Ciało w normie i poza normą - kulturowe definicje cielesności 3102-MCNN
Pytania o to, co decyduje o tym, jaką cielesność uznaje się za normatywną i o to, co kultura czyni z ciałem uznanym za odstępstwo od normy zostają postawione w odniesieniu do różnorodnego materiału kulturowego.
W czasie zajęć studenci analizują zarówno zjawiska współczesne jak i historyczny wymiar cywilizowania i indywidualizowania ciała, zarówno normatywne aspekty kulturowo opracowywanej cielesności, jak i tendencje do wykraczania poza normę i nadawanie sensów temu, co postrzegane jest jako o dziwne, kuriozalne, naruszające oczywisty porządek cielesności. W tym ostatnim przypadku ważna okaże się refleksja nad tym, na ile społeczno-kulturowa koncepcja ciała niezwykłego (odbiegającego od normy) uczestniczy ich konstruowaniu normy. Ważnym celem konwersatorium jest zapoznanie studentów z podstawowymi strategiami analizy ciała z punktu widzenia nauk społecznych, a zwłaszcza antropologii.
Studenci zyskują orientację w kategoriach służących analizie praktyk cielesnych, reżimów ciała, sensualności (rozumianej antropologicznie), reprezentacji ciała, a także materiału historycznego dotyczącego cielesności. Uczą się stosować narzędzia teoretyczne do zyskiwania wglądu w różne kwestie dotyczące ciała.
Materiałem poddawanym analizie są narracje filmowe i werbalne (zarówno dokumenty jak i fikcja literacka i filmowa), zapisy obserwacji, poradniki, strony internetowe itp. W obszarze zainteresować znajdują się zarówno kwestie dotyczące ciała normatywnego jak i odstępstwa od normy. Uwaga będzie się kierować nie tylko ku strategiom kulturowym nastawionym opanowywanie i urefleksyjnianie ciała, ale i ku temu, co się owemu opanowywaniu i urefleksyjnieniu wymyka.
Studenci zapoznają się ze sposobami formułowania refleksji nad kulturowym istnieniem ludzkiego ciała, nad trwałością i zmiennością związanych z nim znaczeń.
Ćwiczyć też będą umiejętność przygotowywania i wygłaszania prezentacji.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu kursu student:
- orientuje się w specyfice antropologicznego ujęcia ciała
- zna podstawowe pojęcia służące analizie ciała z punktu widzenia nauk społecznych. Umie rozróżnić antropologiczne i socjologiczna podejście do cielesności
- umie zanalizować materiał odnoszący się do kulturowego istnienia ciała. Wykorzystuje przy tym kategorie omawiane w czasie zajęć
- umie przygotować prezentację i wygłosić ją zgodnie z kontekstem. Wie, czym są pytania problemowe i umie je formułować
Kryteria oceniania
Kontrola obecności na zajęciach
prezentacja ustna wykonana przez studenta + konspekt
Kryteria oceny prezentacji:
Klarowne wypunktowanie zagadnień zawartych w tekście teoretycznym
Umiejętność odniesienia pojęć teoretycznych do materiału
Umiejętność sformułowania pytań problemowych
Literatura
Teksty o charakterze przeglądowym i wprowadzającym
Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów, red. M. Szpakowska, Warszawa 2008.
Brocki M., Język ciała w ujęciu antropologicznym. Wrocław 2001.
Courtin, J. J., Charoche C.,Historia Twarzy. Gdańsk 2007.
Douglas M., Symbole naturalne. Rozważania o kosmologii, Kraków 2004.
Historia życia prywatnego, red. Aries Ph. , Duby, J. Wrocław 1995. Jakubowska H., Socjologia ciała, Wydawnictwo Naukowe Poznań 2009. praktyki cielesne, red. J. Kurczewski, Warszawa 2006.
Shilling Ch., Socjologia ciała. Warszawa 2010.;
Turner B. S., The Body and Society. Explorations in Social Theory, Oxford 1984.
,Teksty do zajęć
Bellah R. N., Madsen R., Sullivan W,. Swindler A.. Timpton S. Skłonności serca. Indywidualizm i zaangażowanie po amerykańsku, Warszawa 2007.
Rozdziały:
Odnalezienie siebie
Wychodzenie innym naprzeciw
Indywidualizm
Bogdan, R. Freaks, Chicago and London 1988 (fragmenty).
Bordo S., Anorexia Nervosa: Psychopathology as the Crystallization of Culture, [w:] Deane W., Curtin, L., Heldke, M., (red.) Cooking, Eating, Thinking. Transformative Philosophies of Food , Bloomington and Indianopolis 2002.
Bourdieu P, Habitus i przestrzeń stylów życia (w: ) Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa 2005.
Camporesi P., Laboratorium zmysłów rozdziały, Gdańsk 2005.
Clark, K Akt. Studium idealnej formy, Warszawa 1998.
Cover, R. The Naked Subject: Nudity, Context and Sexualization in Contemporary culture Body and Society, “Body & Society: 2003, vol. 9 (3), 53-72.
Dijk van J. "Film z operacji jako zapośredniczony pokaz dziwolągów" HaArt, nr 1-2, 2008
Dunn, K., Jarmark odmieńców, Warszawa 2007.
Fausto-Sterling, A., Gender, Race, and Nation: The Comparative Anatomy of “Hottentot” Woman in Europe, 1815-1817, in: Deviant Bodies. Critical Perspectives
Featherstone, M. (red), Body Modifications, London 2002. /fragmenty/
Ferrari G. Public Anatomy Lesson and the Carnival: The Anatomy Theatre of Bologna. "Past and Present" 1987, nr 117, s. 50-106.
Gajewska G. (2010) Arcy-nie-ludzkie. Przez science fiction do antropologii cyborgów. Wrocław Wydawnictwo Naukowe UAM.
Giddens, A. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Warszawa 2002. /fragmenty/
Gilman, L. S. The Hottentot and the Prostitute: Toward an Iconography of Female Sexuality, in: Difference and Pathology. Stereotypes of Sexuality, Race and Madness Ithaca and London, 1985.
Goffman, E., Piętno, Gdańsk 2005.
Huet, M.-H., Monstrualny ojciec: narodziny teratogenii „Kultura Popularna”, nr. 1. 2011.
Jacyno M., Kultura indywidualizmu, Warszawa 2007 (zwłaszcza rozdziały: Dogonić życie. Podnoszenie jakości życia i sztuka życia).
Latour, B., Dajcie mi laboratorium a poruszę świat, „Teksty Drugie” , 1-2, 2009.
Lutz C. A., Collins J. L., Reading National Geographic, Chicago and London (1993)
Rozdziały:
Comfortable Strangers: The Making of National Identity in Popular Photography.
The Photoghraph as an Intersection of Gazes.
The Reader’s Imagined Geographic: An Evolutionary Tale.
Color of Sex: Postwar Photographic Histories of Race and Gender.
Nead, L. Akt kobiecy, Poznań 1998.
Literatura uzupełniająca:
Agamben, Nagość. Warszawa 2010.
Bauman Z., Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń 1997.
Bogunia-Borowska M., Ekstremalne metamorfozy – projekt idealnego człowieka I perfekcyjnego życia w ponowoczesnym świecie, “Kultura I Społeczeństwo” 2006 nr 4 : 67-86.
Brumberg, J. J., The Body Project. An Intimate History of American Girls, New York 1977. /fragmenty/
Fiedler L, Introductory, (w:) Freaks. Myths and Images of the Secret Self, New York 1978.
Ghandi, L. Teoria Postkolonialna, Poznań 2008. /fragmenty/
Gilman S., Making the Body Beautiful. Cultural History of Aesthetic Surgery. Princeton and Oxford 1999.
Foucault, M., Narodziny kliniki. Warszawa: Wydawnictwo 1999.
Mauss M., O sposobach posługiwania się ciałem, (W:) Socjologia i Antropologia. Warszawa 2001.
Nancy, J.-L., Corpus, Gdańsk 2002
Spivak, G. Ch Strategie postkolonialne, Warszawa 2011 /fragmenty/
Turner, B. S. Regulating Bodies. Essays in Medical Sociology. London and New York: 1992.
Turney J.,Ślady Frankensteina. Nauka, genetyka i kultura masowa 2001.
Twine, R., Physionomy, Phrenology and the Temporality of the body. ”Body and Society” 2002 vol. 8. (1) 67-88.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: