Zajęcia okołoseminaryjne, Paleografia łacińska i polska 3104-4OSPALLAC

Dobór tekstów zostanie ustalony w porozumieniu z grupą po jej ukonstytuowaniu się.

Literatura zawierająca informacje pomocne w odczytywaniu rękopisów wczesnonowożytnych (oprócz znanych już Państwu podstawowych opracowań i pomocy dotyczących paleografii łacińskiej, takich jak: A. Capelli, Dizionario di abbreviature latine ed italiane; B. Bischoff, Paläographie des römischen Altertums und des abendländischen Mittelalters/Latin Paleography. Antiquity and the Middle Ages; J. Stiennon, Paléographie du Moyen Age, A. Gieysztor, Zarys dziejów pisma łacińskiego; W. Semkowicz, Paleografia łacińska) to:
- J. Słowiński, Rozwój pisma łacińskiego w Polsce XVI-XVIII wieku. Studium paleograficzne, Lublin 1992 (proszę zwrócić uwagę na tablice na ss. 55-56, 65, 94-95, 108-109, 128-129, rozdz. V: Brachygrafia i cyfry, s. 140-156 i tabl. po s. 175).
- K. Bobowski, Ewolucja pisma neogotyckiego na Śląsku od początku XVI do połowy XX wieku, Wrocław 1992, s. 26-27, 35-36, 38-51, 56-60, 61-62
- K. Górski, Neografia gotycka. Podręcznik pisma neogotyckiego XVI-XX w., wyd. III, Warszawa 1978, s. 16-35, 56-58.
- J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, wyd. nowe, przejrzane i zmienione, Warszawa 2002, s. 340-360.

Podstawową literaturą pomocniczą w przypadku tekstów łacińskich będą słowniki łaciny postklasycznej i specjalistycznej na czele z:

- Ch. du Fresne du Cange, Glossarium mediae et infimae latinitatis
- Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce
- A. Jougan, Slownik kościelny łacińsko-polski
- J. Sondel, Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków,
a spośród słowników łaciny klasycznej:
- Słownik łacińsko-polski (red. M. Plezia)

Lekturę tekstów staropolskich, obok m.in. Słownika trudniejszych wyrazów dołączonego do Chrestomatii staropolskiej W. Wydry i W.R. Rzepki, ułatwiają przede wszystkim wielotomowe słowniki, takie jak:
-Słownik staropolski,
- Słownik polszczyzny XVI w.,
- Słownik języka polskiego XVII i 1 poł. XVIII wieku
- (red.) J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiecki, Słownik języka polskiego (dostępne również w internecie).
- S.B. Linde, Słownik języka polskiego
Ponadto jako podręczną pomoc warto wykorzystywać m.in.:
- Mały słownik zaginionej polszczyzny, red. F. Wysocka, Kraków 2003 (Instytut Języka Polskiego PAN).

W przypadku tekstów staropolskich zwracać będziemy szczególną uwagę na zagadnienia związane z grafią i jej przełożeniem na fonetykę. W związku z tym problemem odwołamy się do literatury wybranej spośród niżej wymienionej:
- S. Rospond, Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczenami, wyd. IV (zmienione), Warszawa 2007, s. 27-37
- K. Długosz-Kurczabowa, S. Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 2006, s. 66-69
- M. Kierkowicz, Z. Krążyńska, T. Mika, D. Rojszczak, Nowe kierunki w badaniach nad grafią i fonetyką staropolską, [w:] Dokument pisany w badaniach historyka języka polskiego. Z badań nad grafią i fonetyką historycznej polszczyzny, red. M. Kuźmicki, M. Osiewicz, Zielona Góra – Poznań 2010, s. 11-29
- W. Wydra, Grafia a czas powstania „Kazań [Świętokrzyskich], [w:] Kazania Świętokrzyskie. Nowa edycja, nowe propozycje badawcze, red. P. Stępień, współpraca H. Tchórzewska-Kabata, I. Winiarska-Górska, Warszawa 2009, s. 46-47
- M. Trawińska, Grafia najstarszej księgi ziemskiej poznańskiej, [w:] Dokument pisany..., s. 71-85.
- M. Cybulski, Na obrzeżach głównego nurtu. O grafii urzędowych rękopisów średniopolskich, [w:] Dokument pisany..., s. 167-188
- 1543. Zapisy polskojęzyczne w księgach sądów szlacheckich województwa krakowskiego, opr. W. Urban, A. Zajda, Kraków 2004, s. 7-28 (Wstęp wydawców).
- H. Wiśniewska, Język polski w łacińskich pracach Jana Ursinusa, Lublin 1998, s. 79-88 (rozdz. VI: Polszczyzna rękopiśmiennych listów).
- U. Burzywoda, Grafia i ortografia, [w:] Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia, praca zbiorowa, red. D. Ostaszewska, Katowice 2002, s.
27-40.

Zajęcia polegają na wspólnej lekturze i komentowaniu tekstów przez uczestników pod kierunkiem prowadzącego. Metoda odczytywania ukierunkowana jest na doskonalenie zmysłu porównawczego w trakcie paleograficznej analizy rękopisu, co w połączeniu z odpowiednim wyczuleniem językowym powinno skutkować właściwym odczytaniem i zrozumieniem zapisu źródła.