Tworzenie ontologii 3103-N2348

Istnieją dwa podejścia odnośnie do ontologii: jedno nawiązuje do filozofii, drugie do systemów reprezentacji wiedzy. W mojej rozprawie habilitacyjnej zajmuję się rozumieniem ontologii na gruncie systemów reprezentacji wiedzy.

Ontologia, to hybrydowy system reprezentacji wiedzy. Termin ontologia pojawił się w kontekście reprezentacji wiedzy już w latach sześćdziesiątych XX w badaniach dotyczących modelowania danych. Jednak dopiero w dobie Internetu, który jest gigantycznym zasobem informacyjnym, zyskał szersze zainteresowanie. Ontologia, aby zapewnić jednoznaczność opisu i przekazu wiedzy na temat określonego fragmentu świata rzeczywistego wykorzystuje szereg instrumentów reprezentacji wiedzy, a zwłaszcza kategoryzację i hierarchizację.

Kategoryzacja oznacza zdolność przyporządkowania symbolu występującego w komunikacie do określonej grupy obiektów, które to obiekty posiadają określone cechy, np. „książka” – klasa książek, pojęcie książka (ang. concept). Zestaw tych grup można określić jako zewnętrzny model pojmowania świata.

Hierarchizacja zaś oznacza umiejscowienie określonej klasy w hierarchicznej strukturze. Instancja (czyli konkretne wystąpienie) danej klasy poza oczywistymi charakterystykami wynikającymi z przynależności do klasy posiada także cechy dziedziczone z klas nadrzędnych.

Najczęściej o ontologii mówi się, że jest tzw. "formalną specyfikacją wspólnej warstwy pojęciowej”. Dlatego powstał zamysł, aby warstwa ta, czyli abstrakcyjny model świata stał się wyodrębnionym i sformalizowanym bytem, który mógłby stanowić punkt odniesienia dla stron biorących udział w przekazie informacji/wiedzy. Ontologia jest zatem swoistym metajęzykiem procesu komunikacji.

W ostatnich latach ontologie są tematem szeregu międzynarodowych konferencji, publikacji i projektów badawczych.

Na konkretne potrzeby wąskich dyscyplin a nawet konkretnych zastosowań tworzy się szczegółowe ontologie, które podobnie jak słowniki w języku naturalnym dość dobrze spełniają swoje zadania i pozwalają systemom informatycznym (agentom) „rozumieć” znaczenie używanych terminów np. w treściach dokumentów zwiększając tym samym możliwości wyszukiwawcze samych systemów.

Wśród głównych powodów tworzenia ontologii wymienia się:
• dzielenie się wspólnym rozumieniem ustrukturalizowanej informacji zarówno między ludźmi jak i maszynami (agentami internetowymi),
• umożliwienie wielokrotnego wykorzystania wiedzy z danej dziedziny,
• uczynienie założeń danej dziedziny wiedzy bardziej oczywistymi,
• oddzielenie dziedziny wiedzy od działań operacyjnych w danej dyscyplinie,
• analizowanie danej dziedziny wiedzy.

Celem zajęć jest prezentacja i ocena stanu wiedzy w zakresie ontologii oraz wyniki moich własnych prac w postaci modeli, języków do zapisu ontologii, metodyki tworzenia ontologii i ich zastosowań. Studenci winni posiadać również umiejętność stworzenia dowolnej ontologii w wybranym przez siebie języku.