Przemiany społeczne i polityczne w czasie I wojny światowej na przykładzie Włoch (blok Historia społeczna XIX i XX w.) 3104-4HSPSIPW-OG

Zajęcia poświęcone są zagadnieniom związanym z przemianami społecznymi występującymi w dobie Wielkiej Wojny. Za przykład prowadzący biorą Włochy, kraj przechodzący szybko drogę od liberalnej monarchii do państwa autorytarnego. Centralną kwestią omawianą w ramach zajęć będzie dynamizacja przemian wywołana przez I Wojnę Światową. Prowadzący zaproponują interdyscyplinarne spojrzenie na nią przez pryzmat gospodarki, organizacji, struktur i więzi społecznej. Dla analizy zostanie wykorzystana szeroka gama źródeł z epoki, min. ikonografii, tekstów literackich czy przedmiotów codziennego użytku. W ramach zajęć uczestnicy zapoznają się też z najnowszymi koncepcjami tyczącymi się roli wojny w modernizacji społeczeństw i zdobędą umiejętności pozwalające analizować tę kwestię w innych krajach europejskich.

ZAKRES TEMATÓW:
1. Wprowadzenie
-

2. Libia
-Mapa Włoch i ich kolonii w okresie przed I Wojną Światową (dostępne wiele wersji w różnych opracowaniach)
-G. D'Annunzio Merope (1911) La canzone d'oltremare
-E. Corradini L’ora di Tripoli (fragmenty, depozyt)
-Źródła ikonograficzne (depozyt)

-Porównanie opisów wojny libijskiej w opracowaniach: M. Żywczyński Włochy nowożytne 1796-1945, PWN, Warszawa 1971 s. 224-228 i M. Clark Współczesne Włochy 1871-2006 Książka i Wiedza 2009 s. 253-258

3. Bilans wejścia I: Społeczeństwo, gospodarka, zjednoczenie
-Źródła ikonograficzne (depozyt)
-Angielskie tłumaczenie opowiadania G. D'Annunzio (depozyt)
-E. Corradini La marcia dei proddutori (fragmenty, depozyt)
-F. Turatti Il canto dei lavoratori (depozyt)

-Referaty: Garibaldi, Cavour, Giolitti

-M. Clark Współczesne Włochy 1871-2006 Książka i Wiedza 2009 s. 264-289
-A. Chwalba Historia powszechna wiek XIX s. 353-360

4. Bilans wejścia II: Polityka, system rządów, sytuacja międzynarodowa
-Dynamika przemian politycznych we Włoszech na podstawie I. Ihnatowicz, A. Biernat Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN (dowolne wydanie)
-Karta Albertyńska (depozyt)

-Zbigniew Machalski System polityczny Włoch Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2010 s. 11-47

5. Od neutralności do sacro egoismo – włoska polityka i społeczeństwo1915-1917 r.
- Tekst Traktatu Londyńskiego z 26 IV 1915r. – analiza z atlasem.
- Polska prasa (np. „Ilustrowany Kurier Codzienny”) wobec wydarzeń we Włoszech i na froncie włoskim.
- The War of Italy, Milano 1917 (fragmenty, depozyt)

- P. Englund, Piękno i smutek wojny. Dwadzieścia niezwykłych losów z czasów światowej pożogi, Kraków 2011 (fragmenty dotyczące losów Vincenzo d’Aquila, Paolo Monellego, ew. Pala Kelemena na froncie włoskim)
- J. Pajewski, Pierwsza wojna światowa 1914-1918 (rozdziały: „Włochy wszczynają wojnę” oraz „Bitwy nad Isonzo”).

6. Cud klęski Caporetto – nowa sytuacja Włoch 1917/1918 r.
- Polska prasa (Ilustrowany Kurier Codzienny) wobec wydarzeń we Włoszech i na froncie włoskim.
- Pamiętnik Jana Zamorskiego (depozyt)
- The War of Italy, Milano 1917 (fragmenty, depozyt)

-Referat: Włoska gospodarka w czasie wojny, na podstawie: F. Galassi, M. Harrison, Italy at War, [w:] The Economics of Worlds War I, Cambridge 2005, ss.276-310 (depozyt).

-J. Pajewski, Pierwsza wojna światowa 1914-1918 rozdział: „Kampania włoska – Caporetto”, „Nad Piawą”, „Monarchia Habsburgów u kresu”.
- Paszkiewicz Jędrzej, Jugosławia w polityce Włoch w latach 1914- 1941, Poznań 2004 (fragmenty dotyczące lat 1914-1918)

7. „Na południu bez zmian” – między rekonstrukcją a kreacją – doświadczenie wojny na froncie włoskim w świetle literatury wspomnieniowej

-Mussolini Benito, Pamiętnik z czasów wojny, Poznań b.d (dostępny w BUW)
-Emilio Lussu, Sardinian Brigade (fragmenty, depozyt)
-Źródła ikonograficzne dotyczące frontu włoskiego – archiwalne fotografie, mapy, także współczesne fotografie pozostałości pól bitewnych i eksponatów muzealnych.

-Referat: Dzielny wojak Benito Mussolini? (na podstawie np.:
Paul O’Brien, Mussolini In the First World War, dep.)

-Thompson Mark. White War. Life and Death on Italian Front 1915-1918, London 2008 (fragmenty, depozyt)

8. i 9. Wojna o serca i umysły – propaganda wojenna. Funkcjonowanie i treść
Źródła:
-Włoskie pocztówki i plakaty propagandowe (Internet, depozyt)
-Polskojęzyczne ulotki propagandowe z frontu włoskiego (depozyt)
-Opakowania włoskich konserw okresu I wojny światowej (depozyt)
-Piskozub Paweł, Legioniści w armii włoskiej 1917 – 1918 (Z kartek pamiętnika), Warszawa 1932
-Szuber Antoni. Walka o przewagę duchową. Kampania propagandowa koalicji 1914 – 1918, Warszawa 1933

-Referat: Ojetti Ugo, Lettera alla Moglie, 1915-1919, Florence 1964

10. Fiume
-Źródła ikonograficzne (depozyt)
-Carta del Carnaro (depozyt)
-Listy D’Annunzia do Mussoliniego z okresu Regencji Carnaro w: St. Sierpowski, Źrodła do historii powszechnej okresu międzywojennego, Wydawnictwo UAM, Poznań 1989

-N. Davies Zaginione Królestwa Wydawnictwo Znak 2010 s. 499-514
-J. Sondel-Cedermas Gabriele D’Annunzio, u źródeł ideologicznych włoskiego faszyzmu UNIVERSITAS Kraków 2008 s.135-168

11. Nowe społeczeństwo, nowa polityka I
-Źródła ikonograficzne (depozyt)
-F. Marinetti Manifest futurystyczny (depozyt)

-Referaty: Wiktor Emanuel III, Armia Królestwa Włoch, Benedykt XV, Pius XI

-Zbigniew Machalski System polityczny Włoch Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2010 s. 49-64
-M. Clark Współczesne Włochy 1871-2006 Książka i Wiedza 2009 s.326-363

12. Nowe społeczeństwo, nowa polityka II

-Program San Sepolcro (depozyt)

-Referaty: Partito Popolare Italiano (chadecja włoska), Partito dei Lavoratori Italiani (socjaliści włoscy), Partito Comunista d’Italia (komuniści włoscy), Fasci Italiani di Combatimento (ruch kombatancki) w latach 1918-1922

-Ph. Foro Włochy faszystowskie Avalon Kraków 2008,s. 9-39
-Esej Marsz na Rzym w: J.W. Borejsza Mussolini był pierwszy…, dowolne wydanie

13. Podsumowanie-