Po co zmysły literaturze? Przegląd strategii twórczych 3007-S1A2K-02
Konwersatorium przybliża problematykę zmysłów w wybranych dziełach literackich oraz wykorzystywane w związku z nią strategie pisarskie ich twórców (głównie XIX-, XX- i XXI-wiecznych).
W trakcie zajęć będziemy wspólnie analizować i interpretować poszczególne dzieła, aby w ramach dyskusji akademickiej dążyć do odpowiedzi na następujące pytania: jakie korzyści może przynieść zwracanie uwagi na odwołania do zmysłów w literaturze? z jakich zabiegów formalnych korzystali twórcy, którzy się do nich odnosili? jakie znaczenia im nadawali? I wreszcie: czy warto wprowadzić tego typu strategie do własnego warsztatu i w jaki sposób to robić?
Nakład pracy: 3 ECTS = 90 godz.: 30 godz. uczestnictwa w zajęciach i 60 godz. pracy własnej studenta, w tym przygotowanie krótkiej prezentacji na zajęcia.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
1) Wiedza.
Osoba studiująca zna i rozumie:
- problematykę zmysłów w literaturze polskiej oraz dzieła, które ją podejmują,
- wpływ różnych konceptualizacji doświadczenia na literaturę,
- omawiane podczas zajęć strategie twórcze, które dotyczą wykorzystania problematyki zmysłowej w literaturze.
2) Umiejętności.
Osoba studiująca potrafi:
- samodzielnie zgłębiać problematykę omawianą podczas konwersatorium,
- wypowiedzieć się w dyskusji akademickiej dotyczącej tematu omawianego podczas zajęć,
- odnieść się do dobytej wiedzy we własnych praktykach pisarskich.
3) Kompetencje społeczne:
Osoba studiująca jest gotowa do:
- wykorzystania we własnych projektach pisarskich informacji zdobytych podczas zajęć,
- oceniania poziomu swej wiedzy,
- zaangażowanego uczestnictwa w życiu naukowym i kulturalnym.
Kryteria oceniania
1. Ocena ciągła: bieżącego przygotowania do zajęć, merytorycznego wkładu w dyskusję oraz czytania ze zrozumieniem tekstów naukowych i literackich.
2. Ocena prezentacji na zajęciach własnego przykładu dotyczącego zmysłów w literaturze polskiej.
Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych, np. zwolnieniem lekarskim) – nie ma możliwości zaliczenia zajęć. Usprawiedliwione nadprogramowe nieobecności muszą zostać odrobione w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia.
Dopuszcza się możliwość ograniczonego wykorzystywania przez osoby studiujące narzędzi sztucznej inteligencji (SI), pod warunkiem przestrzeganiu zasad etyki akademickiej.
Osoby studiujące mogą posługiwać się narzędziami SI do zbierania materiałów, opracowania stanu badań czy tworzenia bibliografii.
Wykluczone jest stosowanie narzędzi SI w celach interpretacyjnych, do tworzenia wypowiedzi pisemnej czy do opracowywania, w tym stylistycznego, fragmentów wypowiedzi.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów, red. I. Kurz, P. Kwiatkowska, Ł. Zaręba, Warszawa 2012.
Breton D. Le, Sensing the World. An Anthropology of the Senses, London 2017.
Corbin A., We władzy wstrętu. Społeczna historia poznania przez węch. Od odrazy do snu ekologicznego, przeł. A. Siemek, Warszawa 1998.
Crary J., Zawieszenia percepcji. Uwaga, spektakl i kultura nowoczesna, tłum. Ł. Zaremba, I. Kurz, Warszawa 2009.
Dźwięk – głos – literatura. Przestrzenie intermedialności, red. A. Hejmej, K. Kucia-Kuśmierska, K. Ciemiera, Kraków 2024.
Dźwięk i głos. Rezonans literatury, red. A. Hejmej, K. Kucia-Kuśmierska, K. Ciemiera, Kraków 2025.
Frattarola A., Modernist Soundscapes. Auditory Technology and the Novel, Gainesville 2018.
Gaylin A., Eavesdropping in the Novel from Austen to Proust, Cambridge 2003.
Gołaszewska M., Estetyka pięciu zmysłów, Warszawa–Kraków 1997.
Hejmej A., Skryptoralność. Literatura w dobie społeczeństwa medialnego, Kraków 2022.
Hejmej A., W kulturze dźwięku. Słuchanie literatury, „Teksty Drugie” 2015, nr 5.
Jay M., Kryzys tradycyjnej władzy wzroku. Od impresjonistów do Bergsona, tłum. J. Przeźmiński, [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, Kraków 2004.
Koczanowicz D., Pozycja smaku. Jedzenie w granicach sztuki, Warszawa 2018.
Korwin-Piotrowska D., Białe znaki. Milczenie w strukturze i znaczeniu utworów narracyjnych, Kraków 2015.
Krzyżanowska M., W świecie dźwięków. Słuchacze w polskiej prozie lat 1864–1918, Lublin 2023.
Literackie reprezentacje doświadczenia, red. W. Bolecki, E. Nawrocka, Warszawa 2007.
(Nie)smak w tekstach kultury XIX-XX wieku. Nie tylko o kulturze jedzenia i picia, red. B. Zwolińska, Gdańsk 2019.
Pajdzińska A., Wrażenia zmysłowe jako podstawa metafor językowych, „Etnolingwistyka” 1996 (8).
Picker J.M., Victorian Soundscapes, Oxford 2007.
Punkt widzenia w tekście i w dyskursie, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz, Lublin 2004.
Regiewicz A., Filolog w słuchawkach, czyli jak literaturoznawca słucha tekstu?, [w:] Sposoby słuchania, red. M. Olejniczak, T. Misiak, Konin 2017.
Rembowska-Płuciennik M., Poetyka intersubiektywności. Kognitywistyczna teoria narracji a proza XX wieku, Toruń 2012.
Rembowska-Płuciennik M., W cudzej skórze. Fokalizacja zmysłowa a literackie reprezentacje doświadczeń sensualnych, [w:] Literackie reprezentacje doświadczenia, red. W. Bolecki, E. Nawrocka, Warszawa 2007.
Schweighauser P., The Noises of American Literature, 1890–1985. Toward a History of Literary Acoustics, Gainesville 2006.
„Sensualność w kulturze polskiej. Przedstawienia zmysłów człowieka w języku, piśmiennictwie i sztuce od średniowiecza do współczesności”, online: https://sensualnosc.bn.org.pl/
Spektakle zmysłów, red. A. Wieczorkiewicz, M. Kostaszuk-Romanowska, Warszawa 2010.
Terytoria smaku. Studia z antropologii i socjologii jedzenia, red. U. Jarecka, A. Wieczorkiewicz, Warszawa 2014.
W kulturze dotyku? Dotyk i jego reprezentacje w tekstach kultury, red. A. Łebkowska, Ł. Wróblewski, P. Badysiak, Kraków 2016.
W przestrzeni dotyku, red. J. Kurek, K. Maliszewski, Chorzów 2009.
Wąchocka E., Milczenie w dwudziestowiecznym dramacie, Kraków 2005.
Wzrokocentryzm, wizualność, wizualizacja we współczesnej kulturze, red. B. Bodzioch-Bryła, L. Dorak-Wojakowska, D. Smołucha, Kraków 2017.
[Po uzgodnieniu z osobami studiującymi mogą zostać dokonane zmiany w sylabusie.]
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: