Zajęcia okołoseminaryjne, Metodyka poszukiwań archiwalnych 3104-4OSMEARCH

Temat 1.
Czym są archiwa i jaka jest ich rola w społeczeństwie?
Wprowadzenie do tematyki. Ukazanie znaczenia archiwów jako instytucji utrwalającej i przechowującą pamięć indywidualną i społeczną z ukazaniem jej specyfiki.
Organizacja zajęć, wymagania merytoryczne i formalne.

Temat 2.
Archiwa i Internet
Archiwalne bazy danych – przegląd i omówienie struktury, archiwalne strony internetowe-ich zalety i wady, strategia poszukiwań archiwalnych w Internecie, ocena pozyskanych informacji.

Literatura:
B.Ryszewski, Problemy komputeryzacji archiwów, Toruń 1994; A.Laszuk, Stan informatyzacji archiwów państwowych, Archeion, T.107:2004; R.Degen, Witryna internetowa archiwum-wizytówka czy element systemu informacji archiwalnej, w:Historyk-Archiwista-Komputer, Toruń 2004; E.Ketelaar, „Cyfrowe życie” w archiwum dla ludzi, Archeion, T.107;2004; Archiwalne bazy danych Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych – SEZAM, IZA, PRADZIAD, polska archiwalna strona www:archiwa.gov.pl, www.szukajwarchiwach.pl, strony www zagraniczne dotyczące archiwów

Temat 3.
Archiwalia w Internecie
Prezentacje materiałów archiwalnych w Internecie; ich formy, metody wyszukiwania, problemy autentyczności, uwarunkowania dostępu.

Literatura:
Strony www: Polska.pl; archiwa.gov.pl; www.szukajwarchiwach.pl; www.pbi.edu.pl; www.polona.pl/dlibra

Temat 4.
Co i jak gromadzą archiwa, czyli co można w archiwach znaleźć?
Omówienia czynników kształtujących zasób archiwalny oraz zasad, form i źródeł gromadzenia materiałów archiwalnych przez archiwa.

Literatura:
-Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 16 września 2002 r.w sprawie postępowania z dokumentacją, zasad jej klasyfikowania i kwalifikowania oraz zasad i trybu przekazywania materiałów archiwalnych do archiwów państwowych. Dz.U.02.167.1375 (kserokopia w Lektorium w zbiorze depozytów); C.Biernat, Problemy archiwistyki współczesnej, Warszawa 1977; H.Robótka, B.Ryszewski, A.Tomczak, Archiwistyka.Warszawa 1977.

Temat 5
Zasób archiwalny i jego struktura
Omówienia zasad gromadzenia i organizacji zasobu archiwalnego przechowywanego w archiwach ze zwróceniem uwagi na problemy terminologiczne i na wpływ tego na skuteczność poszukiwań archiwalnych .

Literatura:

K.Konarski, Podstawowe zasady archiwistyki, Archeion 19/20:1951 (kserokopia w Lektorium w zbiorze „X”); C.Biernat, Problemy archiwistyki współczesnej, Warszawa 1977; H.Robótka, Wprowadzenie do archiwistyki, Toruń 2003; B.Ryszewski, O niektórych podstawowych pojęciach archiwalnych, w: Zeszyty Naukowe UMK.Historia, T.5, Toruń 1969, B.Ryszewski, Struktura zasobu ze szczególnym uwzględnieniem kwestii zespołowości w archiwistyce i praktyce archiwów, w: Komputeryzacja archiwów, t. 4. Toruń 1998, Polski Słownik Archiwalny, red. W.Maciejewska, Warszawa 1974

Temat 6.
Zasady rozmieszczenia zasobu archiwalnego w Polsce
Omówienia zasad według których w poszczególnych archiwach są przechowywane i gromadzone materiały archiwalne.

Literatura:
C.Biernat, Problemy archiwistyki współczesnej, Warszawa 1977; A.Tomczak, Archiwalna zasada pertynencji terytorialnej a rozmieszczenie zasobu w archiwach polskich. Archeion t.67:1978; M.Tarakanowska, Problemy rozmieszczenia i scalania zespołów archiwalnych w sieci archiwów państwowych, Archeion T.84:1986

Temat 7.
Struktura i rozmieszczenie narodowego zasobu archiwalnego cz.1 Archiwa państwowe podlegle NDAP
Omówienie struktury podstawowej sieci instytucji archiwalnych gromadzącej państwowy zasób archiwalny.

Literatura:
Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r.o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach. (tekst jednolity), Dz.U.2006 poz.97 nr 673 (kserokopia w Lektorium w zbiorze depozytów) lub strona www Sejmu; Archiwa w Polsce. Informator adresowy. Warszawa 2004; Archiwa Państwowe w Polsce. Przewodnik po zasobach. Warszawa1998; strona www: archiwa.gov.pl.

Temat 8.
Struktura i rozmieszczenie narodowego zasobu archiwalnego cz.2 Inne instytucje państwowej sieci archiwalnej
Omówienie specyfiki w zakresie gromadzenia materiałów archiwalnych przez archiwa państwowe i inne instytucje nie podlegające NDAP, ukazanie uwarunkowań ich funkcjonowania
Ukazanie sieci powiązań pomiędzy różnymi segmentami państwowej sieci archiwalnej.

Literatura:
Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r.o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach. (tekst jednolity), Dz.U.2006 poz.97 nr 673 (kserokopia w Lektorium w zbiorze depozytów) lub na stronach www Sejmu; Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U.2007.63.424 j.t.) oraz strony www Sejmu; strona www: archiwa.gov.pl.

Temat 9.
Struktura i rozmieszczenie narodowego zasobu archiwalnego cz.3– archiwa nie państwowe i polskie zbiory poza granicami kraju
Omówienie instytucji gromadzących niepaństwowy zasób archiwalny ze szczególnym uwzględnieniem archiwów kościelnych.

Literatura:
Archiwa w Polsce. Informator adresowy. Warszawa 2004; Encyklopedia Katolicka, T.1, Lublin 1973 - hasło „Archiwa”; H.Wyczawski, Przygotowanie do studiów w archiwach kościelnych, Kalwaria Zebrzydowska 1989; Archiwa Kościoła katolickiego w Polsce. Informator, oprac. M.Dembowska, Kielce 2002; Polskie instytucje za granicą. Przewodnik po zbiorach archiwalnych, oprac.A.Krochmal. Warszawa 2004; strona www: archiwa.gov.pl

Temat 10.
Jak skutecznie szukać w archiwach – podstawowe zasady i metody
Omówienie systemu informacji archiwalnej oraz metod docierania do poszukiwanych informacji archiwalnych

Literatura:
H.Robótka, B.Ryszewski, A.Tomczak, Archiwistyka, Warszawa 1989, Roz. „Udostępnianie zasobu”,podrozdz. „System informacji archiwalnej”, podrozdz. „Przegląd pomocy archiwalnych”; K.Konarski, Podstawowe zasady archiwistyki, Archeion 19/20:1951(kserokopia w Lektorium w zbiorze „X”); C.Biernat, Problemy archiwistyki współczesnej, Warszawa 1977; R.Piechota, Pomoce archiwalne – stan obecny i perspektywy, Archeion t.67:1979; C.Ochryzko-Włodarska, Pomoce informacyjne w archiwach. Stan obecny i perspektywy na przyszłość, Archeion t 68:1979; B.Ryszewski, Uwagi o dawnych i nowych przewodnikach archiwalnych, Archeion t.78:1984;C.Biernat, Wieloaspektowy system informacyjny w archiwach, Archeion T.86:1989; M.Gołębiowski, System informacji archiwalnej. Warszawa 1985; M. Bandurka, Przewodniki i informatory archiwalne, [w:] Pamiętnik I Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich. Przemyśl 27-29 VIII 1986 r., Warszawa 1991, s. 256-267; I. Sułkowska-Kurasiowa, Pomoce ewidencyjno-informacyjne w archiwum państwowym, [w:] Pamiętnik I Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich. Przemyśl 27-29 VIII 1986 r., Warszawa 1991, s. 294-315

Temat 11.
Pomoce archiwalne jako narzędzie do poszukiwań, cz.1– pomoce o charakterze ogólnym
Omówienie pomocy archiwalnych dających ogólną wiedzę o zasobie archiwalnym na poziomie kraju i archiwum –krytyczna analiza

Literatura:
Zob.temat 10 oraz wybrane pomoce archiwalne wskazane w trakcie zajęć.

Temat 12.
Pomoce archiwalne jako narzędzie do poszukiwań cz.2- pomoce podstawowe
Inwentarz archiwalny jako podstawowa pomoc informacyjna w archiwum, jego struktura i zakres informacji -–krytyczna analiza.

Literatura:
Zob.temat 10 oraz wybrane pomoce archiwalne wskazane w trakcie zajęć.

Temat 13.
Pomoce archiwalne jako narzędzie do poszukiwań cz.3- pomoce wyższego rzędu
Pomoce archiwalne umożliwiające bezpośrednie dotarcie do źródła lub informacji , ich rodzaje, budowa i zakres informacyjny –krytyczna analiza.

Literatura:
Zob.temat 10 oraz wybrane pomoce archiwalne wskazane w trakcie zajęć.

Temat 14.
Archiwa, biblioteki i muzea w Polsce – ich zasoby archiwalne, podobieństwa i różnice
Czynniki kształtujące zasób/zbiory różnych form instytucji zachowujących pamięć społeczną, formy opisu zasobu/zbioru, środki informacyjne o zasobie/zbiorze – podobieństwa i różnice

Literatura:
P. Bańkowski, Archiwalia i biblioteczne zbiory rękopiśmienne, Archeion t.19/20:1951 s.217-229; A. Stebelski, Rękopis archiwalny i biblioteczny, Archeion, t. 19/20:1951, s.230-240; B. Horodyski ,Z pogranicza bibliotekoznawstwa i archiwistyki. Przegląd Biblioteczny, R.24:1956, s.201-212; H.Altman, Ośrodki dokumentacji. Biblioteki. Muzea. Stosunki wzajemne. Próby rozgraniczenia, Archeion t.38:1962 s.7-11; C.Biernat, Problemy archiwistyki współczesnej, Warszawa 1977 s.46-61 (Cechy dokumentacji archiwalnej i bibliotecznej, Cechy dokumentacji archiwalnej i muzealnej); J. Wiśniewski, Archiwalia w bibliotekach i muzeach, Poznań 2000; H.Robótka, Wprowadzenie do archiwistyki, Toruń 2002, s.97-108.

Temat 15.
Użytkownik w archiwum – jego prawa i ograniczenia
Omówienie praw przysługujących użytkownikowi pracującemu w archiwum w zależności o celu wykorzystania materiałów archiwalnych, ukazanie ograniczeń prawnych (w tym ochrona danych osobowych i dóbr osobistych), aspekty etyczne wykorzystywania materiałów archiwalnych.

Literatura:
Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r.o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach. (tekst jednolity), Dz.U.2006 poz.97 nr 673 (kserokopia w Lektorium w zbiorze depozytów) lub na stronach www Sejmu; Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U.2007.63.424 j.t.) oraz strony www Sejmu - Rozdział 4 Udostępnianie dokumentów przez Instytut Pamięci; Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 czerwca 2008 r. w sprawie sposobu i trybu udostępniania materiałów archiwalnych znajdujących się w archiwach wyodrębnionych (Dz.U.2008.107.679) lub na stronach www Sejmu; D. Grot, Dostęp do archiwów, a inne prawa i wolności Archeion T.99:2006 s. 10-40; W. Kotschy, Rozliczenie z historią — refleksje na temat wpływu ochrony danych na prowadzenie i wykorzystywanie archiwów Archeion T.99:2006 s. 42-49; P. Schaar, Niemiecki system ochrony danych osobowych w zbiorach archiwalnych Archeion T.99:2006 s. 52-60; M. Georges, Dane szczególnie chronione a archiwa, Archeion T.99:2006 s. 64-69 ;P. Carucci , Udostępnianie materiałów archiwalnych dla celów badań naukowych we Włoszech, Archeion T.99:2006 s.74-81.

Uwaga: w przypadku braku odpowiedniej liczby osób odpowiadających profilowi zajęć, ich tematyka może ulec zmianie.