Archeologia Bliskiego i Środkowego Wschodu 3101-DB241B
Mezopotamia, Anatolia, Syro-Palestyna, Iran:
Wykład poświęcony omówieniu obszarów kulturowych na terenie Bliskiego Wschodu w układzie synchronicznym:
1. Chalkolit
2. Wczesny okres epoki brązu
3. Środkowy i późny brąz
4. Epoka żelaza.
W każdej grupie chronologicznej omawiane będą między innymi takie zagadnienia jak:
- uwarunkowania środowiskowe
- chronologia
- krótki zarys historii i stanu badań
- osadnictwo
- budownictwo mieszkalne i publiczne
- administracja i gospodarka
- świadectwa kultu, pochówki
- sztuka i rzemiosło
Przegląd ten ma na celu nakreślenie obrazu rozwoju kultury materialnej poszczególnych regionów oraz zachodzących między nimi wzajemnych związków i kontaktów. Wykład zawierał będzie również najbardziej podstawowe informacje o charakterze historycznym.
(część 2):
Wykład poświęcony jest archeologii Bliskiego Wschodu w okresach grecko-rzymskim, bizantyjskim i wczesnoislamskim, tj. od podboju Wschodu przez Aleksandra Wielkiego do panowania dynastii Omajadów (IV w. p.n.e. – VIII w. n.e).
W trakcie zajęć przedstawiane są podstawowe wiadomości z zakresu geografii i historii omawianych regionów oraz źródła archeologiczne (w tym epigrafika). W oparciu o nie omawiane są systemy religijne, rozwój architektury i sztuki, zasięg urbanizacji i przebieg szlaków handlowych. Dyskutowana jest konfrontacja wierzeń i tradycji miejscowych z kulturą i religią grecko-rzymską. Uwypuklona jest również rola Cypru jako miejsca styku różnorodnych kultur oraz miejsca przetrwania tradycji przedgreckich.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Semestr zimowy: znajomość podstawowych zagadnień archeologii Bliskiego Wschodu, zrozumienie najważniejszych procesów kulturowych z przeszłości Bliskiego Wschodu wraz z umiejętnością umieszczenia ich w czasie, umiejętność przypisania podstawowych form zabytków i budowli do poszczególnych kultur z terenu Bliskiego Wschodu
Semestr letni cz. 2a: znajomość podstawowych zagadnień archeologii starożytnego Iranu, zrozumienie najważniejszych procesów kulturowych zachodzących w starożyności na ziemiach dzisiejszego Iranu wraz z umiejętnością umieszczenia ich w czasie, umiejętność przypisania podstawowych form zabytków i budowli do poszczególnych okresów kultury elemickiej i późniejszych imperiów irańskich
Kryteria oceniania
a) Frekwencja (dopuszczalne są dwie nieobecności nieusprawiedliwione w ciągu semestru);
b) Egzamin testowy (pisemny) w sesji letniej. Istnieje też możliwość zdania egzaminu ustnego w terminie „zerowym” (po uzgodnieniu z prowadzącą wykład)
Literatura
Część 1 (Mezopotamia, Anatolia, Syro-Palestyna, Iran do Aleksandra Wielkiego):
P. M. M. G. Akkermans, G. M. Schwartz, The Archaeology of Syria, From Complex Hunter-Gatherers to Early Urban Societies (ca. 16.000-300 B. C.), Cambridge 2003.
J. Aruz red., Art of the First Cities, New York 2003.
J. Aruz i in. red., Beyond Babylon, Art, Trade and Diplomacy in the Second Millennium B.C., New York 2008.
P. Bieliński, Sztuka Syrii, w: P. Bieliński red., Sztuka Świata t. 11, W-wa 2000.
P. Bieliński, Sztuka Anatolii, tamże.
A. Caubet, P. Pouyessegur, The Ancient Near East, Paris 1998.
J. Curtis, V. Sarkhosh & Stewart, S., Birth of the Persian Empire: The Idea of Iran, London 2005.
Encyclopaedia Iranica www.iranica.com
H. Frankfort, The Art and Architecture of the Ancient Orient, New Haven-London 1996.
A. Invernizzi, Dal Tigri all’Eufrate, (2 tomy), Torino 1992.
B. Kaim, Sztuka Starożytnego Iranu, Warszawa 1966.
S. Lloyd, The Archaeology of Mesopotamia…, London 1978.
D. Ławecka, Północna Mezopotamia w czasach Sumerów, W-wa 2006.
K. Łyczkowska, K. Szarzyńska, Mitologia Mezopotamii, W-wa 1981.
A. Mazar, Archaeology of the Land of the Bible 10.000-586 B.CE., New York 1992.
J. Oates, Babylon, London 1988.
W. Orthmann, Der Alte Orient, Berlin 1975.
E. Porada, Art of Ancient Iran, New York 1962.
D.T. Potts, The Archaeology of Elam. Formation and Transformation of Ancient Iranian State, Cambridge 1999.
D.T. Potts red., A Companion to the Aracheology of the Ancient Near East (2 tomy), Malden-Oxford 2012, wybrane zagadnienia.
M. Roaf, Mezopotamia, W-wa 1998.
A. Sagona, P. Zimansky, Ancient Turkey, London, New York 2009.
J. Sasson red., Civilizations of the Ancient Near East, London 1995, wybrane zagadnienia.
M. Sharp Joukowsky, Early Turkey, Anatolian Archaeology from Prehistory through the Lydian Period, Dubuque 1996.
A. Smogorzewska, F. M. Stępniowski red., Archeologia Starożytnego Bliskiego Wschodu, Warszawa 2009.
D. Szeląg red., Historia i kultura państwa III dynastii z Ur, Warszawa 2007.
J. Śliwa, Sztuka i archeologia starożytnego Wschodu, W-wa - Kraków 1997.
Ph.Talon, K. Van Lerberghe red., En Syrie, Aux Origines de l’Écriture, Turnhout, Brepols 1997.
Część 2 (Archeologia Orientu od hellenizmu do islamu)
P. Brown, Świat późnego antyku – od Marka Aureliusza do Mahometa, Warszawa 1991.
M. Gawlikowski, Sztuka Syrii, Warszawa 1977, s. 100-293.
E. Jastrzębowska, Sztuka wczesnochrześcijańska, Warszawa 1988, s. 154-164.
J. Młynarczyk, Sztuka Cypru, Warszawa 1983, s. 104-227.
A. Negev (oprac.), Encyklopedia archeologiczna Ziemi Świętej, Warszawa 2002 .
M. Sartre, Wschód rzymski, Ossolineum, Wrocław 1997.
Słownik pisarzy antycznych (pod red. A. Świderkówny), Warszawa 2001.
A.Świderkówna, Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, Warszawa 1974 .
A.Świderkówna, Siedem Kleopatr, Warszawa 1978.
Vademecum Historyka Starożytnej Grecji i Rzymu, t. I-III, Warszawa 1983, 1986, 1999 (wybrane zagadnienia).
J. Wolski, Dzieje i upadek imperium Seleucydów, Kraków 1999
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: