Kultura krajów rosyjskojęzycznych 3103-NIKE8d-2Z

Celem wykładu jest przedstawienie najważniejszych zjawisk kultury rosyjskojęzycznej. Omówione będą najważniejsze etapy rozwoju języka rosyjskiego na tle wydarzeń historycznych oraz literatura tego obszaru. Chrzest Rusi Kijowskiej w 988 r. i włączenie Słowian wschodnich w krąg oddziaływania kultury chrześcijańskiej. XVIII w. - ożywienie polityczne (reformy Piotra I) i szersze otwarcie na rozwijające się w Europie prądy. Aktywizacja życia kulturalnego (m.in.: otwarcie Uniwersytetu Moskiewskiego w 1755, powstanie Teatru Rosyjskiego w Petersburgu w 1756). Reguły klasycyzmu M. Łomonosowa i jego koncepcja ros. języka literackiego. Początek XIX w., - walka klasyków (G.Dierżawin) z romantykami (W.Żukowski, K. Batiuszkow). Dekabryści (K. Rylejew, W. Küchelbecker, A. Bestużew-Marlinski). Zbliżenie języka literatury pięknej z językiem żywym w twórczości A.Puszkina, M.Lermontowa i N.Gogola. Wysoka ranga literatury ros. 2 poł. XIX w., o której decydowały dokonania tak wybitnych powieściopisarzy jak I. Turgieniew I. Gonczarow, M. Sałtykow-Szczedrin, N. Leskow, F. Dostojewski i L. Tołstoj osiągając szczyt w twórczości A. Czechowa, którego dramaty otworzyły nowy - już XX-wieczny - etap rozwoju tego rodzaju lit. Przełom XIX-XX w. to ugrupowania pisarzy o orientacjach dekadenckich. Manifest modernistów, zw. starszymi symbolistami (K. Balmont, W. Briusow, F. Sołogub, Z. Gippius). Tzw. symboliści młodsi (A. Błok, A. Bieły, W. Iwanow). W poezji "rehabilitacji" rzeczywistości jako samodzielnej wartości dokonali akmeiści: N. Gumilow, A. Achmatowa, O. Mandelsztam, S. Gorodiecki. Futuryści: W. Chlebnikow, W. Majakowski, W.W. Kamienski. Po rewolucji 1917 patos historycznych przemian, szczególnie widoczny w twórczości poetyckiej W. Majakowskiego. Wyraźnych kształtów nabrał nowy kierunek zwany realizmem socjalistycznym. Wśród pisarzy wyróżnili się: A.Tołstoj, I.Erenburg, W.Grossman, K.Simonow, z poetów zaś - A. Twardowski, P. Antokolski, M. Aliger, W. Inber. Oficjalnie zadekretowany socrealizm kładzie kres rozwojowi literatury ros., wielu twórców zostaje zamordowanych (Babel, Klujew, Mandelsztam, Pilniak), a oba arcydzieła („Cichy Don” i „Los człowieka”) M. Szołochowa część krytyków uznała za plagiaty. Pierwsze nieśmiałe symptomy przemian w radzieckiej rzeczywistości i ich odbicie w literaturze po śmierci Stalina. Tytuł powieści I. Erenburga pt. „Odwilż” (1956), stał się potocznym określeniem procesu zachodzącego wówczas w radzieckim życiu i w literaturze. Poezja lat 60-tych zyskała w ZSRR niespotykaną dotąd olbrzymią popularność zbierającą tysiączne audytoria na publicznych spotkaniach z twórcami. Do czołówki "pokolenia lat 60." należeli: J. Jewtuszenko, B. Achmadulina, A. Wozniesienski, R. Rożdiestwieński, N. Matwiejewa, W. Aksionow, W. Wysocki, B. Okudżawa, J. Brodski. Okres ten wyzwolił nowe tendencje wolnościowo-demaskatorskie, nadal jednak cenzura ograniczała swobodę wypowiedzi. Twórczość lit. A. Sołżenicyna. Jego „Archipiełag Gułag” zdecydowanie wykraczał poza granice tego, z czym stykano się uprzednio. Pierwszy przełamał nie tylko barierę strachu, ale dał również początek coraz obfitszej fali utworów stawiających sobie za cel opowiedzenie pełnej prawdy o grozie stalinowskiego systemu. Coraz liczniejsi pisarze rosyjscy publikowali swoje teksty w tzw. ”samizdacie”. Zmiany i przewartościowania hierarchii literatury rosyjskiej nastąpiły po 1991, po zerwaniu takiego rodzaju ideowej ciągłości, jaką ukształtowało istnienie ZSRR. Rosja i jej mieszkańcy stanęli w obliczu nowej socjokulturowej rzeczywistości. Instytucje polityczne, ekonomiczne, społeczne i kulturalne wraz ze zmianą ich ideologicznego zaplecza zmieniły swe oblicza. Radykalne przemiany lat 90. stworzyły nową, nadzwyczaj złożoną sytuację w literaturze rosyjskiej (trudności ekonomiczne, uszczuplenie rynku księgarskiego, drastyczne zmniejszenie nakładów, upadek roli związków twórczych itd.), toteż zaczyna ona dopiero kształtować swoje nowe oblicze i uświadamiać sobie własną tożsamość.
Każdy wykład zaczyna się od wprowadzenia przypominającego poprzednio zdobyte wiadomości odnoszące się do danego tematu.
Wykład ma za zadanie przedstawić systematycznie wiedzę potrzebną do zaliczenia przedmiotu oraz zapoznać studenta z podstawowymi informacjami na temat kultury rosyjskojęzycznej.