Wilno XX wieku: panorama życia towarzyskiego, literackiego i kulturalnego miasta 3020-WXX-OG

Zajęcia mają za zadanie:
• pogłębiać wiedzę zdobytą podczas kursów historii, literatury i kultury polskiej (w zakresie regionalnych wersji modernizmu, awangardy i kierunków rozwoju literatury drugiej połowy XX wieku);
• ukazać rolę literatury w budowaniu i utrwalaniu różnych jakościowo obrazów Wilna w obrębie wielokulturowej przestrzeni obecnej stolicy Litwy;
• syntetycznie ukazać podobieństwa i różnice w traktowaniu w/w problematyki w literaturze (i kontekstowo kulturze) różnych narodów, wynikające z gatunku, stylu, rodzaju narracji, kierunku literackiego czy uwarunkowań historycznych.
Uczestnicy zajęć poznają rolę i miejsce „tematów z Wilnem w tle” na podstawie wyboru dzieł literackich powstałych w j. polskim, litewskim i jidysz w wieku XX (teksty napisane w innych językach niż polski udostępniane są w przekładzie). Analizie i interpretacji poddane zostaną: obrazy Wilna i jego mieszkańców utrwalone w literaturze, relacjach osobistych i sztuce, wielokulturowość miasta (interferencje motywów, obszary konfliktów), przestrzenie mityczne i symboliczne, rodzajowe i gatunkowe realizacje wizji miasta (obiegowe i oryginalne), geopoetyka jako sposób ujęcia kulturowych obrazów Wilna. Problematyka miejska zostanie omówiona na szerszym tle historyczno-społecznym, z uwzględnieniem dziejów rozwoju lokalnej prasy kulturalnej, najciekawszych zjawisk życia teatralnego i artystycznego zarówno w obrębie kultury wysokiej, jak i popularnej minionego stulecia.
Podczas analizy wybranych utworów studenci doskonalić będą umiejętności krytycznej interpretacji tekstów i poznawać możliwości zastosowania pojęć z innych obszarów nauk humanistycznych przydatnych do oceny zjawisk literackich. Ponadto uczestnicy zapoznają się z podstawowymi (klasycznymi) i nowymi opracowaniami z zakresu objętego tematyką zajęć, ze szczególnym uwzględnieniem badań komparatystycznych.

Nakład pracy studenta:
– udział w zajęciach – 1 ECTS
– bieżące przygotowywanie się do zajęć – 1 ECTS
– przygotowanie prezentacji/pracy zaliczeniowej – 1 ECTS.

W efekcie student zyskuje rozpoznanie następujących zagadnień:
1. metodologia badań problematyki urbanistycznej w literaturze i kulturze, metody geopoetyki we współczesnych teoriach i praktykach literackich, stosowalne wobec vilnian powstałych w XX w. (stan i perspektywy badań, nowe opracowania, przyjęte w refleksji literaturoznawczej metody analizy, opisu i interpretacji zjawisk istotnych dla rozwoju kilku kultur koegzystujących w jednej przestrzeni);
2. sposoby funkcjonowania w literaturze, egodokumentach i sztuce XX wieku różnych obrazów Wilna (rola środków wyrazu, strategie opisu, narzędzia perswazji artystycznej),
a także kierunki modyfikacji tradycji miejskiego dyskursu w świetle ewolucji założeń światopoglądowych i estetycznych modernizmu, awangardy i postmodernizmu;
3. rola ścisłego związku literatury i sztuki (malarstwa, teatru, fotografii) w kształtowaniu specyficznej, lokalnej przestrzeni kulturowej Wilna w wieku XX.

Zakres tematów:
1. Wilno u progu XX wieku (wprowadzenie do problematyki)
2. Wilno salonów i przedmieść (M. Jałowiecki, J. Mineyko, Wł. Gutowski)
3. Modernizm(y) Wilna (ogólna charakterystyka, twórcy, reprezentatywne dzieła)
4. Ku pięknu: lokalna prasa artystyczna („Żórawce”, „Tygodnik Wileński”, „Vaivorykštė”)
5. Wileński śmiech Belle Époque (kabaret „Ach”, prasa satyryczna polski i litewska początku XX w.)
6. Wilno – środowiska literackie (regionalizm w poezji grupy „Żagary”)
7. Wileńscy żartownisie w międzywojniu
8. Życie artystyczne międzywojennego Wilna (fotografia, teatr Reduta, malarstwo)
9. Kultura litewska i żydowska w Wilnie w dobie międzywojnia
10. Obraz miasta i wilnian w poezji i satyrze lat 1950-1990
11. Wilno jako obiekt nostalgii (Cz. Miłosz – T. Venclova)
12. „Wileński poker” R. Gavelisa
13. Śladami lokalnej bohemy artystycznej („Tula” J. Kunčinasa, poetyckie vilniana końca XX w.)
14. Temat proponują uczestnicy zajęć (prezentacje zaliczeniowe)

Podczas zajęć studenci mogą posługiwać się narzędziami SI np. do zbierania materiałów, opracowania stanu badań oraz tworzenia bibliografii. Wykluczone jest stosowanie narzędzi SI w celach interpretacyjnych, do tworzenia wypowiedzi pisemnej czy do opracowywania fragmentów tekstu.

Zajęcia mają za zadanie:
• pogłębiać wiedzę zdobytą podczas kursów historii, literatury i kultury polskiej (w zakresie regionalnych wersji modernizmu, awangardy i kierunków rozwoju literatury drugiej połowy XX wieku);
• ukazać rolę literatury w budowaniu i utrwalaniu różnych jakościowo obrazów Wilna w obrębie wielokulturowej przestrzeni obecnej stolicy Litwy;
• syntetycznie ukazać podobieństwa i różnice w traktowaniu w/w problematyki w literaturze (i kontekstowo kulturze) różnych narodów, wynikające z gatunku, stylu, rodzaju narracji, kierunku literackiego czy uwarunkowań historycznych.
Uczestnicy zajęć poznają rolę i miejsce „tematów z Wilnem w tle” na podstawie wyboru dzieł literackich powstałych w j. polskim, litewskim i jidysz w wieku XX (teksty napisane w innych językach niż polski udostępniane są w przekładzie). Analizie i interpretacji poddane zostaną: obrazy Wilna i jego mieszkańców utrwalone w literaturze, relacjach osobistych i sztuce, wielokulturowość miasta (interferencje motywów, obszary konfliktów), przestrzenie mityczne i symboliczne, rodzajowe i gatunkowe realizacje wizji miasta (obiegowe i oryginalne), geopoetyka jako sposób ujęcia kulturowych obrazów Wilna. Problematyka miejska zostanie omówiona na szerszym tle historyczno-społecznym, z uwzględnieniem dziejów rozwoju lokalnej prasy kulturalnej, najciekawszych zjawisk życia teatralnego i artystycznego zarówno w obrębie kultury wysokiej, jak i popularnej minionego stulecia.
Podczas analizy wybranych utworów studenci doskonalić będą umiejętności krytycznej interpretacji tekstów i poznawać możliwości zastosowania pojęć z innych obszarów nauk humanistycznych przydatnych do oceny zjawisk literackich. Ponadto uczestnicy zapoznają się z podstawowymi (klasycznymi) i nowymi opracowaniami z zakresu objętego tematyką zajęć, ze szczególnym uwzględnieniem badań komparatystycznych.

Nakład pracy studenta:
– udział w zajęciach – 1 ECTS
– bieżące przygotowywanie się do zajęć – 1 ECTS
– przygotowanie prezentacji/pracy zaliczeniowej – 1 ECTS.

W efekcie student zyskuje rozpoznanie następujących zagadnień:
1. metodologia badań problematyki urbanistycznej w literaturze i kulturze, metody geopoetyki we współczesnych teoriach i praktykach literackich, stosowalne wobec vilnian powstałych w XX w. (stan i perspektywy badań, nowe opracowania, przyjęte w refleksji literaturoznawczej metody analizy, opisu i interpretacji zjawisk istotnych dla rozwoju kilku kultur koegzystujących w jednej przestrzeni);
2. sposoby funkcjonowania w literaturze, egodokumentach i sztuce XX wieku różnych obrazów Wilna (rola środków wyrazu, strategie opisu, narzędzia perswazji artystycznej),
a także kierunki modyfikacji tradycji miejskiego dyskursu w świetle ewolucji założeń światopoglądowych i estetycznych modernizmu, awangardy i postmodernizmu;
3. rola ścisłego związku literatury i sztuki (malarstwa, teatru, fotografii) w kształtowaniu specyficznej, lokalnej przestrzeni kulturowej Wilna w wieku XX.

Zakres tematów:
1. Wilno u progu XX wieku (wprowadzenie do problematyki)
2. Wilno salonów i przedmieść (M. Jałowiecki, J. Mineyko, Wł. Gutowski)
3. Modernizm(y) Wilna (ogólna charakterystyka, twórcy, reprezentatywne dzieła)
4. Ku pięknu: lokalna prasa artystyczna („Żórawce”, „Tygodnik Wileński”, „Vaivorykštė”)
5. Wileński śmiech Belle Époque (kabaret „Ach”, prasa satyryczna polski i litewska początku XX w.)
6. Wilno – środowiska literackie (regionalizm w poezji grupy „Żagary”)
7. Wileńscy żartownisie w międzywojniu
8. Życie artystyczne międzywojennego Wilna (fotografia, teatr Reduta, malarstwo)
9. Kultura litewska i żydowska w Wilnie w dobie międzywojnia
10. Obraz miasta i wilnian w poezji i satyrze lat 1950-1990
11. Wilno jako obiekt nostalgii (Cz. Miłosz – T. Venclova)
12. „Wileński poker” R. Gavelisa
13. Śladami lokalnej bohemy artystycznej („Tula” J. Kunčinasa, poetyckie vilniana końca XX w.)
14. Temat proponują uczestnicy zajęć (prezentacje zaliczeniowe)

Podczas zajęć studenci mogą posługiwać się narzędziami SI np. do zbierania materiałów, opracowania stanu badań oraz tworzenia bibliografii. Wykluczone jest stosowanie narzędzi SI w celach interpretacyjnych, do tworzenia wypowiedzi pisemnej czy do opracowywania fragmentów tekstu.

2. Wilno salonów i przedmieść (M. Jałowiecki, J. Mineyko, Wł. Gutowski)
2.1. M. Jałowiecki, Na skraju Imperium, wybór i układ tekstu M. Jałowiecki, Warszawa: Polonika, 2021. [fragment]
2.1. J. Mineyko, Zamieszkanie w Wilnie, 1905-1914, [w tegoż:] Wspomnienia z lat dawnych, opr. M. Wrede, przy współpr. M. Sierockiej-Pośpiechowej. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1997. [fragment]
2.1. Wł. Gutowski, Pilne sprawy, Mój przyjaciel, Karnawał, [w tegoż:] Szarzyzny Wilna, Wilno: Druk. „Związek Drukarzy” w Wilnie, 1911.
2.2. M. Kvietkauskas, Przełom XIX i XX wieku – preludium modernizmu [cz.: Miasto i literatura – związek z przełomu stuleci; Mieszczaństwo wileńskie – nowe dyskursy], [w tegoż:] Polifonia literatury w Wilnie okresu wczesnego modernizmu 1904-1915, przeł. B. Kalęba, Kraków: Universitas, 2012, s. 47-61.
3. Modernizm(y) Wilna (charakterystyka, twórcy, reprezentatywne dzieła)
3.1. St. Szadurska, Fale, Wilno: Druk J. Zawadzkiego, 1906 [wybór]
3.1. K. Žegota [K. Puida], Laboremus, [w tegoż:] Ruduo, k. I, Vilnius: „Vilniaus Žinių” spaustuvė, 1906. [w przekładzie na j. polski]
3.1. J. Biliūnas, Płomień szczęścia, [w tegoż:] Smutna opowieść i inne opowiadania, tłum. A. Lau-Gniadowska, Warszawa: Czytelnik, 1956, s. 147-150.
3.2. A. Romanowski, Młoda Polska wileńska, Kraków: Universitas, 1999. [fragmenty]
4. Ku pięknu: lokalna prasa artystyczna („Żórawce”, „Tygodnik Wileński”, „Vaivorykštė”)
4.1. Żórawce, przed. J. Jankowskiego, Wilno 1910; „Tygodnik Wileński” (1911) [wybrany numer]
4.2. A. Romanowski, Młoda Polska wileńska, Kraków: Universitas, 1999 [rozdz.: Czasopiśmiennictwo]
5. Wileński śmiech Belle Époque (kabaret „Ach”, prasa satyryczna polski i litewska pocz. XX wieku)
5.1. [M. Minkiewicz, St. Bohusz-Siestrzeńcewicz], ACH!! Żart sceniczny w jednym akcie: rzecz grana w Wilnie 19 stycznia 1909 roku
https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/17660/edition/26827/content
5.1. Wybór tekstów i ilustracji prasowych przygotowany przez prowadzącą („Plotka Wileńska”, „Ežys”, „Brukowiec”).
5.2. I. Fedorowicz, Śmiech jako broń zniewolonych. O wileńskiej prasie humorystycznej z lat 1907-1909, [w:] Europejskość ojczyzn: litewsko-polskie związki literackie, kulturowe i językowe: materiały międzynarodowej konferencji naukowej, Wilno. 23-24 października 2008 roku, pod red. M. Dawlewicza, Wilno: Wydawnictwo Uniwersytetu Wileńskiego, 2009, s. 130-145.
6. Wilno – środowiska literackie (regionalizm w poezji grupy „Żagary”)
6.1. Żagary. Antologia poezji, wstęp T. Bujnicki, opr. J. Fazan, K. Zajas, Biblioteka Narodowa seria I 335, wyd. 1, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2019. [wybór]
6.2. Żagary. Środowisko kulturowe grupy literackiej, pod red. T. Bujnickiego, K. Biedrzyckiego, J. Fazana, Kraków: Universitas, 2009. [fragmenty]
7. Wileńscy żartownisie w międzywojniu
7.1. VII Szopka Akademicka vulgo Betlejki Wileńskie, juże po raz 7 [...] przez scholarów Facultatis Artizm Almae Matris Vilnensis [...] zdziałane [...], Wilno [1928].
7.1. Wybór satyr T. Bujnickiego i K. I. Gałczyńskiego przygotowany przez prowadzącą.
7.2. M. Kozłowska, O Wilnie i śmiechu wileńskim (Regionalna satyra i humor poetycki (1920-1939) – rekonesans); J. S. Ossowski, Wileńskie satyry Gałczyńskiego, [w:] Poezja i poeci w Wilnie lat 1920-1940. Studia, pod red. T. Bujnickiego i K. Biedrzyckiego, Kraków: Universitas, 2003.
8. Życie artystyczne międzywojennego Wilna (fotografia, teatr Reduta, malarstwo)
8.1. J. Bułhak, Pejzaż Wilna. Wędrówki fotografa w słowie i obrazie, Wilno: Wydawnictwo Polskie w Wilnie, 2012. [fragmenty]
8.2. Wilno, Vilnius, Vilne 1918-1948: jedno miasto - wiele opowieści - One city - many stories, tekst G. Jankevičiūtė; red. prowadząca S. Łopatecka; tłum. na j. polski K. Dąbrowska, Kraków: Muzeum Narodowe, 2023. [wybór]
8.2. Z. Osiński, Pamięć Reduty. Osterwa, Limanowski, Grotowski, seria „Terytoria Teatru”, Gdańsk: Słowo/obraz/terytoria, 2003. [fragmenty]
9. Kultura litewska i żydowska w Wilnie doby międzywojnia
9.1. Antologia poezji litewskiej, wyboru celniejszych utworów dokonała, przeł. z lit. oraz słowem o rozwoju literatury litewskiej opatrzyła z podaniem przypisów biograficznych J. Wichert-Kajruksztisowa; z przedm. A. Górskiego, Warszawa: Instytut Popierania Nauki, 1939. [wybór]
9.1. D. Kac, Wilno Jerozolimą było: rzecz o Abrahamie Sutzkeverze, przedmowa Cz. Miłosz, Wyd. 2 popr., Sejny: Pogranicze, 2004. [wybór]
9.1. Wybór utworów literackich litewskich i żydowskich (w przekładzie na j. polski) przygotowany przez prowadzącą.
9.2. T. Bujnicki, Polskojęzyczne pisarstwo Litwinów w Wilnie. Rekonesans; A. Lapinskienė, Litewskie życiu literackie w międzywojennym Wilnie, [w:] Życie literackie i literatura w Wilnie XIX-XX wieku, pod red. T. Bujnickiego i A. Romanowskiego, Kraków: Collegium Columbinum, 2000, s. 177-185; 241-264.
10. Obraz Wilna i wilnian w poezji i satyrze lat 1950-1990
10.1. Wybór utworów literackich litewskich i materiałów ilustracyjnych przygotowany przez prowadzącą.
10.2. A. Kalėda, Mityczne miasto (Literackie obrazy Wilna), [w tegoż:] Od M. do M. Szkice o literaturze polskiej i litewskiej, red. A. Rembiałkowska, Warszawa 2005: Galeria Polskiej Książki „Ex-Libris”, s. 61-76.
11. Wilno jako obiekt nostalgii (Cz. Miłosz – T. Venclova)
11.1. Cz. Miłosz, Miasto bez imienia, [w tegoż:] Wiersze, t. 1-2, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985.
11.1. T. Venclova, Cz. Miłosz, Dialog o Wilnie, [w tychże:] Powroty do Litwy, wybrała, oprac. i ułożyła w tom B. Toruńczyk; współpr. M. Nowak-Rogoziński, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich, 2011, s. 44-81.
11.2. Cz. Miłosz, T. Venclova, Powroty do Litwy, wybrała, oprac. i ułożyła w tom B. Toruńczyk; współpr. M. Nowak-Rogoziński, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich, 2011. [wybór]
12. „Wileński poker” R. Gavelisa
12.1. R. Gavelis, Wileński poker, przeł. K. Pecela, Wojnowice: Kolegium Europy Wschodniej, 2017 (lub 2019). [fragmenty]
12.2. T. Dalecka, Próba „odczytania” Wilna (na podstawie powieści Ričardasa Gavelisa „Wileński poker”), „Acta litteraria comparativa” 2009, vol. 4, s. 206-215.
13. Śladami lokalnej bohemy artystycznej („Tula” J. Kunčinasa, poetyckie vilniana końca XX w.)
13.1. J. Kunčinas, Tula, z j. litewskiego przeł. A. Rybałko, Sejny: „Pogranicze”, 2002. [fragment]
13.1. Wybór polskiej i litewskiej poezji ostatniej dekady XX przygotowany przez prowadzącą.
13.2. M. Kowerko-Urbańczyk, Wilno jako projekt nienostalgiczny. Litewska proza wobec wielokulturowości i palimpsestowości Wilna, „Porównania” 2013, s. 87-102.
14. Temat proponują uczestnicy zajęć (prezentacje zaliczeniowe).

2. Wilno salonów i przedmieść (M. Jałowiecki, J. Mineyko, Wł. Gutowski)
2.1. M. Jałowiecki, Na skraju Imperium, wybór i układ tekstu M. Jałowiecki, Warszawa: Polonika, 2021. [fragment]
2.1. J. Mineyko, Zamieszkanie w Wilnie, 1905-1914, [w tegoż:] Wspomnienia z lat dawnych, opr. M. Wrede, przy współpr. M. Sierockiej-Pośpiechowej. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1997. [fragment]
2.1. Wł. Gutowski, Pilne sprawy, Mój przyjaciel, Karnawał, [w tegoż:] Szarzyzny Wilna, Wilno: Druk. „Związek Drukarzy” w Wilnie, 1911.
2.2. M. Kvietkauskas, Przełom XIX i XX wieku – preludium modernizmu [cz.: Miasto i literatura – związek z przełomu stuleci; Mieszczaństwo wileńskie – nowe dyskursy], [w tegoż:] Polifonia literatury w Wilnie okresu wczesnego modernizmu 1904-1915, przeł. B. Kalęba, Kraków: Universitas, 2012, s. 47-61.
3. Modernizm(y) Wilna (charakterystyka, twórcy, reprezentatywne dzieła)
3.1. St. Szadurska, Fale, Wilno: Druk J. Zawadzkiego, 1906 [wybór]
3.1. K. Žegota [K. Puida], Laboremus, [w tegoż:] Ruduo, k. I, Vilnius: „Vilniaus Žinių” spaustuvė, 1906. [w przekładzie na j. polski]
3.1. J. Biliūnas, Płomień szczęścia, [w tegoż:] Smutna opowieść i inne opowiadania, tłum. A. Lau-Gniadowska, Warszawa: Czytelnik, 1956, s. 147-150.
3.2. A. Romanowski, Młoda Polska wileńska, Kraków: Universitas, 1999. [fragmenty]
4. Ku pięknu: lokalna prasa artystyczna („Żórawce”, „Tygodnik Wileński”, „Vaivorykštė”)
4.1. Żórawce, przed. J. Jankowskiego, Wilno 1910; „Tygodnik Wileński” (1911) [wybrany numer]
4.2. A. Romanowski, Młoda Polska wileńska, Kraków: Universitas, 1999 [rozdz.: Czasopiśmiennictwo]
5. Wileński śmiech Belle Époque (kabaret „Ach”, prasa satyryczna polski i litewska pocz. XX wieku)
5.1. [M. Minkiewicz, St. Bohusz-Siestrzeńcewicz], ACH!! Żart sceniczny w jednym akcie: rzecz grana w Wilnie 19 stycznia 1909 roku
https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/17660/edition/26827/content
5.1. Wybór tekstów i ilustracji prasowych przygotowany przez prowadzącą („Plotka Wileńska”, „Ežys”, „Brukowiec”).
5.2. I. Fedorowicz, Śmiech jako broń zniewolonych. O wileńskiej prasie humorystycznej z lat 1907-1909, [w:] Europejskość ojczyzn: litewsko-polskie związki literackie, kulturowe i językowe: materiały międzynarodowej konferencji naukowej, Wilno. 23-24 października 2008 roku, pod red. M. Dawlewicza, Wilno: Wydawnictwo Uniwersytetu Wileńskiego, 2009, s. 130-145.
6. Wilno – środowiska literackie (regionalizm w poezji grupy „Żagary”)
6.1. Żagary. Antologia poezji, wstęp T. Bujnicki, opr. J. Fazan, K. Zajas, Biblioteka Narodowa seria I 335, wyd. 1, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2019. [wybór]
6.2. Żagary. Środowisko kulturowe grupy literackiej, pod red. T. Bujnickiego, K. Biedrzyckiego, J. Fazana, Kraków: Universitas, 2009. [fragmenty]
7. Wileńscy żartownisie w międzywojniu
7.1. VII Szopka Akademicka vulgo Betlejki Wileńskie, juże po raz 7 [...] przez scholarów Facultatis Artizm Almae Matris Vilnensis [...] zdziałane [...], Wilno [1928].
7.1. Wybór satyr T. Bujnickiego i K. I. Gałczyńskiego przygotowany przez prowadzącą.
7.2. M. Kozłowska, O Wilnie i śmiechu wileńskim (Regionalna satyra i humor poetycki (1920-1939) – rekonesans); J. S. Ossowski, Wileńskie satyry Gałczyńskiego, [w:] Poezja i poeci w Wilnie lat 1920-1940. Studia, pod red. T. Bujnickiego i K. Biedrzyckiego, Kraków: Universitas, 2003.
8. Życie artystyczne międzywojennego Wilna (fotografia, teatr Reduta, malarstwo)
8.1. J. Bułhak, Pejzaż Wilna. Wędrówki fotografa w słowie i obrazie, Wilno: Wydawnictwo Polskie w Wilnie, 2012. [fragmenty]
8.2. Wilno, Vilnius, Vilne 1918-1948: jedno miasto - wiele opowieści - One city - many stories, tekst G. Jankevičiūtė; red. prowadząca S. Łopatecka; tłum. na j. polski K. Dąbrowska, Kraków: Muzeum Narodowe, 2023. [wybór]
8.2. Z. Osiński, Pamięć Reduty. Osterwa, Limanowski, Grotowski, seria „Terytoria Teatru”, Gdańsk: Słowo/obraz/terytoria, 2003. [fragmenty]
9. Kultura litewska i żydowska w Wilnie doby międzywojnia
9.1. Antologia poezji litewskiej, wyboru celniejszych utworów dokonała, przeł. z lit. oraz słowem o rozwoju literatury litewskiej opatrzyła z podaniem przypisów biograficznych J. Wichert-Kajruksztisowa; z przedm. A. Górskiego, Warszawa: Instytut Popierania Nauki, 1939. [wybór]
9.1. D. Kac, Wilno Jerozolimą było: rzecz o Abrahamie Sutzkeverze, przedmowa Cz. Miłosz, Wyd. 2 popr., Sejny: Pogranicze, 2004. [wybór]
9.1. Wybór utworów literackich litewskich i żydowskich (w przekładzie na j. polski) przygotowany przez prowadzącą.
9.2. T. Bujnicki, Polskojęzyczne pisarstwo Litwinów w Wilnie. Rekonesans; A. Lapinskienė, Litewskie życiu literackie w międzywojennym Wilnie, [w:] Życie literackie i literatura w Wilnie XIX-XX wieku, pod red. T. Bujnickiego i A. Romanowskiego, Kraków: Collegium Columbinum, 2000, s. 177-185; 241-264.
10. Obraz Wilna i wilnian w poezji i satyrze lat 1950-1990
10.1. Wybór utworów literackich litewskich i materiałów ilustracyjnych przygotowany przez prowadzącą.
10.2. A. Kalėda, Mityczne miasto (Literackie obrazy Wilna), [w tegoż:] Od M. do M. Szkice o literaturze polskiej i litewskiej, red. A. Rembiałkowska, Warszawa 2005: Galeria Polskiej Książki „Ex-Libris”, s. 61-76.
11. Wilno jako obiekt nostalgii (Cz. Miłosz – T. Venclova)
11.1. Cz. Miłosz, Miasto bez imienia, [w tegoż:] Wiersze, t. 1-2, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985.
11.1. T. Venclova, Cz. Miłosz, Dialog o Wilnie, [w tychże:] Powroty do Litwy, wybrała, oprac. i ułożyła w tom B. Toruńczyk; współpr. M. Nowak-Rogoziński, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich, 2011, s. 44-81.
11.2. Cz. Miłosz, T. Venclova, Powroty do Litwy, wybrała, oprac. i ułożyła w tom B. Toruńczyk; współpr. M. Nowak-Rogoziński, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich, 2011. [wybór]
12. „Wileński poker” R. Gavelisa
12.1. R. Gavelis, Wileński poker, przeł. K. Pecela, Wojnowice: Kolegium Europy Wschodniej, 2017 (lub 2019). [fragmenty]
12.2. T. Dalecka, Próba „odczytania” Wilna (na podstawie powieści Ričardasa Gavelisa „Wileński poker”), „Acta litteraria comparativa” 2009, vol. 4, s. 206-215.
13. Śladami lokalnej bohemy artystycznej („Tula” J. Kunčinasa, poetyckie vilniana końca XX w.)
13.1. J. Kunčinas, Tula, z j. litewskiego przeł. A. Rybałko, Sejny: „Pogranicze”, 2002. [fragment]
13.1. Wybór polskiej i litewskiej poezji ostatniej dekady XX przygotowany przez prowadzącą.
13.2. M. Kowerko-Urbańczyk, Wilno jako projekt nienostalgiczny. Litewska proza wobec wielokulturowości i palimpsestowości Wilna, „Porównania” 2013, s. 87-102.
14. Temat proponują uczestnicy zajęć (prezentacje zaliczeniowe).