Alchemie słów - między biurkiem, szufladą, biblioteką i ekranem. Wokół praktyk literackich i koncepcji pisarskich 3007-S1B1S-DO

1)W zakresie wiedzy absolwent zna i rozumie:
- w stopniu pogłębionym terminologię historycznoliteracką i teoretycznolieracką;
- pojęcia i formuły, np. ‘dzieła literackiego’, ‘wymiarów dzieła literackiego’, ‘koncepcji pisarskiej’, ‘praktyki literackiej’, ‘strategii pisarskiej’, ‘konwencji artystycznej’, ‘przekładu’, ‘formy’, ‘gatunku’, ‘refleksji metakrytycznej’;
- w stopniu pogłębionym dynamikę rozwoju procesu historycznoliterackiego, z uwzględnieniem perspektywy komparatystycznej i kulturowej;
- w stopniu pogłębionym pojęcia historycznoliterackie obecne w literaturoznawstwie współczesnym;
- w stopniu pogłębionym kulturowe i filozoficzne podstawy polskiej, europejskiej i światowej literatury oraz w ogólne relacje między literaturą a sztuką oraz literaturą a humanistyką na przestrzeni wieków;
- w stopniu pogłębionym cechy wybranych dzieł literackich, rozumie pojęcie formacji kulturowej, formacji historycznoliterackiej, procesu historycznoliterackiego, stylu odbioru, grupy literackiej, debiutu, arcydzieła;
- strategie pisarskie wybranych pisarzy i pisarek;
- sens i zasadność krytycznej analizy pisanych w języku polskim i tłumaczonych dzieł, a także zjawisk literackich i kulturowych charakterystycznych dla konwencji XIX, XX i XXI wieku;
- wiedzę na temat roli literaturze narodowej i światowej, miejsca dzieła literackiego w epoce historycznoliterackiej, a także szerzej – w obrębie formacji kulturowej oraz statusu pisarza/pisarki i jego/jej kompetencji, a także w obrębie biografii twórczej danego pisarza.

2) W zakresie umiejętności absolwent potrafi:
- napisać dłuższą spójną pracę naukową:
- opartą na precyzyjnie sformułowanej wyjściowej tezie i wyrazistych pytaniach badawczych;
- wykorzystującą świadomie wybraną metodę badawczą;
- poprawną i konsekwentną pod względem metodologicznym;
- właściwie osadzoną w samodzielnie zrekonstruowanym i krytycznie rozpoznanym stanie badań;
- popartą zgromadzonym materiałem dowodowym;
- składającą się z argumentów logicznie prowadzących do konkluzji;
- eksponującą celowość i atrakcyjność poruszanej problematyki;
- poprawną pod względem językowym, także w zakresie korzystania ze stylu naukowego;
- obudowaną poprawnie i kompletnie sporządzonymi przypisami i bibliografią;
- mieszczącą się w obowiązujących limitach objętości;
- ustnie zaprezentować swoje badania na każdym ich etapie,
- precyzyjnie definiując założenia i cele badawcze;
- dokonując właściwej selekcji problemów, przykładów i argumentów;
- uzasadniając celowość i atrakcyjność omawianej problematyki;
- wypowiadając się językiem bogatym, poprawnym, także w zakresie użycia stylu naukowego;
- utrzymując uwagę słuchaczy;
- wykorzystując przejrzyste techniki informacyjno-komunikacyjne do prezentacji badań (np. handouty, prezentacje multimedialne)
- dyskutując w sposób rzeczowo uargumentowany;
- mieszcząc się w założonym limicie czasowym wystąpienia;
- samodzielnie podejmować i inicjować zespołowe i indywidualne działania naukowe;
- wszechstronnie wykorzystywać innowacyjne narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla literaturoznawstwa;
- planować własną ścieżkę rozwoju intelektualnego i ukierunkowywać innych w tym zakresie;
- wykorzystać umiejętności badawcze pozwalające na konstruowanie uogólnień badawczych (w tym historycznoliterackich);
- w sposób precyzyjny i spójny wypowiadać się w mowie na tematy związane z seminarium magisterskim;
- dokonać obserwacji i interpretacji zjawisk literackich;
- wykorzystać podstawową wiedzę teoretyczną w celu analizy i interpretacji wybranych dzieł literackich oraz opracowań krytyczno- i historycznoliterackich;
- interpretować dzieła literackie jako efekty autorskich przetworzeń, a także dzieła literackie, uwzględniając kontekst historyczny i kulturowy;
- krytycznie analizować zjawiska literackie i kulturowe charakterystyczne dla wybranych (konkretnych) tekstów literackich z XIX, XX i XXI wieku określających charakter epok historycznoliterackich oraz prądów estetycznych dominujących w danym czasie;
- samodzielnie zdobywać wiedzę na podstawie wskazówek udzielanych przez prowadzącego seminarium i rozwijać swoje umiejętności z zakresu praktyk i technik pisarskich z uwzględnieniem kanonicznych dzieł swoich czasów;
- korzystać z różnych źródeł;
- ocenić przydatność typowych metod przekładoznawczych, procedur i praktyk w refleksji nad przemianami konwencji artystycznych;
- prezentować własne pomysły, wątpliwości i sugestie interpretacyjne, popierając je właściwymi argumentami;
- dokonać analizy własnych działań i wskazać ewentualnie obszary wymagające modyfikacji przyszłych działań;
- analizować różnorodne języki, którymi mówią dzieła literatury polskiej i światowej;

3) W zakresie kompetencji społecznych absolwent jest gotów do:
- organizowania własnego warsztatu badawczego i krytycznej oceny swoich dokonań;
- pracy w grupie, wspierania procesu twórczego innych osób;
- wzięcia odpowiedzialności za trafność przekazywanej wiedzy, kierując się uczciwością i rzetelnością naukową oraz zasięgając w razie potrzeby opinii ekspertów;
- doceniania różnorodności i wielości opinii i kultur;
- uznania znaczenia europejskiego, światowego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych;
- uznania znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych;
- wykorzystania kompetencji literaturoznawczych w działaniu na rzecz i organizowaniu życia kulturalnego regionu, kraju, Europy;
- ciągłego dokształcania się i rozwoju;
- doceniania różnorodności i wielości opinii i kultur;

Po skończonym dwuletnim cyklu seminarium student potrafi ocenić poziom swej wiedzy;
- zna i docenia wartość badań historycznoliterackich oraz ich znaczenie dla zrozumienia współczesnej kultury, a także zidentyfikowania i nazwania relacji między literaturą dziewiętnastowieczną, dwudziestowieczną a najnowszą (dwudziestopierwszowieczną);
- ma przekonanie o sensie i wartości rozumiejącej lektury przekładoznawczej i historycznoliterackiej w kontekście budowania wspólnoty kulturowej;
- ma przekonanie o wadze profesjonalnej wiedzy historycznoliterackiej i teoretycznoliterackiej;
- docenia wagę odpowiedniego przygotowania do profesjonalnej dyskusji na temat praktyk i strategii pisarskich literatury polskiej i światowej oraz ich przemian;
- jest świadomy etycznego wymiaru badań naukowych (etyka interpretacji);
- w trakcie uczestnictwa w zajęciach odpowiednio przygotowuje się do pracy ze wskazanym tekstem;
- orientuje się w dynamice rozwoju procesu historycznoliterackiego, właściwego dla danego etapu w rozwoju historii literatury;
- docenia wartość badań przekładoznawczych oraz historycznoliterackich i ich znaczenie dla zrozumienia współczesnej kultury.

Podstawa zaliczenia seminarium na I roku: obecność, bieżące przygotowanie do zajęć i aktywny udział w dyskusjach, realizacja projektu studenckiego (jego forma zostanie ustalona z uczestnikami seminarium na początku zajęć).
Podstawa zaliczenia seminarium na II roku: obecność, bieżące przygotowanie do zajęć i aktywny udział w dyskusjach, regularne prezentowani fragmentów rozprawy, złożenie pracy magisterskiej.
Praca magisterska musi dowodzić umiejętności prowadzenia badań naukowych przez studenta i sprawdzać efekty uczenia się w zakresie:
• pogłębionej i uszczegółowionej znajomości dziedziny, której dotyczy praca;
• poprawnego posługiwania się specjalistycznym językiem i terminologią właściwymi dla wybranego obszaru badań;
• świadomego posługiwania się uzasadnioną metodologią badawczą;
• samodzielnego zbierania materiałów badawczych potrzebnych do pracy, rozpoznawania stanu badań nad podjętym zagadnieniem, hierarchizowania uzyskanej wiedzy;
• samodzielnego formułowania hipotez i sądów badawczych, polemiki z innymi stanowiskami;
• samodzielnego formułowania uzasadnionych wniosków badawczych;
• sporządzania przypisów i bibliografii.
Objętość pracy: od 3 do 5 arkuszy wydawniczych (120–200 tys. znaków).
Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.
Nakład pracy na I roku seminarium: 16 ECTS = 400–480 godz., w tym 60 godz. uczestnictwa w seminarium i 340–410 godz. pracy własnej studenta (bieżące przygotowanie do zajęć, projekt studencki, wstępna wersja pracy magisterskiej).
Nakład pracy na II roku seminarium: 25 ECTS = 625–750 godz., w tym 60 godz. uczestnictwa w seminarium i 565–690 godz. pracy własnej studenta (bieżące przygotowanie do zajęć, napisanie pracy magisterskiej).
Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach dyplomowych, pisemnych pracach zaliczeniowych i prezentacjach określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia.
W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do korekty i redakcji tekstu, chyba że zasady określone w sylabusie przedmiotu lub przez osobę prowadzącą zajęcia stanowią inaczej.

Literatura (omawiana jako propozycje do wyboru na zajęciach seminaryjnych, w większości poetyką fragmentu):

Andrzejewski J., „Bramy raju”, wyd. dowolne.
Bargielska J., „Obsoletki”, Wołowiec 2010.
Bashō M., „Z podróżnej sakwy”, tłum. i wstęp A. Żuławska-Umeda, Warszawa 1994.
Brodski J., „Poeta i proza” [1979], tłum. A. Pomorski [w:] tenże, „Śpiew wahadła”, tłum. P. Hertz. Wyd. „Zeszytów Literackich” (t. 2), Warszawa 2014.
Carroll L., „Przygody Alicji w Krainie Czarów”, dowolne wydanie.
Cortázar J., „Gra w klasy”, tłum. Z. Chądzyńska, Warszawa 1968.
Czubaj M., „Martwe popołudnie”, dowolne wydanie.
Dujardin É., „Wawrzyny już ścięto” [1887], tłum. J. Trznadel, Warszawa 1971.
Dygasiński A., „Na warszawski bruku”, dowolne wydanie.
Eder M., „Metody ścisłe w literaturoznawstwie i pułapki pozornego obiektywizmu: przykład stylometrii”, „Teksty Drugie” 2014, nr 2, s. 90–105.
Eder M., „Visualization in Stylometry: Cluster Analysis Using Networks”, „Digital Scholarship in the Humanities” 2017, nr 1(32), s. 50–64.
Goerke N., „Fractale. Sklepy prześcieradłowe”, Poznań 1994.
Gojawiczyńska P., „Dziewczęta z Nowolipek”, dowolne wydanie.
Irzykowski K., „Pałuba”, wyd. dowolne.
Iwaszkiewicz J., „Tatarak”, wyd. dowolne.
Joyce J., „Ulisses” [1920], tłum. M. Słomczyński, Warszawa 1969.
Keret E., „Requiem dla snu”, „Szwedzkie sny”, „Amsterdam”, „Sziwa” [w:] tenże, „Siedem dobrych lat”, przeł. A. Maciejowska, M. Lavergne, Warszawa 2016.
Konopnicka M., „Głosy ciszy”, Warszawa 1904 [1905].
Konopnicka M., miniatury prozatorskie: „Martwa natura”, „Bogu. Kartka z Tyrolu”, wyd. dowolne.
Konwicki T., „Mała Apokalipsa”, dowolne wydanie.
Kozioł U., „Raptularz”, Warszawa 2023.
Lec S.J., „Myśli nieuczesane”, dowolne wydanie, fragmenty.
Mann T., „Śmierć w Wenecji”, wyd. dowolne.
Márai S., „Księga ziół” [1943], tłum. F. Netz, Warszawa 2020, fragmenty.
Márai S., „Magia” [w:] tenże, „Magia”, przeł. I. Makarewicz, Warszawa 2008.
Márai S., „Nagłe wezwanie” [w:] tenże, „Magia”, przeł. I. Makarewicz, Warszawa 2008.
Márai S., „Niebo i ziemia”, „Ars poetica”, „Sól i pieprz”. W tym zbiorze miniatury: „Mann”, „Dojrzewanie”, „Czas”, „Letnia choroba”, „Choroba”, „Lekarz”, „Medycyna”, „Stary poeta”, „Wędrowiec”, „Mag”, „Lotta w Weimarze”, „Śmierć pozorna” [w:] tenże, „Niebo i ziemia”, przeł. F. Netz, Warszawa 2011.
McIwan I., „Pokuta”, przeł. A. Szulc, Warszawa 2001.
Mickiewicz A., „Zdania i uwagi”, wybrane fragmenty, dowolne wydanie.
Miłosz Cz., „Piesek przydrożny”, dowolne wydanie, fragmenty.
Munro A., „Na Wzgórzach” [w:] taż, „Zbyt wiele szczęścia”, przeł. A. Kuc, Kraków 2013.
Nagiel H., „Tajemnice Nalewek”, dowolne wydanie.
Orzeszkowa E., wybrane mikroformy z tomów „Iskry” (1898), „Chwile” (1901), „Przędze” (1903).
Parandowski J., „Alchemia słowa”, wyd. dowolne.
Poe E.A., „Czarny kot”, wyd. dowolne.
Proust M., „W poszukiwaniu straconego czasu” [1913], tłum. T. Boy-Żeleński, dowolne wydanie.
Prus B., „Literackie notatki o kompozycji”, wstęp, wybór, oprac. A. Martuszewska, Gdańsk 2010, wybrane fragmenty.
Prus B., „Notatki twórcze”, t. I–III: „Kompozycja”, oprac. M. Kreft, A. Martuszewska, Lublin 2018, wybrane fragmenty.
Przyborowski W., „Szkielet na Lesznie”, dowolne wydanie.
Różewicz T., „Matka odchodzi”, dowolne wydanie.
Różycki T., „Litery”, Kraków 2010.
Rybicki J., „Pierwszy rzut oka na stylometryczną mapę literatury polskie”, „Teksty Drugie” 2014, nr 2, s. 106–128.
Schulz B., „Sklepy cynamonowe”, wyd. dowolne.
Stasiuk A., wybrane miniatury z tomu „Wschód”, Wołowiec 2014.
Szymborska W., wybrane limeryki.
Tokarczuk O., „Lalka i perła”, dowolne wydanie.
Tyrmand L., „Zły”, dowolne wydanie.
Wirski P. S., „Stanisław i Izabela. Epilog Lalki”, [b.d.].
Woolf V., wybrane mikroformy z tomów „Siedem szkiców”, oprac. D. Bradshaw, wstęp. D. Lessing, przeł. M. Lavergne, Warszawa 2009 oraz „Dama w lustrze”, przeł. M. Lavergne, Warszawa 2003.
Wybrane kuplety kabaretowe.
Wybrane wiersze B. Leśmiana, W.H. Audena, T. Różewicza.
Zajączkowska U., „Patyki, badyle”, Warszawa 2019.
Zapolska G., „Fin-de-siècle’istka” [w:] taż, „Dzieła wybrane”, red. J. Skórnicki i T. Weiss, Kraków 1958, t. IV.
Żulczyk J., „Dawno temu w Warszawie”, Warszawa 2023.

Bibliografia kontekstowa (dodatkowe opracowania jako uzupełnienie dyskusji):

„Deus otiosus: nowoczesność w perspektywie postsekularnej”, red. A. Bielik-Robson, M.A. Sosnowski, Warszawa 2013.
„Europejski kanon literacki. Dylematy XXI wieku”, red. E. Wichrowska, Warszawa 2012.
„Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy”, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2016.
„Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa”, red. E. Paczoska, B. Szleszyński i D. M. Osiński, Warszawa 2013.
„Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki”, red. E. Domańska, Poznań 2010.
Bauman Z., „Ponowoczesność jako źródło cierpień”, Warszawa 2013.
Białostocki J., „Historia sztuki wśród nauk humanistycznych”, Wrocław 1980.
Bolecki E., „Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym. Witkacy, Gombrowicz, Schulz i inni: studium z poetyki historycznej”, Kraków 1996.
Bourdieu P., „Reguły sztuki: geneza i struktura pola literackiego”, tłum. A. Zawadzki, Kraków 2001.
Burzyńska A., Markowski M.P., „Teorie literatury XX wieku. Podręcznik”, Kraków 2006.
Czapliński P., Śliwiński P., „Literatura polska 1976–1998. Przewodnik po prozie i poezji”, Kraków 2000.
Franczak J., „Poszukiwanie realności. Światopogląd polskiej prozy modernistycznej”, Kraków 2007.
Głowiński M., „Powieść młodopolska. Studium z poetyki historycznej”, Kraków 1997.
Gosk H., „Wychodzenie z «cienia imperium»: wątki postzależnościowe w literaturze polskiej XX i XXI wieku”, Kraków 2015.
Guillory J., “Cultural Capital. The Problem of Literary Canon Formation”, Chicago and London 1993.
Ihnatowicz E., „Bohaterowie polskiej prozy współczesnej 1864-1918. Artyści, twórcy”, Warszawa 1999.
J. Prokop, „Kanon literacki i pamięć zbiorowa”, Kraków 1998.
Jarniewicz J., „Tłumacz jako twórca kanonu” [w:] „Przekład – Język – Kultura”, red. R. Lewicki. Lublin 2002.
Markowski M.P., „Polska literatura nowoczesna. Leśmian, Schulz, Witkacy”, Kraków 2007.
Martuszewska A., „Prawda w powieści”, Gdańsk 2010.
Nasiłowska A., „Historia literatury polskiej”, Warszawa 2019.
Sawicki S., „Początki syntezy historycznoliterackiej w Polsce. O sposobach syntetycznego ujmowania literatury w 1. połowie w. XIX”, Warszawa 1969.
Wilczek P., „Kanon tradycji uniwersalnej a zadania narodowej historii literatury” [w:] „Polonistyka w przebudowie. Zjazd Polonistów”, Kraków 22-25 września 2004, red. M. Czermińska i in., Kraków 2005, t. II.
Wilczek P., Kanon literatury polskiej jako wyzwanie dla zagranicznego polonisty. Problem przekładu [w:] Polonistyka bez granic, red. R. Nycz, W. Miodunka, T. Kunz, Kraków 2010, t. I.
Wójcik T., „Literatura polska XX wieku. Terminy i zagadnienia”, Warszawa 1996.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3007-S1B1S-DO w USOSweb