Święte i ladacznice - portrety kobiet w literaturze i kulturze europejskiego modernizmu (do poł. XX w.) 3007-S1A1K-04
Zmieniająca się rola kobiety w życiu społecznym w XIX w., znalazła odbicie w literaturze pięknej i tekstach kultury już w okresie romantyzmu. Jednak pod wpływem przeobrażeń politycznych i społecznych przewartościowanie dotychczasowych modeli i wzorców kulturowych nastąpiło w literaturze europejskiej w II połowie wieku „pary i elektryczności”. Szczególnie we Francji symboliści i dekadenci zaczęli widzieć w kobiecie nie tylko natchnienie, ale i zagrożenie. Objawiła się ona jako nosicielka pierwotnych i tajemniczych sił oraz zgubnego wpływu na mężczyzn. Utwory Lemoniera, Richepina, Wilde’a, Rachilde, a w Polsce Przybyszewskiego i Zapolskiej – ukazywały determinizm płci oraz zapuszczały się w rejony dotychczas ukrywane pod maską obyczajów i konwenansów. Ich przedłużeniem były głośne i obrazoburcze w epoce przedstawienia Ropsa, Moreau, które kreowały wizerunki famme fatale. Jednocześnie na ziemiach polskich sytuacja polityczna zmuszała do kultywowania także tradycyjnych obrazów, które masowo „reprodukowała” w swoich utworach np. Rodziewiczówna i Jehanne-Wielopolska. Dalsze przemiany przyniosło międzywojnie, w którym wyemancypowanej i wysportowanej „chłopczycy” towarzyszyły zachwyty anielic (Pawlikowska-Jasnorzewska). Wszystkie one ustąpią po II wojnie w nowych czasach na ziemiach polskich – w nowej kobiecie, której symbolem stanie się Hela traktorzystka.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA Student/ka zna i rozumie:
- europejskie i polskie zjawiska kulturalne w II poł. XIX i poł XX w.
UMIEJĘTNOŚCI Student/ka potrafi:
- rozpoznać charakterystyczne elementy wizerunków kobiet oraz zastosowanych w nich kodów w tekstach literackich, użytkowych i in.,
- wskazać zależności między literaturą i sztuką a przemianami obyczajowymi XIX i XX w.,
- uczestniczyć w dyskusji, wyrażać opnie nt. społecznych ról oraz obrazów kobiet w kulturze w II poł. XIX i poł XX w.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE Student/ka jest gotów/gotowa do:
- krytycznej oceny własnych poglądów, przyjmowania nowych idei i zmiany opinii pod wpływem otoczenia oraz w wyniku dyskusji.
Kryteria oceniania
Aktywność na zajęciach. Esej - analiza wybranego dzieła literackiego, plastycznego lub innego z charakterystycznym dla danego okresu wizerunkiem kobiety.
Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków udokumentowanych, np. zwolnieniem lekarskim) – nie ma możliwości zaliczenia zajęć. Usprawiedliwione nadprogramowe nieobecności muszą zostać odrobione.
Korzystanie z narzędzi SI dozwolone jest tylko za zgodą prowadzącego i na zasadach ustalonych z prowadzącym.
Szacunkowy nakład pracy:
1 ECTS (30 godz.) - udział w zajęciach
1 ECTS (30 godz.) - bieżące przygotowanie do zajęć
1 ECTS (30 godz.) – przygotowanie eseju
Literatura
O maskach, lustrach i demonach. Opowieści francuskich dekadentów, wybrał i przeł. Ryszard Engelking (2021)
O. Wilde, Salome, przeł. Antoni Libera (2011)
Rachilde, Pan Wenus, przeł. Barbara Grzegorzewska (1980)
S. Przybyszewski, Synowie ziemi (2024), Powrót i opowiadania wojenne (2023)
G. Zapolska, Fin-de-siècle'istka, Menażeria ludzka
M. Rodziewiczówna, Macież
H. Mniszchówna Trędowata lub I. Zarzycka, Dzikuska
P. Gojawiczyńska, Dziewczęta z Nowolipek
J. Iwaszkiewicz, Panny z Wilka
M. Michalska, Hela będzie traktorzystką
J. Iwaszkiewicz, Tatarak
Poezje: M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, B. Ostrowskiej, M. Wolska, Z. Ginczanki
Publicystyka: I. Krzywickiej, I. Czajki-Stachowicz, M. Samozwaniec
Sztuki plastyczne: G. Moreau, F. Rops, F. Khnopff, J. Malczewski, J. Mehoffer, M. Wawrzeniecki, X. Dunikowski, Z. Stryjeńska, A. Zamoyski
Literatura przedmiotu do każdego zajęć.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: