Neoklasycyzm i archeologia. Sztuka europejska II połowy XVIII w. 3101-DM0010

Jak powszechnie wiadomo jednym z najważniejszych impulsów do uformowania się neoklasycyzmu było wzmożone zainteresowanie starożytną sztuką grecką i rzymską w czym ogromną rolę odegrały wykopaliska archeologiczne w Herkulanum (od1738) i Pompejach (od 1848). W latach kiedy J.J. Winckelmann publikował swoje wiekopomne dzieła "Myśli o naśladowaniu dzieł sztuki greckiej' (1755) i "Historia sztuki starożytnej" (1764) narodziły się archeologia klasyczna i historia sztuki. Nie ma w sztuce europejskiej innego okresu, w którym kult antyku byłby tak powszechny, jak w epoce neoklasycyzmu. Dotyczy to zwłaszcza wczesnego neklasycyzmu, który zaczyna się około połowy wieku i trwa do 1785 roku. Wybranym zagadnieniom z tego właśnie okresu jest poświęcony niniejszy wykład.
Na wstępie zostaną omówione: problematyka Grand Tour, początkowa faza wykopalisk w "miastach Wezuwiusza" i liczne ilustrowane publikacje m.in. "Ruins of Palmyra" (1753) i "Ruins of Balbec" (1757) R.Wooda; "Antiquities of Athens" (1762) J. Stuarta i N. Revetta; "Ruins of Spalato" (1764) R. Adama oraz "Le Antichita' di Ercolano" (1757-1792) i przykłady ich oddziaływania. Następnie szczegółówej analizie poddane zostaną wybrane zbiory sztychów włoskiego grafika G.B. Piranesiego, przedstawiające widoki i fantazje architektoniczne na temat starożytnych zabytków rzymskich zawarte m.in. "Vedute di Roma" (od 1746) i w "Le Antichita' romane" (1756) oraz egiptyzująca dekoracja słynnej niegdyś Caffe Inglese przy Piazza di Spagna.
Winckellmann pisał o"szlachetnej prostocie i spokojnej wielkości" dzieł sztuki antycznej, a jego idee realizował, m.in. w rzymskiej Villa Albani, malarz A.R.Mengs, z którym współpracował Franciszek Smuglewicz, współautor niezwykle ważnej publikacji "Le Terme di Tito e le loro interne pitture" (1776). Właśnie tym teoretykom i malarzom poświęcone będą wykłady, które poprzedzą omówienie dokonań kolejnego Polaka, pisarza, teoretyka sztuki i kolekcjonera - S. Kostki-Potockiego. Był on nie tylko autorem adaptacji dzieła Wickelmanna - "O sztuce u danych czyli Winkelman polski", ale również badaczem, który prowadził we Włoszech studia nad architekturą starożytną, a nawet wykopaliska archeologiczne. Jednym z najznakomitszych, ciągle nie opracowanych jego osiągnięć jest rekonstrukcja Laurentiny, podrzymskiej willi Pliniusza Młodszego. Rekonstrukcja ta wykonana w Rzymie około 1780 roku, zachowana na przeszło 30 planszach jest znakomitym przykładem wpływu badań archeologicznych na tworzenie neoklasycznej willi. W konkluzji wykładu znajdą się rozważania na temat koncepcji Warszawy jako "nowego Rzymu".