Wielozmysłowe imaginaria religijne. Przedmiot, ciało, kult 3102-LWIR
W anglosaskiej literaturze przedmiotu podejście to rozwija się przede wszystkim w obrębie studiów nad religijną materialnością i zmysłowością (material religion). Kluczową kategorią analityczną stosowaną przez reprezentantów tego podejścia jest już nie „wiara” a ucieleśnienie (embodiment), religia zaś definiowana jest przede wszystkim jako praktyka mediowania miedzy tym co transcendentne i immanentne (Meyer 2006) a dociekania antropologiczne są skupione na związanych z nią formach materialnych i jej sensualności(Keane 2008, 124, Meyer 2010 a, 2012, 11, 2006, 39-40) Tak zarysowane podejście badawcze służy m.in. próbie przełamania „protestanckiego uprzedzenia” antropologicznej teorii, zgodnie z którym prawomocny kontakt z sacrum ograniczano do wiary pojmowanej jako stan umysłu (Asad 1993, Tambiah 2007), zaś korzystanie z materialnych przedmiotów jako „nośników łaski/mocy” traktowano jako praktykę magicznę czy przejawy fetyszyzmu (por. Keane 2007, Tambiah 2007, Morgan 2010, Tayor).
W trakcie kursu studenci zapoznają się z przykładami antropologicznych opisów wielozmysłowych imaginariów religijnych, usiłującymi przełamać kartezjańskie dychotomie. Podejmą również wyzwanie stworzenia własnych opisów tego typu, w których wykorzystają inspiracje teoretyczne, z jakimi zapoznają się w trakcie kursu.
|
W cyklu 2025Z:
Tegoroczny kurs ma na celu wypracowanie u uczestników zajęć umiejętności zastosowania antropologicznego warsztatu do pogłębionej analizy imaginariów religijnych uchwyconych w wybranych dziełach takich malarzy jak Hieronim Bosch, Rogier van der Weyden, Jan van Eyck, czy Peter Breugel Starszy. Będziemy je odczytywać w świetle pytań, które możemy postawić dzięki przewartościowaniom poznawczym, które oferuje współczesna antropologiczna teoria, a zarazem, na ile możliwe, spróbujemy zrozumieć i odczytać je w odniesieniu do współczesnych im kontekstów: zastanowimy się dlaczego mogły mieć one sens dla konkretnej grupy ludzi, otoczenia w którym "były wytwarzane". Podczas omawiana różnorakich ekspresji imaginariów religijnych, będziemy poddawali rewizji własne uprzedzenia poznawcze i korzystali z tropów interpretacyjnych oferowanych przez najnowszą literaturę przedmiotu dotyczącą roli zmysłów i materialnych nośników i przeświadczeń ontologicznych w w kulcie religijnym, Szczegółowy sylabus wraz z rozpisanym harmonogram zajęć zostanie udostępniony i omówiony na pierwszych zajęciach i może ulec niewielkim zmianom. |
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
- obecność i aktywny udział w zajęciach (dopuszczalne są dwie nieobecności, każde kolejne wymagają wykonania dodatkowej pracy (konspekt z lektury, przygotowanie prezentacji na zadany temat)
- zaliczenie 5 niezapowiedzianych kolokwiów z lektur
- napisanie krótkiego eseju na uzgodniony z prowadzącą temat (5-8 stron)
Literatura
Czarnowski S. 1958 [1938]. Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego, w: Kultura, Warszawa: PWN.
Classen C. 1998. The Scented Womb and the Seminal Eye, [w:] The Color of Angels. Cosmology, Gender and the Aesthetic Imagination, London, New York: Routledge, ss.63-85.
Csordas T. 1990. Embodiment as a Paradigm for Anthropology Ethos, Vol. 18, No. 1/1990, ss. 5-47
Hanganu G. 2010. Eastern Christians and Religious Objects: Personal and Material Biographies Entangled, [w:] Eastern Christians in Anthropological Perspective, red. Ch. Hann, H. Goltz, ss.33-55.
Howes D., 2005. HYPERESTHESIA, or, The Sensual Logic of Late Capitalism, [w:] Emipire of the Senses. The Sensual Culture Reader, Oxford, New York: Berg ss. 281-303.
Lynch G. 2010. Object Theory. Towar an intersubjective, mediated and dynamic theory of religion, [w:] Religion and Material Culture. The Matter of Belief, London and New York: Routledge, ss. 40-54.
McDanell Conell. 1995. Material Christianity [w:] Material Christianity. Religion and Popular Culture in America, New Heaven, London: Yale University Press, ss. 1-16
McDanell C. 1995. Piety, Art, Fashion: The Religious Object, [w:] Material Christianity. Religion and popular cuture in America, New Heaven, London: Yale University Press, ss. 17-66.
Moezzi Mohammad Ali A. 2012. Icon and meditation: between popular art and sufism in imami shi’ism, [in:] The Art and the material culture of Iranian Shi’ism. Iconography and religious devotion in shi’i islam, ed. Pedram Khosronejad, London, New York: I.B. Tauris, 25-45
Morgan D. 2010. Materiality, social analysis and the study of religion, [w:] Religion and Material Culture. The Matter of Belief, London and New York: Routledge, ss. 55-74
Nooter Roberts M. 2010. Tactiilty and transcendence. Epistemologies of touch in African arts and spiritualities, [w:] Religion and Material Culture. The Matter of Belief, London and New York: Routledge, ss. 79-96
Orsi R. 2005. The many names of the mother of God, [w:] Between Heaven and Earth. The Religious Worlds People make and the Scholars who study them, Princeton and Oxford: Princeton University Press, ss. 48-72.
Rountree C. 2006. Materializing Magical Power. Imagination, Agency and Intent in Feminist Witches’ Rituals, [w:] Materializng Religion. Expression, Performance and Ritual, red. Elisabeth Arweck, William Keenan, ss. 190-202
Talal Asad, 1993.Genealogies of Religion. Discipline and Reasons of Power in Christianity and Islam, Baltimore and London: The John Hopkins University Press.
Tokarska-Bakir J. 2000. Obraz osobliwy. Hermeneutyczna lektura źródeł etnograficznych. Wielkie opowieści, Kraków: Universitas.
Walker Bynum C. 2011.Visual Matter [w:] Christian Materiality. As Essay on Religion in Late Medieval Europe, ss. 37-124
|
W cyklu 2025Z:
Belting Hans, Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie, Universitas 2007 [fragmenty] Classen C. 1998. The Scented Womb and the Seminal Eye, [w:] The Color of Angels. Cosmology, Gender and the Aesthetic Imagination, London, New York: Routledge, ss.63-85. Csordas T. 1990. Embodiment as a Paradigm for Anthropology Ethos, Vol. 18, No. 1/1990, ss. 5-47 Fisher S., Hieronymus Bosch. The Complete Works. 45th Ed., Taschen 2021 HOLBRAAD, Martin; PEDERSEN, Morten Axel. The ontological turn: an anthropological exposition. Cambridge University Press, 2017. Howes D., 2005. Emipire of the Senses. The Sensual Culture Reader, Oxford, New York: Berg [fragmenty] Lynch G. 2010. Object Theory. Towar an intersubjective, mediated and dynamic theory of religion, [w:] Religion and Material Culture. The Matter of Belief, London and New York: Routledge, ss. 40-54. McDanell C. 1995. Piety, Art, Fashion: The Religious Object, [w:] Material Christianity. Religion and popular cuture in America, New Heaven, London: Yale University Press, ss. 17-66 Meyer Birgit, Religious Sensations. Why Media, Aesthethics and Power Matter in the Study of Contemporary Religion, Vrjie Universiteit, Amsterdam 2006. Morgan D. 2010. Materiality, social analysis and the study of religion, [w:] Religion and Material Culture. The Matter of Belief, London and New York: Routledge, ss. 55-74 Nooter Roberts M. 2010. Tactiilty and transcendence. Epistemologies of touch in African arts and spiritualities, [w:] Religion and Material Culture. The Matter of Belief, London and New York: Routledge, ss. 79-96 Orsi R. 2005. The many names of the mother of God, [w:] Between Heaven and Earth. The Religious Worlds People make and the Scholars who study them, Princeton and Oxford: Princeton University Press, ss. 48-72. Rountree C. 2006. Materializing Magical Power. Imagination, Agency and Intent in Feminist Witches’ Rituals, [w:] Materializng Religion. Expression, Performance and Ritual, red. Elisabeth Arweck, William Keenan, ss. 190-202 Talal Asad, 1993.Genealogies of Religion. Discipline and Reasons of Power in Christianity and Islam, Baltimore and London: The John Hopkins University Press. Walker Bynum C. 2011. Christian Materiality. As Essay on Religion in Late Medieval Europe, ss. 37-124 Ziemba Antoni, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500. T. II: Niderlandzkie malarstwo tablicowe 1430-1500, WUW 2008. |
Uwagi
|
W cyklu 2025Z:
- obecność i aktywny udział w zajęciach (dopuszczalne są dwie nieobecności) |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: