Teatr rzeczy: o lalce, automacie i człowieku 3007-S1A1K-07

Konwersatorium poświęcone jest pogłębionej refleksji nad teatrem jako przestrzenią spotkania człowieka z przedmiotami, lalkami, manekinami i automatami. Zajęcia skoncentrują się na analizie różnorodnych kontekstów, w jakich rzeczy funkcjonują na scenie nie tylko jako bierne rekwizyty, ale jako autonomiczne figury filozoficzne, antropologiczne i estetyczne, zdolne wchodzić w skomplikowane relacje z człowiekiem.

Punktem wyjścia do rozważań będą cztery klasyczne teksty i koncepcje: metafora teatrum mundi Seneki, przedstawiająca świat jako scenę, na której człowiek pełni rolę marionetki sterowanej przez los lub boskie siły; retablo opisane przez Miguela de Cervantesa w „Don Kichocie” oraz w „Ołtarzu cudów”, eksplorujące teatr jako przestrzeń gry między iluzją a rzeczywistością; romantyczna wizja człowieka-marionetki w „Balladynie” Juliusza Słowackiego, gdzie ludzkim losem kierują nadprzyrodzone siły; a także filozoficzno-estetyczny esej Heinricha von Kleista „O teatrze marionetek”, badający perfekcję ruchu lalek w przeciwieństwie do niedoskonałości człowieka.

W trakcie zajęć uczestnicy wypracują narzędzia analityczne, które posłużą do interpretacji wybranych dzieł dramatycznych i spektakli scenicznych XX i XXI wieku. Szczegółowo zostaną omówione m.in. zagadnienia takie jak:

- animacja i autonomia przedmiotu scenicznego,
- marionetkowość człowieka jako figura egzystencjalna i społeczna,
- teatralna iluzja i demistyfikacja rzeczywistości,
- mechanizmy sterowania i manipulacji jednostką,
- rola aktora jako przedmiotu w rękach reżysera lub ideologii.

Omówione zostaną następujące teksty i spektakle: „Bzik tropikalny” Witkacego (i spektakl w inscenizacji Grzegorza Jarzyny), „Dybuk” Szymona An-skiego, „Wielopole, Wielopole” Tadeusza Kantora, „Hamlet-Maszyna” Heinera Müllera oraz „Anioły w Ameryce” Tony’ego Kushnera. Dzięki temu uczestnicy będą mogli nie tylko zgłębić klasyczne teorie teatru rzeczy, ale również zastosować je do współczesnych interpretacji scenicznych i społecznych, odkrywając nowe wymiary relacji między człowiekiem a przedmiotem.