Władza, bogactwo i prestiż we wczesnym średniowieczu 3101-C3-BOG

1. Władza, bogactwo i prestiż w ujęciu antropologicznym – przykłady i modele
2. Rytuały, atrybuty, miejsca „dające władzę” – przykłady
3. Wczesnośredniowieczne dalekosiężne szlaki handlowe i napływ srebra do Europy
północnej
4. Tezauryzacja: zjawisko, jego przyczyny, skutki i przykłady możliwości analitycznych
5. Rynki lokalne, wymiana towarowa, pieniądz pozakruszcowy – możliwości analizy
6. Propaganda władzy w źródłach archeologicznych: numizmatyka i sfragistyka
7. Propaganda władzy w źródłach archeologicznych: architektura monumentalna
8. Prestiż wojowników w źródłach archeologicznych: wczesnośredniowieczne groby
okazałe Słowian, Skandynawów, Bałtów i koczowników
1. Struktura elitarna vs egalitarna: archeologiczne ślady zjawiska i możliwości jego
analizy na podstawie wybranych przykładów społeczności wczesnośredniowiecznych
9. Atrybuty władzy, ślady rytuałów i manifestacje prestiżu u Skandynawów, Bałtów,
koczowników.
10. Wojna we wczesnym średniowieczu: elementy profanum i sacrum

11. Ruchy krucjatowe u schyłku wczesnego średniuowiecza

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Tryb prowadzenia

w sali

Założenia (opisowo)

Podstawowym celem zajęć jest wskazanie i zdefiniowanie tych zjawisk, które łącząc elementy kultury materialnej i duchowej, pozwalają rekonstruować obraz formujących się elit społecznych we wczesnym średniowieczu. Jednym z ich podstawowych świadectw są źródła archeologiczne, których dotychczasowe interpretacje nie zawsze wykorzystywały w pełni ich wartość poznawczą. W bardziej kompletnym ukazaniu ich naukowego potencjału, pomocny jest dorobek szeregu nauk pomocniczych historii, antropologii (kulturowej i fizycznej), badań nad genetycznym zróżnicowaniem wczesnośredniowiecznych populacji oraz bardziej zaawansowane studia nad analizą znalezisk i towarzyszącym im archeologicznym kontekstem. Ich uwzględnienie powoli dostrzec różne sposoby manifestowania władzy, bogactwa i prestiżu – elementów najsilniej kształtujących społeczną strukturę dawnych społeczności. Zajęcia koncentrować się będą wokół analizy znalezisk gromadnych, znalezisk o ponadstandardowej wartości, przedmiotów zawierających treści symboliczne, wszelkiego rodzaju naśladownictw itp. Dzięki szczególnym cechom źródeł archeologicznych możliwe będzie także formułowanie hipotez na temat dynamiki zmian w strukturze społecznej wczesnośredniowiecznych społeczeństw.

Efekty kształcenia

Wiedza:
- zna szczegółowe pojęcia i terminologię stosowaną w archeologii; K_W02
- ma rozszerzoną wiedzę w zakresie opisu, analizy i interpretacji źródeł archeologicznych;
K_W03
- ma szczegółową, specjalistyczną wiedzę o wybranych społecznościach pradziejowych,
starożytnych i średniowiecznych, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu
archeologii; K_W06
- rozumie złożone zależności między osiągnięciami nauk humanistycznych, społecznych,
o życiu i ścisłych a możliwościami ich wykorzystania w archeologii; K_W10
- zna i rozumie zaawansowane metody analizy oraz interpretacji problemów badawczych
z zakresu archeologii, właściwe dla wybranych tradycji, teorii I szkół badawczych; K_W12
- zna i rozumie zaawansowane metody analizy i interpretacji informacji zawartych w

publikacjach naukowych; K_W13
- zna i rozumie zaawansowane metody analizy rozmaitych wytworów dawnych
społeczności z wykorzystaniem metod stosowanych w naukach ścisłych i naukach o
życiu; K_W14
Umiejętności:
- potrafi samodzielnie rozpoznawać, analizować, wykorzystywać, klasyfikować i
interpretować źródła archeologiczne dobierając właściwe metody analityczne, dokonując
krytycznej analizy i twórczej interpretacji; K_U02
- potrafi kreatywnie wykorzystywać istniejące metody i techniki, przystosowując je do
potrzeb wynikających ze specyfiki badanych zagadnień; K_U03
- potrafi formułować problemy badawcze, kreować oryginalne koncepcje, formułować i
testować hipotezy w zakresie archeologii; K_U04
- potrafi samodzielnie formułować wnioski, argumentować i tworzyć syntetyczne
podsumowania z uwzględnieniem różnych poglądów; K_U05
- potrafi samodzielnie analizować i interpretować różne rodzaje artefaktów i ekofaktów,
łącznie z uwzględnieniem ich kontekstu, z zastosowaniem najnowszych osiągnięć
badawczych w celu określenia ich znaczenia i oddziaływania w procesie społeczno-
kulturowym; K_U06
- potrafi wykrywać złożone zależności między artefaktami i ekofaktami a dawnymi
procesami kulturowymi; K_U07
- posiada umiejętność prowadzenia polemiki naukowej; K_U08
Kompetencje:
- jest gotów do wykorzystywania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest
świadomy konieczności konfrontowania jej z opiniami ekspertów; K_K01
- jest gotów do uznania istotnego znaczenia artefaktów, ekofaktów i źródeł pisanych jako
elementów dziedzictwa kulturowego ludzkości; K_K02
- jest gotów do oceny niepowtarzalnej wartości źródeł archeologicznych i ich roli w
odtwarzaniu przeszłości człowieka; K_K03
- jest gotów do krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych i ma
świadomość wieloaspektowości interpretacji; K_K04
- jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej
natury kultury i ma świadomość potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla
odtworzenia przeszłości człowieka; K_K05
- jest gotów do upowszechniania wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego i podkreślania
jego znaczenia dla zrozumienia procesu przemian gospodarczych, społecznych i
kulturowych, od czasów najdawniejszych do współczesności; K_K06
- jest gotów do uznania i poszanowania różnych punktów widzenia determinowanych
różnym podłożem kulturowym; K_K12

Kryteria oceniania

zaliczenie na ocenę

Literatura

1. Benedict R., Wzory kultury, Warszawa 2018;
2. Błaszczyk D., Miedzy ziemią a niebem. Groby komorowe na ziemiach polskich w
okresie wczesnego średniowiecza, Warszawa 2017;
3. Buko A. (red.), Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa
2016;
4. Bogucki M., Illisch P., Suchodolski S. (red.), Frühmittelalterliche Münzfunde aus
Polen. Inventar I-V, M., Warszawa 2013-2017;
5. Janowski A., Groby komorowe w Europie środkowo-wschodniej, Warszawa 2015;
6. Nowakiewicz T., Ozdoby i srebro siekane z wczesnośredniowiecznego skarbu
srebrnego z Ciechanowa, Studia Galindzkie I, W. Wróblewski (red.), s. 261–317,
Warszawa 2003;
7. Nowakiewicz T., Wczesnośredniowieczne znaleziska wodne i bagienne z ziem
pruskich na tle porównawczym, Warszawa 2017;
8. Urbańczyk P., Władza i polityka we wczesnym średniowieczu, Wrocław 2008;
9. Żmudzki P., Władca i wojownicy. Narracje o wodzach, drużynie i wojnach w
najdawniejszej historiografii Polski i Rusi, Wrocław 2009.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3101-C3-BOG w USOSweb