Antropologia i literatura 3102-LAIL
Antropologia literatury to dziedzina, która najczęściej traktowana jest jako poddyscyplina literaturoznawstwa; zajmują się nią w Polsce głównie teoretycy literatury. Wydaje się, że w równym stopniu powinna być obecna na studiach etnologicznych, zwłaszcza od czasu „odkrycia” literackości dzieł antropologicznych i słynnej konstatacji Clifforda Geertza, że „antropolog pisze”. Antropolog także czyta, również literaturę piękną i w swoich pracach nieraz się do niej odwołuje, a często czyni ją punktem wyjścia, kiedy mówi o kulturze i człowieku.
Antropologicznych sposobów wykorzystania literatury pięknej może być wiele. Na zajęciach potraktujemy ją przede wszystkim jako źródło poznania człowieka. Dzieło literackie staje się – jak pisze Grzegorz Godlewski – obszarem „możliwej epifanii antropologicznej, objawieniem istotnych wymiarów kulturowego bytu człowieka”. Za Ryszardem Nyczem przyjmujemy także, że literatura to „zinstytucjonalizowana sztuka wypowiadania ludzkiego doświadczenia rzeczywistości – w całym jego zróżnicowaniu i specyfice” (Nycz 2006, s. 32). Traktujemy więc pisarzy jak antropologów. Takich, którzy widzą to, czego na co dzień nie dostrzegamy. Próbują zrozumieć mechanizmy rządzące ludzkimi zachowaniami i szukają języka, którym można oddać prawdę o człowieku, jego kulturze i czasie, w którym przyszło mu żyć.
Na seminarium będziemy interpretować różne dzieła literackie, autorów zarówno polskich, jak i zagranicznych. Kontekstem będą teksty teoretyczne.Zajęcia przeznaczone dla studentów zainteresowanych literaturą piękną.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Student czyta ze zrozumieniem tekst literacki;
umie w różny sposób zinterpretować dzieło literackie, wykorzystując wiedzę z zakresu antropologii kultury i ogólnohumanistyczne wykształcenie;
potrafi określić kontekst społeczno-kulturowy dzieła
rozumie związki antropologii kulturowej z innymi dziedzinami nauk: literaturoznawstwem, filozofią, socjologią
wykazuje zrozumienie dla odmienności światopoglądowej
krytycznie podchodzi do oceny technik pisarskich w antropologii
Kryteria oceniania
70 proc. – średnia ocen z tzw. wejściówek
30 proc. - aktywny udział w zajęciach
egzamin (oceny z tzw. wejściówek, aktywny udział w zajęciach)
dopuszczalne trzy nieobecności nieusprawiedliwione
Literatura
Ostateczna lista książek do interpretacji zostanie ustalona ze studentami na pierwszych zajęciach. Będą to pozycje z zakresu literatury pięknej polskiej i zagranicznej XX i XXI w.
Literatura krytyczna
Antropologia kultury – antropologia literatury, red. E. Kosowska, E. Jaworski, Katowice 2007.
Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M. P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006.
Wolfgang Iser (2006), Czym jest antropologia literatury? Różnica między fikcjami wyjaśniającymi a odkrywającymi, „Teksty Drugie”, nr 5.
Anna Łebkowska, Między antropologią literatury i antropologią literacką, „Teksty Drugie”, nr 6/2007.
Michał Paweł Markowski, Antropologia i literatura, „Teksty Drugie”, nr 6/2007.
Michał Paweł Markowski (2004), Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura, Kraków.
Narracja i tożsamość (I). Narracje w kulturze, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004.
Radkowska-Walkowicz Magdalena, Co robi etnograf? Czyta, w: Doświadczanie świata, doświadczanie lektury, Warszawa 2011.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: