Sekularyzacja i postsekularyzm 3102-LSPS
Kurs przeznaczony jest dla ambitnych osób studiujących, które chcą podjąć trud czytania obszernych fragmentów tekstów, zarówno w j. polskim, jak i angielskim, i są zainteresowane poświęconym im dyskusjom.
Przedmiotem kursu jest z jednej strony antropologiczna analiza zjawiska sekularyzacji, z drugiej zaś tzw. “zwrotu postsekularnego”, który trwa obecnie w naukach społecznych, obok “zwrotu posttekstualnego”, performatywnego czy ontologicznego.
Kurs będzie się składał z dwóch części: I. Sekularyzacja/świeckość. Diagnozy oraz, II. Próby „postsekularyzmu”.
Pierwsza połowa semestru będzie miała charakter porządkujący wiedzę studentów, dotyczącą zjawiska sekularyzacji, procesów, które się na nią złożyły, i jej wpływu na rozumienie religii/świeckości w społeczeństwie zachodnim. Będziemy się zastanawiać nad tym, w jaki sposób świeckość jest konstruowana jako kategoria polityczna i jakie są genealogie tej kategorii. Na ile sekularyzacja jest zjawiskiem uniwersalnym? czy mamy do czynienia z jednym powszechnie spotykanym modelem sekularyzacji („Euroamerykańskim”), czy też równoległymi, różnymi jej wariantami, podporządkowanymi odmiennym procesom historycznym? W jaki sposób na współczesne rozumienia świeckości wpływa trwający właśnie zwrot postsekularny?
Interesować nas będzie wpływ sekularyzacji na epistemologiczne założenia dotyczące kategorii religii w definicjach formułowanych przez badaczy społecznych. Nakreślimy stanowisko jej wybranych zwolenników i przeciwników, by następnie poddać dyskusji teksty związane z różnymi odmianami postsekularności.
Studenci zapoznają się z najważniejszymi filozofami, socjologami i antropologami, będącymi przedstawicielami owego nurtu. Będziemy omawiać wielorakie stanowiska epistemologiczne przedstawicieli owego zwrotu.
Rodzaj przedmiotu
Kryteria oceniania
1. Aktywny udział w dyskusji. Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze, kolejne wymagają zaliczenia omawianej lektury na dyżurze lub przygotowania z niej konspektu.
2.Niezpowiedziane kolokwia ze znajomości tekstów
3. Esej na uzgodniony z prowadzącą temat
Literatura
Agamben Giorgio (2009). Czas, który zostaje. Komentarz do “Listu do Rzymian”, Warszawa.
Asad Talal (1993). Introduction, [w:] Genealogies of religion: Discipline and reasons of power in Christianity and Islam. Johns Hopkins University Press.
Asad Talal (2003), Introduction. Thinking about Secularism; What Might an Anthropology of Secularism Look Like; Thinking about Agency and Pain [w:] Formations of the Secular. Christianity, Islam. Modernity, Stanford: Stanford University Press. 1-126.
Badiou Alan (2007). Święty Paweł, Ustanowienie uniwersalizmu, Kraków: Korporacja Ha!art
Bialecki Jan.2018. Anthropology, Theology, and the Challenge of Immanence. [w:] J. Derrick Lemons, red., Theologically Engaged Anthropology. Oxford.
Bielik Robson Agata (2008), Przedmowa. Teologia pod stołem [w:] Na pustyni Kryptoteologie późnej nowoczesności, Kraków: Universitas, ss. 7-49
Bielik- Robson Agata (2013), Deus otiosus. ślad, widmo, karzeł, [w:] Deus otiosus. Nowoczesność w perspektywie postsekularnej, red. A. Bielik-Robson, M. A. Sosnowski, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Bielo James S. 2018. Anthropology, Theology. Critique “Critical Research on Religion”, Vol. 6(1) 28–34
Calhoun Craig, Mark Jurgensmayer i J. Vanantwerpen (2011), Introduction, [w:] Rethinking Secularism, ed. M. Jurgensmayer and Jonathan Vanantwerpen, Oxford University Press, 1-30.
Cannell Fenella (2010) The Anthropology of Secularism “Annual Review of Anthropology” 39, 85-100.
Casanova Jose (2005), Sekularyzacja, oświecenie i nowoczesna religia [w:] Religie publiczne w nowoczesnym świecie, Kraków: Nomos, 33- 82.
Engelke Matthew (2014) Christianity and the Anthropology of Secular Humanism “Current Anthropology” 55/10, 292-301.
Fountain Philip, & Lau, S. W. (2013). Anthropological theologies: Engagements and encounters. “The Australian Journal of Anthropology”, 24(3), 227–234. https://doi.org/10.1111/taja.12048
Fountain Philip, Toward a post-secular anthropology, The Australian Journal of Anthropology (2013) 24, 310–328 doi:10.1111/taja.12053
Ghodsee Kristen (2009). Symphonic secularism: Eastern Orthodoxy, ethnic identity and religious freedoms in contemporary Bulgaria. Anthropology of East Europe Review, 27(2), 227–252.
Habermas Jürgen (2012), Secularism Crisis of Faith, Notes On a Potsecular Society [ Tekst pierwotnie opublikowany był w j. niemieckim w Blätter für deutsche und internationale Politik, w kwietniu 2008. Był to wykład wygłoszony przez Jürgena Habermasa 15 marca 2007 w Nexus Institute na Uniwersytecie w Tilburgu w Holandii].
Habermas Jürgen (2020). Między naturalizmem a religią, Warszawa (fragmenty)
Hann Chris (2011). Eastern Christianity and Western social theory. Erfurter Vorträge zur Kulturgeschichte des Orthodoxen Christentums, 10, 5–32.
Kołakowski Leszek (2019). Kapłan i błazen: Rozważania o teologicznym dziedzictwie współczesnego myślenia, [w:] Kołakowski L., Chrześcijaństwo (ss. 619–649),Warszawa.
Lubańska Magdalena (2020). „Ani kapłani, ani błaźni”: Odsłony zwrotu postsekularnego w antropologii. Slavia Meridionalis, 20, Article 2241. https://doi.org/10.11649/sm.2241
Lyotard Jean-François (2010). Poróżnienie, Kraków.
McLennan Gregory (2010). The postsecular turn. Theory, Culture & Society, 27(4), 3–20. https://doi.org/10.1177/0263276410372239
Merz Johanes, Merz Sharon.2017. Occupying the Ontological Penumbra: Towards a Postsecular and Theologically Minded Anthropology. “Religions” 8, 1-17.
Mościcki Paweł (2007. Poza zasadą partykularyzmu. Alan Badiou: uniwersalność i myśl potsekularna, Święty Paweł, Ustanowienie uniwersalizmu, Kraków: Korporacja Ha!art, 119-140.
Robbins Joel (2006). Anthropology and Theology: An Awkward Relationship? “Anthropological Quaterly” 79 (2), 285-294.
Sahlins Marshall (1996), The Sadness of Sweetness: the native anthropology of western Cosmology, “Current Anthropology” 27, 395-428.
Stoeckl Kristina (2012), European Integration and Russian Orthodoxy. Two Multiple Modernities Perspectives, [w:] Multiple Modernities and Postsecular Societies, red. M. Rossati, K. Stoeckl, Burligton:Ashgate, ss. 97-114.
Taylor Charles (2007) The Bulwarks of Belief, [w:] A Secular Age, Cambridge, Massachusetts, London: The Belknap Press of Harvard University Press, 25-89.
Warchała Michał (2013?), Postsekularne konstelacje nowoczesności. O historycznych związkach religii i nauk społecznych, “Stan Rzeczy”2/5, 75-92.
Żiżek Slavoj (2006). Kukła i karzeł perwersyjny rdzeń chrześcijaństwa, Wrocław.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: