Miniatury etnograficzne - tradycyjne przedmioty codziennego użytku 3102-LMIE6
Zajęcia dotyczą przedmiotów codziennego użytku obecnych i wykorzystywanych w tradycyjnym domostwie wiejskim (w domu i gospodarstwie). Ważnym wątkiem jest kwestia wykonania danego przedmiotu. Stąd część zajęć poświęcona jest wybranym rzemieślnikom i omówieniu ich warsztatów, materiałów z których korzystają, a także efektów ich pracy (tu nacisk zostaje położony na ich opis formalny, m.in. kształt, zdobienie oraz funkcji).
Celem zajęć jest rozpoznanie jak największej liczny przedmiotów codziennego użytku, zdobycie wiedzy na ich temat (jej poszukiwanie czasem będzie przybierać charakter śledztwa). Istotne jest także sprawdzenie czy nadal są użytkowane, a jeśli tak, to czy i na ile uległy zmianom, np. unowocześnieniu.
Zajęcia mają charakter konwersatorium z elementami wykładu. Podczas nich wykorzystywane są fotografie, filmy, a także wybrane przedmioty. Uzupełnieniem są zajęcia w Państwowym Muzeum Etnograficznym (Porządek rzeczy. Magazyn Piotra B. Szackiego) oraz podczas wyjazdu do jednego z muzeów na wolnym powietrzu.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu zajęć osoba uczestnicząca w nich:
- ma wiedzę na temat kultury materialnej, w tym przede wszystkim tradycyjnych przedmiotów codziennego użytku;
- ma wiedzę na temat rzemiosła wiejskiego i małomiasteczkowego;
- potrafi wskazać różnice między przedmiotem wykonanym przez rzemieślnika a wyrobem fabrycznym;
- rozumie zmiany (ich przyczyny i skutki) zachodzące w kulturze materialnej i ich wpływ na przedmioty codziennego użytku wypadanie jednych, przekształcanie innych;
- rozumie i poddaje refleksji ideę umuzealniania tradycyjnych przedmiotów codziennego użytku;
- jest uwrażliwiona na zagadnienia kultury materialnej, poddaje ją refleksji i krytycznej ocenie.
Kryteria oceniania
- obecność na zajęciach (dopuszczone są dwie nieusprawiedliwione nieobecności) i aktywny w nich udział;
- zaliczenie pisemne w formie testu z pytaniami zamkniętymi i otwartymi.
Literatura
Literatura (wybór):
Czerwiński T., Wyposażenie domu wiejskiego w Polsce, seria: Ocalić od zapomnienia, Warszawa: Sport i Turystyka - MUZA SA 2009.
Fryś-Pietraszkowa E., Kunczyńska-Iracka A., Pokropek M., Sztuka ludowa w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Arkady 1988.
Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 1. Rolnictwo i hodowla, część 1 i 2/ Commentaries to Polish Ethnographic Atlas, vol I. Agriculture and breeding, part 1 i 2, red. nauk. J. Bohdanowicz, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze 1994.
Komentarze do Atlasu Etnograficznego = Commentaries to Polish Ethnographic Atlas, t. IV: Transport i komunikacja lądowa = vol IV. Transport and land communication, red. J. Bohdanowicz, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze 1997.
Kopkowicz F., Ciesielstwo polskie, [oprac. przy współudziale i pod red. G. Ciołka i T. Malinowskiego], Warszawa: Arkady 2009.
Lotos Z., Garncarstwo i inne rodzaje rzemiosł oraz handel w Urzędowie od XVI do XX wieku, Kraśnik: Zakłady Poligraficzne Anny i Janusza Genejów 2010.
Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, t. 1: Kultura materialna, red. nauk. J. Klimaszewska, wyd. 2 [wyd. 1 - 1929], Warszawa: Książka i Wiedza 1967.
Mulkiewicz-Goldbergowa O., Przemiany urządzenia wnętrza współczesnej izby wiejskiej, „Polska Sztuka Ludowa - Konteksty” 1967, t.21, z. 3, s. 127134.
Pękalski M., O sitarstwie i sitarzach biłgorajskich, „Prace i Materiały Etnograficzne”, 1961, t. 18, cz. 1. Lubelskie, s. 215-302.
Pokropek M., Etnografia. Materialna kultura ludowa Polski na tle porównawczym, Warszawa: PWN 2019.
Polski Atlas Etnograficzny, zeszyty I-VI, red. J. Gajek, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych 1964-1979.
Reinfuss R., Garncarstwo ludowe, Warszawa: Wydawnictwo „Sztuka” 1955.
Sztuka drewna. Meblarstwo i snycerstwo ludowe na Dolnym Śląsku XVII-XX w., red. E. Berendt, Wrocław Muzeum Narodowego we Wrocławiu 2005.
Szacki P., Święch I., Badania inwetaryzacyjne. Założenia i realizacja, „Rocznik Muzealny”, t. 3, 1990, s. 24-50.
Filmografia (wybór):
Ciesielstwo, 2010, reż. A. Czyżewska et al., aut. tekstu A. Rybus, S. Kryciński, seria: Odkrywanie Tradycji Mazowsza. Rzemiosło, cz. 2, Mazowieckie Centrum Kultury, Warszawa.
Garnki ze Studzianego Lasu, 1967, realizacja: K. Chojnacki, L. Mróz, P. Szacki [w ramach prac Działu gospodarki podstawowej i rzemiosł], Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie; Archiwum Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie.
Wyrób kołowrotków, Kruszyniany, Kundzicze, woj. Białostockie, 1977, realizacja K. Chojnacki, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Archiwum Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: