoorganizowanie się społeczeństwa
Jako przykład społecznego współdziałania posłuży nam działalność Komitetu Obywatelskiego i Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego. Zadamy sobie pytanie o skalę samopomocy i o to kto ją organizował. Istotnym aspektem naszej refleksji stanie się też kwestia zdobywania środków na działalność.
Ryszard Marian Wojtowicz, Społeczna praca ludowa w czasie wojny. Pamiętnik instruktora opieki nad wygnańcami Centralnego Komitetu Obywatelskiego pisany na tułaczce w Rosji w latach 1915, 1916, 1917 i 1918, Warszawa 1936
„Dziennik Komitetu Obywatelskiego Miasta Warszawy”
Marek Przeniosło, Komitet Obywatelski miasta Kielc 1914-1915 [w:] Z dziejów Kielc w latach 1914-1918, Kielce (depozyt)
Joanna Dufrat, Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet, Toruń 2001 (depozyt)

9, 10. „Jak to na wojence ładnie…” – życie frontowe
Na zajęciach przyjrzymy się życiu okopowemu żołnierzy i konsekwencjom, jakie obecność wojska niosła dla ludności cywilnej. Zastanowimy się nad reakcją na styczność z wojną mężczyzn i kobiet
Stanisław Kawczak, Milknące echa, Warszawa 1991
Maria Zdziarska-Zaleska, Wspomnienia lekarza batalionu 1918-1921 [w:] „Kobieta Współczesna” 1930, nr 51, s. 9
Andrzej Strug, Odznaka za wierną służbę, Warszawa 1957
Agnieszka Prószyńska, W kręgu problematyki heroizmu, czyli trzy strategie literatury legionowej [w:] Literatura wobec I wojny światowej, red. M.J. Olszewska, J.Zacharska, Warszawa 2000, s. 145 i niżej

11. Uchodźcy
Na zajęciach zajmiemy się problemem migracji wojennych. Kto migrował, dokąd i dlaczego? Jak wyglądało życie uchodźców pochodzących z różnych warstw społecznych?
Fragm.. Władysław Glinka, Pamiętnik z Wielkiej Wojny, Warszawa 1927
Z pamiętnika i wrażeń przeżytych, „Kurier płocki” 1915, nr 97

12. Obozy dla uchodźców i jeńców wojennych
Zastanowimy się gdzie powstawały te obozy? Kto do nich trafiał? Spróbujemy też przyjrzeć się obozowemu życiu
Zygmunt Lasocki, Polacy w austriackich obozach barakowych dla uchodźców i internowanych, Kraków 1929 (depozyt)
Ludwik Dudziński , Ofiarny stos. Dziennik legionisty, Kalisz 2006
Sprawozdanie z wyników dochodzeń przeprowadzonych przeciwko byłym okupantom w przedmiocie naruszenia przez nich przepisów prawa i zwyczajów wojennych, Warszawa 1921, Sąd wojskowy okręgu generalnego warszawskiego

13. Moralność a I wojna światowa
Podczas zajęć będziemy próbować odpowiadać na pytanie w jakim stopniu wojna wpływała na zmianę norm moralnych. Czy je zaostrzała czy rozluźniała. Poruszymy też problemy związane z rozprzestrzenianiem się chorób wenerycznych podczas wojny
Srokowski Stanisław, Z dni zawieruchy dziejowej 1914-1918, Kraków 1923
Zofia Zawiszaka, Poprzez fronty, Warszawa 1928
O. Kosma Lenczewski, Pamiętnik kapelana legionów, Kraków-Krosno 1989

14. Pamięć o Wielkiej Wojnie
Będziemy zastanawiać się kto kształtował pamięć i I wojnie światowej? Jak upamiętniano walczących? Spróbujemy też sobie odpowiedzieć na pytanie o to czy jest jedna pamięć o I wojnie światowej?
Służba Ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915-1918, Warszawa 1929
Agnieszka Partridge, Otwórzcie bramy pamięci. Cmentarze wojenne z lat 1914-1918 w Małopolsce
Jan Sobociński, Inwalidzi wojenni i wojskowi w Polsce według pochodzenia oraz przyczyn inwalidztwa, Praca i Opieka Społeczna 1934, R.XIV, nr 3, s.313-324

15. Zajęcia podsumowujące