Metodologia nauk społecznych 1 3102-MMNS1
Współczesna antropologia jest określana jako dyskurs niezdolny do autorytatywnego ustanowienia swych własnych granic. Dyskurs ów czerpie swoją tożsamość z faktu jego kulturowej genezy i umiejscowienia. Zatem ukazanie metodologii oraz praktyki badawczej nauk społecznych opiera się również na analizie kontekstu kulturowego, w jakim te nauki były uprawiane niegdyś i funkcjonują obecnie.
Celem zajęć jest wskazanie i omówienie zasadniczych kwestii takich jak:
- wybór i formułowanie problemów badawczych w antropologii jako determinanta stosowanej metodologii;
- charakter i status różnorodnych źródeł we współczesnej etnografii;
- status wypowiedzi przedstawicieli badanych społeczności w refleksji antropologicznej: ich wiedzy, wyjaśnień i koncepcji dotyczących własnej rzeczywistości społeczno-kulturowej; „Ja” i „Inny” - antropologia i autobiografia;
- relacja między (auto)biograficznym/niedyskursywnym i niekomunikowalnym charakterem badań etnograficznych a tekstem antropologicznym;
- relacja między wymiarem jednostkowym i zbiorowym: indywidualizm i holizm metodologiczny w antropologii;
- tożsamość badacza/badaczki (na przykładzie płci kulturowej) jako czynnika określającego refleksję antropologiczną;
- definiowanie obszarów współczesnych badań etnograficznych: przykład badania nieautonomicznych wspólnot chłopskich jako przeniesienia metody powstałej z badań społeczności egzotycznych;
- badania jakościowe i rola stałych kryteriów, prawomocności, pewności i generalizacji w metodologii antropologicznej; ograniczona rola ustalonych procedur badawczych i ścisłych pryncypiów metodologicznych;
- niezgodność efektów badań: problem ich weryfikacji i powtarzalności; kwestia nierzetelności, fałszerstwa i autorytetu w etnografii;
- miejsce wartości i osądów moralnych w antropologii: o granicach postawy zaangażowanej w badaniach i refleksji;
- możliwość refleksji o charakterze porównawczym/międzykulturowym we współczesnej antropologii.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Rozumie problemy i specyfikę projektowania współczesnych badań społecznych. Zna różnice metodologiczne pomiędzy różnymi dyscyplinami badawczymi. Potrafi w sposób holistyczny korzystać z metodologii nauk społecznych. Jest przygotowany do diagnozowania złożonych problemów społecznych przy pomocy różnorodnych strategii metodologicznych.
Kryteria oceniania
Podstawą do zaliczenia przedmiotu jest:
-obecność na zajęciach (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności);
-aktywny udział w dyskusjach nad omawianymi tekstami;
-zdany egzamin pisemny
Literatura
1. Metody badania / poznania
Józef Niżnik, Przedmiot poznania w naukach społecznych, Warszawa 1979.
K. Fortun, Ethnography in Late Industrialialism, ‘Cultural Anthropology’, 2012, 3.
2. Antropologia mroku
S. Ortner, Dark Anthropology and its others: Theory since the eighties, HAU: Journal of Ethnographic Theory, 2016, 1.
3. Antropologia powodzenia
J. Robbins, Beyond the suffering subject: toward an anthropology of the good, Journal of the Royal Anthropological Institute, 2013, 3.
4. Antropologia zaangażowana
M. Mokrzan – Hiperbola praeteritio i emfaza. Retoryka sporu wokół polityczności w polskiej antropologii. „Forum Artis Rhetoricae”, 2013, 3.
M. Baer, O antropologii, polityce, tożsamości, [w:] M. Brocki, K. Górny, W. Kuligowski (red.), Kultura profesjonalna etnologów w Polsce, Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2006.
A. Wądołowska, Pigułki zamiast chleba, „op.cit.,”, nr 41, 2008.
N. Scheper-Hughes, The Primacy of the Ethical Propositions for a Militant Anthropology, ‘Current Anthropology’, 1995, 36 (3).
N. Bloch, Teren a władza, czyli kto tu rządzi?, [w:] Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2011.
5. Konstruowanie terenu, teren w antropologii
U. Hannerz, Studying Down, Up, Sideways, Through, Backwards, Forwards, Away and at Home: Reflections on the Field Worries of an Expansive Discipline, [w:] Locating the Field. Space, Place and Context in Anthropology, ed. S. Coleman, P.Collins, London: Routledge, 2006.
6. Etnografia a etyka
Code of Ethics of the American Anthropological Association http://www.aaanet.org/committees/ethics/ethcode.html
K. Pietrowiak, Relacja, zobowiązanie, współpraca. Założenia i wyzwania badań etnograficznych wśród osób niewidomych, ‘Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia’, 2021, 7.
L. Mróz, Teraz ci powiem. Praktykowanie przekraczania granic, ‘Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia’, 2021, 7.
7. Doświadczenia migranckie i uchodźcze / przemoc strukturalna / super-różnorodność
T. Davies, A. Isakjee, S. Dhesi, Violent Inaction: The Necropolitical Experience of Refugees in Europe, ‘Antipode’, Volume 49, Issue 5, 2017.
S. Wessendorf, Everyday Encounters in Public Space, [w:] Commonplace diversity: Social Relations in a Super-Diverse Context, Palgrave Macmillan, 2014.
8. Antropologia transformacji/mroku/powodzenia
A. Zysiak i in., Wielki przemysł, wielka cisza - Łódzkie zakłady przemysłowe 1945–2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2021. [fragmenty]
A.Leyk, J.Wawrzyniak, Cięcia. Mówiona historia transformacji, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa, 2020. [fragmenty]
Film Davida Kideckela, Days of the miners, 2003.
9. Ludowa historia Polski
A. Leszczyński, Jak trzeba napisać Ludową Historię Polski? Esej o metodzie, [w:] Ludowa historia Polski” Wyd. W.A.B., Warszawa, 2020.
M. Rauszer, Formy oporu podporządkowanych, [w:] Siła podporządkowanych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2021. [fragmenty]
J. Wasilewski, Jesteśmy potomkami chłopów, [w:] Miesięcznik Znak, Warszawa, 2012. https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6842012z-prof-jackiem-wasilewskim-o-genealogii-polskiego-spoleczenstwa-rozmawia-marta-duch-dyngoszjestesmy-potomkami-chlopow.
M. Litwinowicz-Droździel, Wielogłosy. O ludowych historiach, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2021/31-wizualnosc-klas-spolecznych/wieloglosy.-o-ludowych-historiach
10. Antropologia podmiotów nie-ludzkich
M. Dębińska, Śluzowce, ludzie i superorganizm, ‘Czas Kultury’, 2020, 2.
M. E. Lien, G. Pálsson, Ethnography Beyond the Human: The ‘Other-than-Human’ in Ethnographic Work, ‘Ethnos. Journal of Anthropology’, 2021, 1.
M. Kozehnikova, Ciało ludzkie jako holobiont i hybryda, „Etnografia Polska”, 2022, 1-2.
11. Sztuka pisania tekstów antropologicznych Antropologia wielozmysłowa
M. Nielsen. N. Rapport, red., The Composition of Anthropology. How Anthro-pological Texts Are Written, London 2018. [fragmenty]
T. Ingold, That’s enough about ethnography! ‘HAU: Journal of Ethnographic Theory’, 2014, 1.
12. Autoetnografia i eksperyment w antropologii społeczno-kulturowej
A. Kacperczyk, Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O me-todologicznym statusie autoetnografii, ‘Przegląd Socjologii Jakościowej’, 2014, 3.
M. Songin-Mokrzan, Rola autoetnografii w procesie wytwarzania wiedzy an-tropologicznej, ‘Kultura i Społeczeństwo’, 2017, 3.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: