Antropologia pamięci 3102-LAPA-OG

Francuski historyk Pierre Nora jeszcze pod koniec dwudziestego wieku pisał, że współczesne społeczeństwa zachodnie mają obsesje na punkcie pamięci. Pamięć i rytuały pamięci w dużej mierze wyznaczają dynamikę życia społecznego, sporów politycznych i dyskursu publicznego. Czym jednak jest pamięć, i czy rzeczywiście jest tak istotna w życiu indywidualnym i społecznym? Jakie funkcje pełni i jaką rolę przypisują jej ludzie? Jakim mechanizmom podlega i jak się manifestuje? Celem zajęć jest próba odpowiedzi na te pytania poprzez namysł teoretyczny, oraz etnograficzne doświadczanie i analizowanie pracy pamięci w terenie. Aby osiągnąć te cele zajęcia są skumulowane w moduły problemowe, każdy moduł składa się z dwóch części: części wykładowo-ćwiczeniowa w sali, w trakcie której studenci poznają wybrane teorie i koncepcje pamięci, oraz części praktycznej w terenie, kiedy będziemy wspólnie eksplorować wybrany problem, a następnie dyskutować nasze wrażenia z tego co zobaczyliśmy i doświadczyliśmy próbując odnieść nasze spostrzeżenia do przeczytanej literatury.
W trakcie zajęć zostaną poruszone następujące problemy:
- podstawowe teorie pamięci (pamięć a historia, pamięć społeczna, pamięć kulturowa, pamięć komunikatywna, pamięć autobiograficzna)
- pamięć a tożsamość (indywidualna, rodzinna, lokalna, narodowa)
- pamięć a polityka (polityka historyczna, konflikty pamięci, spuścizna pamięci, sprawiedliwość historyczna)
- pamięć a przestrzeń (przestrzenie pamięci, krajobrazy pamięci, miejsca pamięci, genius loci, palimpsest)
- pamięć a religia (pamięć religijna)
- materialne nośniki pamięci (pomniki, muzea, przestrzeń, literatura, kalendarz)
- pamięć środowiskowa (znaczenie nieludzkich agentów pamięci, rola zmarłych w upamiętnianiu)
- Pamięć kosmopolityczna, agonistyczna, antagonistyczna, postsekularna

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Zajęcia służą zdobyciu przez studentów wiedzy z zakresu studiów pamięcioznawczych, poznaniu podstawowych teorii i koncepcji, oraz zdobycia umiejętności do ich zastosowania do analizy materiału empirycznego zebranego w trakcie krótkich wyjść badawczych w teren. Warunkiem uczestnictwa w zajęciach jest znajomość języka polskiego i angielskiego oraz gotowość do wyjść badawczych na terenie Warszawy.

Koordynatorzy przedmiotu

Zuzanna Bogumił

Efekty kształcenia

Student zna podstawowe teorie i kategorie używane w studiach pamięcioznawczych
Student zwiększa swoją refleksyjność w postrzeganiu procesów pamięciowych
Student rozwija swoje kompetencje krytycznego spojrzenia na rzeczywistość polityczną, społeczną i kulturową
Student potrafi zastosować kategorie z zakresu studiów pamięcioznawczych do opisu materiału empirycznego
Student potrafi słuchać ze zrozumieniem, analizować, uzasadniać i poddawać krytyce idee i argumenty
Student zwiększa swoją refleksyjność w postrzeganiu dyskursu publicznego i jego wpływu na życie społeczne

Kryteria oceniania

Warunkiem zaliczenia zajęć jest:
1. Czynny udział w zajęciach, zarówno w sali jak i terenie. Student czyta teksty wybrane na zajęcia i przygotowuje się do krytycznej dyskusji na temat tych teksów. Student jest odpowiednio przygotowany do wyjść w teren (obuwie, ubranie wierzchnie dostosowane do warunków pogodowych i miejsca prowadzenia badań)
2. Dostarczenie 5 krótki (500-800 słów) wypowiedzi pisemnych w ramach poruszanych na zajęciach modułów problemowych. Ich struktura będzie ustalona na pierwszych zajęciach.
Dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze. Każda kolejna, w tym usprawiedliwiona, wymaga zaliczenia materiału w formie ustalonej z prowadzącym.

Literatura

Assmann, Aleida. 2011. Cultural Memory and Western Civilization: Arts of Memory. Cambridge: Cambridge University Press.
Assmann, Aleida. 2013. Między historią a pamięcią. Antologia, red. Magdalena Saryusz-Wolska, Warszawa.
Assmann, Jan. 1995. “Collective Memory and Cultural Identity.” New German Critique, no. 65: 125–33. https://doi.org/10.2307/488538.
Assmann, Jan. 2008. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. Anna Kryczynśka.
Pham, Warszawa 2008
Bogumił, Zuzanna, and Yulia Yurchuk, eds. 2021. Memory and Religion in Postsecular Perspective. London and New York: Routledge.
Connerton, Paul. 2008. “Seven Types of Forgetting.” Memory Studies 1 (1): 59–71. https://doi.org/10.1177/1750698007083889.
Halbwachs, Maurice. 1992. On Collective Memory. Edited, Translated, and with an Introduction by Lewis A. Coser. Chicago and London: Chicago University Press.
Koposov, Nikolay. 2017. Memory Laws, Memory Wars The Politics of the Past in Europe and Russia. London and New York: Cambridge Scholars Publishing. https://doi.org/https://doi.org/10.1017/9781108304047.
Levy, Daniel, and Natan Sznaider. 2002. “Memory Unbound: The Holocaust and the Formation of Cosmopolitan Memory.” European Journal of Social Theory 5 (1): 87–106. https://doi.org/10.1177/1368431002005001002.
Lim, Jie-Hyun. 2010. “Victimhood Nationalism in Contested Memories: National Mourning and Global Accountability.” In Memory in a Global Age. Discourses, Practices and Trajectories, edited by Sebastian Conrad Aleida Assmann, 138–62. London: Palgrave Macmillan.
Nora, Pierre. 1989. “Between Memory and History: Les Lieux de Mémoire.” Representations. https://doi.org/10.2307/2928520.
Praczyk, Małgorzata. 2017. “Pomniki i Ziemia.” In Pomniki w Epoce Antropocenu, edited by Małgorzata Praczyk, 9–24. Poznań: UAM.
Saryusz-Wolska, Magdalena. 2011. Spotkania czasu z miejscem. Studia o pamięci i miastach, Warszawa 2011.
Schwartz, Barry. 1991. “Social Change and Collective Memory: The Democratization of George Washington.” American Sociological Review 56 (2): 221–36. https://doi.org/10.2307/2095781.
Sendyka, Roma. 2022. “Non-Memory: Remembering beyond the Discursive and the Symbolic.” Memory Studies 15 (3): 523–38.
Szacka, Barbara. 2000. “Pamięć Zbiorowa.” Encyklopedia Socjologii. Oficyna Naukowa.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3102-LAPA-OG w USOSweb