Świat Greków i Rzymian 3101-DOGR
1. Wprowadzenie do archeologii klasycznej
Narodziny i rozwój archeologii klasycznej.
Archeologia klasyczna jako historia sztuki (R. Bianchi Bandinelli).
„What is Roman in Roman art?” (O.J. Brendel).
Chronologia starożytnej Grecji i Rzymu i archeologia.
2. Mitologia i religia
Grecy i ich bogowie. Rytuały i wyobrażenia.
Ikonografia bóstw antycznych.
Herosi, mity i kult (Herakles, Tezeusz, Perseusz).
Świat bogów w antycznej literaturze.
Mity o początkach Rzymu (Eneasz, Romulus i Remus).
Kulty wschodnie w świecie rzymskim (Mitra, Kybele, Izyda i Serapis).
Religia lojalności czyli kult władców w świecie antycznym.
3. Grecka architektura sakralna
Materiały i konstrukcje, typy świątyń i porządki architektoniczne.
Najsłynniejsze okręgi świątynne: Akropol w Atenach, Delfy, Olimpia.
Grecka architektura sakralna w rzeczywistości rzymskiej.
4. Świat poleis greckich
Środowisko naturalne, klimat, surowce, uprawy i hodowla.
Krainy historyczno-geograficzne, miasta i ich terytoria.
Kolonizacja grecka - przyczyny i skutki zakładania nowych miast.
Zagospodarowanie przestrzenne miast greckich (mury obronne, siatka ulic, dzielnice, agora, akropol, port i nekropole).
Hippodamos z Miletu i miasto idealne.
Budowle użyteczności publicznej w mieście (stoa, buleuterion, gimnazjon, teatr, stadion).
5. Miasta rzymskie w Italii i w prowincjach
Kolonizacja rzymska jako efekt podbojów Rzymu – typy zakładanych miast.
Miasto i rytuał (pomoerium, groma, cardo, decumanus).
Miasto rzymskie i jego infrastruktura (mury obronne i bramy, siatka ulic, dzielnice, forum, capitolium, tereny zielone, nekropole, akwedukty i kanalizacja.
Budowle użyteczności publicznej w Rzymie jako wzorzec dla innych miast (porticus, kuria, bazylika, tabularium, teatr, amfiteatr, cyrk, termy).
Czy Pompeje to rzeczywiście miasto rzymskie?
Drogi w świecie rzymskim.
6. Limes rzymski i wpływ wojska na życie ludności w prowincjach
Obozy wojskowe
Urbanizacja prowincji.
7. Architektura prywatna (miejskie domy i podmiejskie wille)
Dom jako miejsce pracy i wypoczynku, symbol statusu społecznego.
Części domu i ich funkcje.
Typy willi (rezydencje i miejsca produkcji).
8. Grecko-rzymskie rzemiosło artystyczne
Ceramika grecka (formy i funkcje naczyń, technika czarno- i czerwono-figurowa). Toreutyka – naczynia metalowe (złote, srebrne i brązowe) i ich społeczny prestiż.
Terra sigillata – zastawy stołowe prawie dla wszystkich.
Naczynia szklane w konfrontacji z metalowymi i glinianymi – techniki wytwarzania i zdobienia szkła.
9. Rzeźba grecko-rzymska
Techniki rzeźbiarskie w kamieniu i brązie.
Plastyka figuralna i dekoracja architektoniczna.
Portret i relief historyczny.
Wielcy rzeźbiarze i ewolucja rzeźby antycznej.
Społeczno-polityczne, kulturowe uwarunkowania twórczości artystycznej.
10. Grecko-rzymska sztuka i architektura sepulkralna.
Sztuka autoprezentacji, czyli zmarli w świecie żywych.
Rodzaje pochówków, typy grobów i grobowców, sarkofagi, urny, nagrobki.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza
• zna podstawowe terminy i pojęcia stosowane w archeologii starożytnej Grecji i Rzymu;
K_W02
• zna najważniejsze stanowiska i zabytki archeologiczne związane z kulturą starożytnej Grecji i
Rzymu; K_W04
• ma podstawową wiedzę o świecie kultury antycznej oraz zapozna się z różnorodnymi
kategoriami źródeł archeologicznych; K_W04
• zna powiązania archeologii klasycznej z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami w naukach
humanistycznych; K_W06
• zna główne kierunki rozwoju i najważniejsze nowe osiągnięcia w zakresie archeologii Grecji i
Rzymu; K_W08
• zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury antycznej,
właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie archeologii klasycznej;
K_W09
Umiejętności
• posługuje się podstawową terminologią wykorzystywanej przez archeologów klasycznych;
K_U03
• posługuje się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla
archeologii klasycznej; K_U09
• rozpoznaje i przypisuje atrybucję najważniejszym zabytkom sztuki i kultury materialnej; K_U12
• potrafi przytaczać aktualne tezy badawcze dotyczące archeologii klasycznej; K_U15
Kompetencje
• ma świadomość wkładu starożytnych Greków i Rzymian w dorobek kulturowy; K_K02
• ma świadomość różnorodności źródeł i problemów badawczych stosowanych przez
archeologów zajmujących się problematyką starożytnej Grecji i Rzymu; K_K04
• potrafi rozpoznać najważniejsze stanowiska i zabytki archeologiczne związane z kulturą
starożytnej Grecji i Rzymu; K_K05
• ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego; K_K07
• uznaje znaczenia problematyki etycznej związanej z rzetelnością i uczciwością naukową oraz
jest gotowy do przyjęcia odpowiedzialności za trafność podejmowanych decyzji w trakcie
pozyskiwania źródeł archeologicznych, w zgodzie z obowiązującym prawem państwa, na
terenie którego prowadzone są badania; K_K11
Kryteria oceniania
zaliczenie na ocenę
Literatura
Podstawowa zalecana literatura
Beard M., Partenon, Poznań 2017.
Beard M., Pompeje. Życie rzymskiego miasta, Poznań 2010.
Beard M., S.P.Q.R. Historia starożytnego Rzymu, Poznań 2016.
Bianchi Bandinelli R., Archeologia klasyczna jako historia sztuki, Warszawa 1988.
Bernhard M.L., Sztuka grecka, Warszawa 1981.
Boardman J., Sztuka grecka, Toruń 1999.
Christ K., Historia cesarstwa rzymskiego od Augusta do Konstantyna, Poznań-Gniezno 2016.
Hölscher T., Sztuka rzymska: język obrazowy jako system semantyczny, Poznań 2011.
Jastrzębowska E., Podziemia antycznego Rzymu, Poznań-Gniezno 2016.
Koch W., Style w architekturze, Warszawa 1996.
Łukaszewicz A., Świat papirusów, Warszawa 2001.
Markowska W., Mity Greków i Rzymian, Warszawa 2002.
Martin T.R., Starożytna Grecja od czasów prehistorycznych do okresu hellenistycznego,
Warszawa 1998.
Miller S.G., Starożytni olimpijczycy, Warszawa 2006.
Müller-Wiener W., Greckie budownictwo antyczne, wyd. Platan 2004.
Ostrowski J.A., Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa-Kraków 1999.
Papuci-Władyka E., Sztuka starożytnej Grecji, Warszawa-Kraków 2001.
Parnicki-Pudełko S., Architektura starożytnej Grecji, Warszawa 1985.
Świderkówna A., Kiedy piaski egipskie przemówiły po grecku, Warszawa 2009.
Świderkówna A., Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, Warszawa 1974.
Świderkówna A., Bogowie zeszli z Olimpu. Bóstwo i mit w greckiej literaturze świata
hellenistycznego, Warszawa 1991.
Winniczuk L. (ed.), Słownik kultury antycznej. Grecja. Rzym, Warszawa 1988.
Wipszycka E. (ed.), Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, (tom 1 i kolejne, szereg
wydań).
Vernant J.-P. (ed.), Człowiek Grecji, Warszawa 2000.
Veyne P. (ed.), Historia życia prywatnego, t. 1, Wrocław 2005.
Veyne P., Imperium grecko-rzymskie, Kęty 2008.
Zanker P., August i potęga obrazów, Poznań 1999.
Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2004.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: