Wprowadzenie do antropologii medycznej 3102-MWAM
Obszar wiedzy zwany antropologią medyczną (medical anthropology) próbuje rozumieć ciało, chorobę i życie człowieka w sposób humanistyczny i interdyscyplinarny. Antropologia medyczna obejmuje nie tylko lekarską refleksję nad doświadczeniem choroby czy wiedzę z zakresu antropologii społecznej, ale staje się też wiedzą praktyczną, wiedzą jak działać, jak postrzegać zachowania chorego człowieka. Bada też jak społecznie i kulturowo wytwarzana są idee/dyskursy/doświadczenia zdrowia i choroby. W ramach zajęć zajmiemy się antropologią ciała, interpretacjami medycyny ludowej i praktyk uzdrawiania, problematyką subiektywnych sensów choroby zawartych w narracjach pacjentów, koncepcją ucieleśnienia i fenomenologii w antropologii medycznej oraz współczesnymi dyskursami o zdrowiu i chorobie.
Rodzaj przedmiotu
Kryteria oceniania
Zaliczenie pisemne (esej), aktywność na zajęciach
dopuszczalne dwie nieobecności nieusprawiedliwione
Literatura
1. Dyskusja: przedmiot antropologii medycznej
D. Penkala-Gawęcka, Antropologia medyczna – dlaczego i jak?, „Op.cit.,”, nr 41, 2008.
D. Penkala-Gawęcka, Antropologia medyczna i etnomedycyna. Rozwój, stan badań, perspektywy, „Lud”, 1983.
K. Adamiak, M. Hekselman, Uchynięte, “op.cit.,” 2008, nr 41
Kiedy dziecko jest uchyniete, „op.cit.”, 2008, nr 41, wywiad etnograficzny.
2. Podstawowe pojęcia i kategorie.
C. Helman, Culture, Health and Illness: An Introduction for Health Professionals, London, 2001, [fragmenty]
Arthur Kleinman, P. Benson, Anthropology in the Clinic: The Problem of Cultural Competency and How to Fix it, “PLoS Med.”, nr 3/2006.
3. Ciało, wcielenie, fenomenologia.
M. Mauss, Sposoby posługiwania się ciałem [w:] tegoż, Socjologia i antropologia, Warszawa 2001
M. Merleau-Ponty, Fenomenologia percepcji [fragmenty], Warszawa 2000.
T. Csordas, Embodiment and Cultural Phenomenology, [w:] red. G. Weiss&H. Haber, Perspectives on embodiment, London 1999.
G. Becker. Phenomenology of Health and Illness, [w:] Encyclopedia of Medical Anthropology, red. C. Ember, M. Kluwer 2004.
4. Historia zdrowia i choroby
G. Vigarello, Historia zdrowia i choroby – od średniowiecza do współczesności, Warszawa1999. [fragmenty]
T. Brzeziński, Historia medycyny. [fragmenty] Warszawa 2004.
A. Wieczorkiewicz, Muzeum ludzkich ciał, Gdańsk 2000. [Rozdziały: „Spojrzenie na ciało” i „Wgląd w ciało”]
M. Foucault, Narodziny kliniki, Warszawa 2000 [fragmenty].
5. „Choroby ludowe” i etnomedycyna.
A. Paluch, Etnologiczny atlas chorób i ciała ludzkiego, Wrocław 1995.
H. Biegeleisen, Lecznictwo ludu polskiego, Warszawa 1986.
Z. Libera, Medycyna ludowa. Chłopski rozsądek czy gminna fantazja?, Wrocław 1995.
J. Jeszke, Lecznictwo ludowe w Wielkopolsce w XIX i XX wieku. Poznań 1996.
6. Choroby społeczne
Avis Mysyk, Susto: An Illness of the Poor, “Dialectical Anthropology”, 23, 1998.
Anna Wądołowska, Pigułki zamiast chleba, 2008, „op.cit.,”, nr 41.
M. Sokołowska Społeczeństwo a zmieniający się obraz chorób, Społeczne przyczyny chorób [w:] Socjologia medycyny, 1986, Warszawa.
7. Medykalizacja, naturalizacja paradygmatu medycznego, system medyczny jako przedmiot badań
Z. Słońska, Nowe oblicze medykalizacji: redefinicja i marginalizacja promocji zdrowia [w:] red. W. Piątkowski, B. Płonka-Syroka, Socjologia i antropologia medycyny w działaniu, Wrocław 2008.
R. Amarasingham, Studing Biomedicine as Cultural System [w:] Medical Anthropology red. T. Johnson i C. F. Sargent, London 1990.
Medicalization and the Naturalization of Social Control, [w: ] Encyclopedia of Medical Anthropology, red. C. Ember, M. Ember, Kluwer 2004.
8. Zdrowie i choroba w kulturze konsumpcyjnej
R. Dworkin, Nowa Ewangelia zdrowia, [w:] Socjologia codzienności, red. M. Bogunia-Borowska, P. Sztompka, Kraków 2008.
Ch. Schilling, Kultura, „rola chorego” i konsumpcja zdrowia, [w:] Socjologia codzienności, red. M. Bogunia-Borowska, P. Sztompka, Kraków 2008.
M. Featerstone, The Body In Consumer Culture/Ciało w kulturze konsumpcyjnej (tłumaczenie I. Kurz) w: The Body. Social Process and Cultural Theory, pr. zb. London 1991.
9. Choroba, tożsamość, „bezpieczeństwo ontologiczne”.
A. Giddens, Nowoczesność i tożsamość, Warszawa 2001. [fragmenty].
E. Goffman, Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańsk 2005 [fragmenty]
Ew. Film “Człowiek Słoń” reż. D. Lynch.
10. Choroba jako metafora
Susan Sontag, Choroba jako metafora, Warszawa 1999.
S. Low, Embodied Metaphors: Nerves as Lived Experience, [w:] Embodiment and Experience. The Existential Ground of Culture and Self, (red.) Thomas Csordas London, 2001.
Ew. J. Owczarzak, Epidemie znaczenia AIDS/HIV, „op.cit.”, 41, 2008.
11. Choroba jako opowieść
T. Pasierski, Choroba jako opowieść, „Medycyna po Dyplomie”, 17/2008.
G. Riemann, F. Schutze, „Trajektoria” jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów społecznych, „Kultura i Społeczeństwo” 1992, nr 2.
R. Thomas-MacLean, Understanding Breast Cancer Stories via Frank’s Narrative Types, “Social Science & Medicine”, nr 58, 2004.
R. Loewe, Illness Narratives, [w: ] Encyclopedia of Medical Anthropology, red. C. Ember, M. Ember, Kluwer 2004.
Film „Dowcip”, reż. M. Nichols
12. Choroba jako rytuał i widowisko
Claude Levi Strauss, Skuteczność symboliczna, w: Antropologia strukturalna, Warszawa 1970.
Elena Nowik, Szamanizm syberyjski, Kraków 1999 [fragmenty].
M. Winkelman, Shamanism, [w: ] Encyclopedia of Medical Anthropology, red. C. Ember, M. Kluwer 2004.
D. Sajewska, Histeria, wywiad, „op.cit.,” nr 41/2008;
L. Kolankiewicz, Antropologia widowisk, „Kultura współczesna” 3/2007.
13. Medycyna komplementarna, pluralizm medyczny.
D. Penkala-Gawęcka, Medycyna komplementarna w Kazachstanie. Siła tradycji i presja globalizacji, Poznań 2006.
C. Helman, Culture, Health and Illness: An Introduction for Health Professionals, London, 2001. Rozdz. “Explanatory Models”
Z. Grębecka, Słowo magiczne poddane technologii, [fragmenty] Kraków 2006.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: