Konteksty nauczania języka polskiego 3007-N3B2KNJP

Zajęcia obejmują przedstawienie i analizę treści nauczania zawartych w programie języka polskiego w szkole po najnowszej reformie pod kątem ich związku z pokrewnymi naukami. Są przeglądem wybranych zagadnień z programu w powiązaniu z refleksją uzupełniającą i poszerzającą kompetencje nauczyciela i przydatne w procesie nauczania w szkole. Stanowią uzupełnienie wiedzy polonistycznej o rozszerzający kontekst kulturowy na poziomie adekwatnym do prowadzenia samodzielnych zajęć w liceum.

Integralną część zajęć stanowią wizyty w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza oraz jednym z warszawskich teatrów.

W cyklu 2023Z:

Zajęcia stanowią przegląd wybranych problemów nauczania polonistycznego na wszystkich poziomach edukacji, określonych w najnowszej Podstawie programowej kształcenia ogólnego.

Istotą zajęć jest poszerzenie wiedzy i kompetencji kulturowych nauczyciela-polonisty oraz wyposażenie go w umiejętności przydatne dla realizacji nowoczesnych lekcji języka polskiego.

Kolejna funkcja przedmiotu to uzupełnienie wiedzy polonistycznej o konteksty literackie, filozoficzne, filmowe a także z dziedziny wiedzy o sztukach pięknych, na poziomie adekwatnym do prowadzenia zajęć z dziećmi i młodzieżą.

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Tryb prowadzenia

w sali i w terenie
zdalnie
w sali

Założenia (opisowo)

Wychodząc z założenia, że literackie konteksty stanowią niezbędne uzupełnienie wiedzy i umiejętności nabywanych w trakcie kształcenia polonistycznego (zwłaszcza na czwartym etapie edukacyjnym), materiał literacki prezentowany będzie w porządku chronologicznym – analogicznie do układu treści preferowanego w dydaktyce szkolnej. Proponowany uczestnikom zajęć zestaw lektur uwzględnia genologiczną różnorodność w obrębie wszystkich trzech rodzajów literackich. Teksty – w całości lub we fragmentach – stanowić będą przedmiot kontekstowej interpretacji, literaturoznawczo-językoznawczej analizy, wreszcie dyskusji, z której wnioski winny okazać się przydatne do prowadzenia samodzielnych zajęć w szkole. Wybór literatury podmiotowej dokonany został nie tylko z myślą o studentach filologii polskiej – przyszłych nauczycielach, lecz również uczniach liceum, liceum zawodowego, technikum; dzieła ew. ich fragmenty mogą stanowić uzupełnienie lekcji języka polskiego a także przedmiot pracy z uczestnikami olimpiad i konkursów przedmiotowych czy też członkami szkolnych kół zainteresowań. Stąd, obok arcydzieł literatury światowej, propozycja lektury tekstów przynależących do kultury popularnej. Literackie konteksty interpretacyjne stanowić mają punkt wyjścia do zainteresowania – intelektualnego pobudzenia – kulturowego uświadomienia ucznia a także próbę skierowania go na drogę poszukiwania wartości, których literatura jest istotnym nośnikiem. Obowiązywać będzie pisemne zaliczenie przedmiotu w formie konspektu lekcji, uwzględniającego co najmniej jedno z dzieł będących tematem zajęć, lub szkicu interpretacyjnego.

Koordynatorzy przedmiotu

Helena Balcerek
Monika Kresa
Dominika Siedlecka

Efekty kształcenia

Wiedza: znajomość literatury powszechnej oraz tekstów kultury mogących stanowić pożyteczne punkty odniesienia zarówno dla nauczyciela, jak i ucznia.

Umiejętności: Umiejętność powiązania wiedzy o kulturze i literaturze polskiej oraz powszechnej z programem języka polskiego w szkole. Zdolność zastosowania nowoczesnych metod nauczania w procesie dydaktyki polonistycznej.

Kompetencje społeczne: Samodzielne podejmowanie poszukiwań kontekstów, które w procesie dydaktycznym przyczyniłyby się do wzrostu efektywności nauczania.

Kryteria oceniania

Kryteria zaliczenia:

1. Frekwencja (dopuszczalne dwie nieobecności);
2. Aktywność podczas zajęć;
3. Praca pisemna.

Formy pisemnego zaliczenia do wyboru:

1. Scenariusz zajęć w klasach IV-VIII szkoły podstawowej) lub liceum z wykorzystaniem wybranego tekstu kultury z zestawu lektur;

2. Szkic interpretacyjny dotyczący co najmniej jednego spośród wyżej wymienionych tekstów kultury (możliwość otrzymania oceny celującej <5!> ).

Praktyki zawodowe

Brak praktyk.

Literatura

Do wyboru:

• Starożytność hebrajska:
Stary Testament: Księga Rodzaju; Księga Wyjścia; Księga Psalmów; Księga Hioba; Księga Koheleta; Pieśń nad Pieśniami; (fragmenty); Krzysztof Koehler: Hymn żywych…; Wojciech Wencel: Pieśń nad pieśniami, Ps. 51.
• Wobec tradycji chrześcijańskiej:
Nowy Testament: Apokalipsa wg św. Jana; wybór przypowieści biblijnych; John Banville: Mefisto.
• Antyk grecki:
Arystofanes: Żaby lub: Eurypides: Medea.
• Średniowiecze:
Władysław z Gielniowa, Wiersz na Dzień Zaduszny; Nagrobek Bolesława Chrobrego; Wincenty zw. Kadłubkiem: Epicedium na śmierć Kazimierza Sprawiedliwego; Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki: Wiadomość z ostatniej chwili; Odpowiedzialność.
• Renesans:
Tobiasz Wiszniowski: Treny (wybór); Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki: Upał; XIII.
• Barok:
Jean Racine: Fedra; Józef Baka: Uwagi śmierci niechybnej; Jan Dzwonkowski: Fraszki (wybór); Pieśń o gorzałce (anonim); Jerzy Harasymowicz: Kolekcja landszaftów… (fragmenty); Barokowe czasy, Polowanie z sokołem (wybór wierszy z obu tomów); Janusz Szuber: Berła, czaszki, grzechotki; Osiem wersów ku przestrodze; Sens jaki?
• Oświecenie:
John Locke: List o tolerancji (fragmenty); Voltaire: Tolerancja (fragmenty artykułu ze Słownika filozoficznego); Czesław Miłosz: Zaklęcie.
• Romantyzm:
Edgar Allan Poe: Zagłada domu Usherów, Maska czerwonego moru, Studnia i wahadło; Anne Radcliffe: Italczyk (fragmenty); Juliusz Słowacki: Ksiądz Marek; Adam Mickiewicz: To lubię.
• Pozytywizm:
Emil Zola: Germinal lub Nana; Eliza Orzeszkowa: Tadeusz; O Żydach i kwestii żydowskiej.
• Modernizm:
Charles Baudelaire: Kwiaty zła (fragmenty); Stanisław Wyspiański: Klątwa; Stefan Żeromski: Dzieje grzechu.
• Dwudziestolecie międzywojenne:
Stanisław Ignacy Witkiewicz: W małym dworku; Narkotyki (fragmenty); Bruno Schulz: Xięga bałwochwalcza.
• Literatura czasu II wojny światowej:
Seweryna Szmaglewska: Dymy nad Birkenau; Igor Ostachowicz: Noc żywych Żydów; Gajcy (płyta z interpretacjami poezji Tadeusza Gajcego).
• Literatura współczesna:
Witold Gombrowicz: Dziennik 1957-1961 (fragmenty);Sławomir Mrożek: Emigranci; Słoń (wybrane opowiadania); Gustaw Herling-Grudziński, Wędrowiec cmentarny, Kraków 2006.

Oprócz tekstów z powyższej listy, przedmiotem zajęć będą również filmy, fragmenty spektakli oraz teksty publicystyczne.

W cyklu 2023Z:

1) Księga Hioba. Konteksty poetyckie:
Tadeusz Różewicz: Hiob 1957
Czesław Miłosz: Dlaczego nie przyznać?
Stanisław Grochowiak: Czytelnicy
Wisława Szymborska: Streszczenie

Lektura dodatkowa:
Karol Wojtyła: Hiob
Paweł Śpiewak: Wieczny Hiob (fragmenty)

2) Eurypides: Medea. Konteksty:
Lars von Trier: Medea
Mit o Argonautach (o Jazonie i złotym runie) - w wersji Zygmunta Kubiaka

3) Ingmar Bergman: Siódma pieczęć
Kontekst: Jarosław M. Rymkiewicz: A imię jemu śmierć...

4) Jan Kochanowski: Fraszki nieprzystojne (wybór)
Kontekst: Stanisław Barańczak: Bóg, trąba i ojczyzna. Słoń a sprawa polska…

5) Jerzy Kawalerowicz: Matka Joanna od aniołów
Konteksty: Józef Baka: Uwagi śmierci niechybnej (wybór);
Janusz Szuber: Berła, czaszki, grzechotki; Osiem wersów ku przestrodze; Sens jaki?

6) John Locke: List o tolerancji (fragmenty); Voltaire: Tolerancja (fragmenty);
Konteksty:
Czesław Miłosz: Zaklęcie
Krzysztof Kieślowski: Gadające głowy

7) Edgar Allan Poe: Metzengerstein

8) Agnieszka Holland: Całkowite zaćmienie

9) William Golding: Władca much

Uwagi

W cyklu 2023Z:

W zależności od sytuacji epidemiologicznej zajęcia prowadzone w sali lub zdalnie (przygotowano obydwa warianty).

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3007-N3B2KNJP w USOSweb