Konwersatorium monograficzne literaturoznawcze 1 3020-BB1KM-L

Zajęcia mają za zadanie:
• pogłębiać wiedzę zdobytą podczas kursów historii i literatury polskiej i litewskiej (w zakresie regionalnych wersji pozytywizmu, modernizmu i awangardy);
• ukazać rolę literatury w budowaniu i utrwalaniu dziewiętnastowiecznych mitów kulturowych po stronie polskiej i litewskiej;
• syntetycznie ukazać podobieństwa i różnice w traktowaniu w/w problematyki w literaturze obu narodów, wynikające z gatunku, stylu, rodzaju narracji, kierunku literackiego czy uwarunkowań historycznych.

W części wstępnej zostanie przedstawiony historyczny kontekst polsko-litewskich związków literackich i kulturowych (geneza i znaczenie), w tym specyfika polskich strategii mitologizowania historii i przestrzeni Litwy. Uczestnicy zajęć poznają rolę i miejsce „tematów z Litwą w tle” w dorobku twórców kultury omawianego okresu, jak też regionalne oblicze pozytywizmu, modernizmu i awangardy na ziemiach dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego (z uwzględnieniem prasy, życia teatralnego i artystycznego). Podczas analizy wybranych utworów studenci doskonalą umiejętności krytycznej interpretacji tekstów literackich i poznają możliwości zastosowania pojęć z innych obszarów nauk humanistycznych przydatnych do oceny zjawisk literackich. Ponadto uczestnicy zapoznają się z podstawowymi (klasycznymi) i nowymi opracowaniami z zakresu objętego tematyką zajęć, ze szczególnym uwzględnieniem badań komparatystycznych.

W efekcie student zyskuje rozpoznanie następujących zagadnień:

1. metodologia badań związków literackich i kulturowych, stosowalnych wobec literatury 2. poł. XIX w. i pierwszych dziesięcioleci w. XX (stan i perspektywy badań, nowe opracowania, przyjęte w refleksji literaturoznawczej metody analizy, opisu i interpretacji zjawisk istotnych dla rozwoju kultury polskiej i litewskiej w tym okresie);

2. sposoby funkcjonowania w polskiej literaturze i sztuce l. 1864-1939 dziedzictwa ideowego „litewskiej szkoły” romantyzmu i kierunki jego modyfikacji w świetle założeń światopoglądowych i estetycznych pozytywizmu, modernizmu i awangardy;

3. rola ścisłego związku literatury i sztuki (malarstwa, muzyki, teatru, fotografii) w kształtowaniu typowych dla omawianego okresu postaw światopoglądowych i estetycznych w kulturze polskiej i litewskiej.

Zakres tematów:
1. Zajęcia organizacyjne – wprowadzenie do problematyki dot. polsko-litewskich związków literackich i kulturalnych w latach 1864-1939
2. Powstanie r. 1863 na Litwie w literaturze i malarstwie (M. Konopnicka, J. Biliūnas, A. Grottger, St. Witkiewicz)
3. Litwa J. I. Kraszewskiego
4. Literacko-krajoznawcze podróże po Litwie (K. Tyszkiewicz, Z. Gloger)
5. Wokół stereotypowych obrazów Litwina i Koroniarza w literaturze polskiej (E. Orzeszkowa, H. Sienkiewicz)
6. J. Mačiulis (Maironis) w kręgu polskiej literatury i kultury
7. Obraz Litwy na kartach polskiej prozy popularnej M. Rodziewiczówny i jej przekładów
8. Pozytywizm na Litwie (E. Jeleńska-Dmochowska, M. Pečkauskaitė-Šatrijos Ragana)
9. Artyści polsko-litewscy (sztuka słowa, malarstwo i fotografia w l. 1864-1939)
10. Kraków i ostatni obywatele WKL (almanach „Gabija”, J. A. Herbaczewski/ J. A. Herbačiauskas)
11. Młoda Polska wileńska („Żórawce”)
12. Polskie środowisko literackie i życie artystyczne w międzywojennym Wilnie (regionalizm w poezji grupy „Żagary”)
13. Litewskie środowisko literackie i życie artystyczne w międzywojennym Wilnie
14. Środowiska literackie i życie artystyczne w międzywojennym Kownie („Keturi vėjai” („Cztery wiatry”), „Trečias frontas” („Trzeci front”), „Granitas” („Granit”))