Antropologia i psychoterapia 3102-LPSYA
Na zajęciach skrótowo omówione zostaną źródła i historia współczesnej psychoterapii:
Starożytność:
• Psychiatria i magia egipska a depresja i demencja
• grecko-rzymska medycyna, filozofia, therapeia oraz inkubacja snów
• Buddyjski trening i analiza umysłu
• Chińskie praktyki kultywacji wewnętrznej
Średniowiecze:
• Protopsychiatria w świecie arabskim (Avicenna, al-Razi, Averroes, Maimonides, Avenzoar)
• Pierwszy oddział psychiatryczny w Bedlam
Nowożytność:
• Paracelsus i alchemia
• XVIII wiek: hipnoza, mesmeryzm, początki humanitarnego traktowania chorych
Nowoczesność:
• Przełom XIX i XX wieku: początki psychologicznego podejścia do chorób psychicznych i nowożytnej psychoterapii, odkrycie pojęć histerii, dysocjacji i traumy, Pierre Janet, Jean-Martin Charcot, Zygmunt Freud i Carl Jung, William James, Wundt i Wilhelm Reich
• II połowa XX wieku: kierunki psychoterapii – psychoanalityczno-psychodynamiczny, egzystencjalny, behawioralno-poznawczy, humanistyczny, systemowy itp., antypsychiatria, Bukovsky i psychiatryczne więzienia polityczne, kontrowersje wokół systemów klasyfikacji zaburzeń psychicznych (DSM, ICD)
Omówione zostaną wzajemne relacje między psychoterapią i antropologią kulturową, w szczególności wpływ psychoanalizy i psychologii analitycznej na myślenie o człowieku, humanistykę i antropologię, a także krytyka antropologiczna psychoterapii (w tym psychoanalizy). Dyskutowany będzie wpływ społeczno-kulturowo-politycznych uwarunkowań na konstruowanie pojęć zaburzeń psychicznych, zdrowia psychicznego, uzdrawiania, a także jak wpływają one na to, kto, jak i po co zostaje klientem psychoterapii, a także kto, jak i po co zostaje terapeutą. Będziemy rozważać argumenty krytyków psychoterapii, czy teorie psychoterapeutyczne mają nadmierny wpływ na przebieg psychoterapii i myślenie o sobie pacjenta, a także odpowiedź psychoterapeutów na te wątpliwości. Zadamy pytanie, czy istnieje „idealny produkt psychoterapii”, zależny od wyobrażeń społeczno-kulturowo-politycznych, czyli czy psychoterapia jest częścią systemu czy remedium na niego (albo obydwoma)?
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
1. Wiedza na temat kulturowych źródeł psychoterapii i jej rozwoju jako dyscypliny
2. Wiedza o wzajemnym wpływie odkryć psychoanalizy i psychoterapii na wizję człowieka oraz uwarunkowań kulturowych na obraz terapeuty, pacjenta i procesu uzdrawiania w świetle antropologii medycznej oraz antropologicznej krytyki psychoanalizy.
3. Umiejętność analizy społeczno-kulturowych konstruktów zdrowia psychicznego, pacjenta, terapeuty i uzdrawiania.
Kryteria oceniania
Dopuszczalne 2 nieusprawiedliwione nieobecności
Kryteria oceny: aktywne uczestnictwo w zajęciach, zaliczenie pisemne
Literatura
Zygmunt Freud (2013), "Kultura jako źródło cierpień", Warszawa: Aletheia.
Henri Ellenberger (1970), The Discovery of the Unconscious: The History and Evolution of Dynamic Psychiatry, New York: Basic Books.
Bartłomiej Dobroczyński (2001), Ciemna strona psychiki. Geneza i historia idei nieświadomości, Kraków.
Eli Zaretsky (2009), "Sekrety duszy. Społeczna i kulturowa historia psychoanalizy", Warszawa.
Eilhard von Domarus, Anthropology and Psychotherapy, [w:] The American Journal of Psychotherapy, https://doi.org/10.1176/appi.psychotherapy.1948.2.4.603
Marc-Antoine Crocq (2015), A history of anxiety: from Hippocrates to DSM [w:] Dialogues in Clinical Neuroscience, 2015 Sep; 17(3): 319–325, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4610616/
Bogdan de Barbaro (2013), Tezy o psychoterapii w Polsce, [w:] Psychoterapia 1 (164)
Keir Martin (red.) (2019) Psychotherapy, Anthropology and the Work of Culture, New York: Routelege.
Suzette Heald, Ariane Deluz (red.) (1994) Anthropology and Psychoanalysis, New York: Routelege.
Singer, T., Kaplinsky, C. (2010): The Cultural Complex. [w:] Jungian Psychoanalysis: Working in the Spirit of C.G. Jung, edited by Murray Stein, Chicago: Open Court Publishing Company.
Penkala-Gawęcka A (2010) Nie czas chorować? Zdrowie, choroba i leczenie w perspektywie antropologii medycznej, Biblioteka Telgte.
Małgorzata Jacyno (2007) Kultura indywidualizmu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nikolas Rose (2006), Disorders Without Borders? The Expanding Scope of Psychiatric Practice, [w:] BioSocieties, 1, s. 465-484, Londyn: London School of Economics and Political Science.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: