Metodyka języka polskiego w szkole podstawowej (kształcenie literackie) 3007-N1A2ML
Przedmiot stanowi połączenie refleksji wywiedzionej z nauki o literaturze, teorii lektury oraz zajęć typowo metodycznych, przygotowujących do pracy nauczycielskiej w szkole podstawowej.
Projekt zajęć opiera się na założeniu, że dobry nauczyciel to przede wszystkim zaangażowany w pracę z dziećmi i młodzieżą pedagog, lecz również skuteczny dydaktyk, wnikliwy czytelnik i sprawny interpretator, który umie podzielić się swą pasją lekturową z uczniami, zachęcić ich do samodzielnego sięgania po teksty literatury pięknej, a także wykształcić w nich sztukę twórczej lektury (tj. nakierowanej na – możliwie najbardziej samodzielną – interpretację tekstu).
1/3 zajęć poświęcona zostanie na obecne w obowiązującej podstawie programowej kształcenia ogólnego treści dotyczące wiedzy literaturoznawczej, 1/3 na refleksję nad stylami, typami, modelami odbioru literatury – nauczyciel powinien bowiem być świadomym odbiorcą dzieła literackiego, wyposażonym w narzędzia zarówno językoznawcze, jak historycznoliterackie i teoretyczne. Powinien również posiadać wiedzę o możliwościach interpretacyjnych swoich podopiecznych oraz ich lekturowych doświadczeniach.
Na pozostałą część zajęć składać się będą warsztatowe, metodyczne działania skoncentrowane na takich zagadnieniach, jak:
- specyfika wymagań określanych przez podstawę programową oraz standardy egzaminacyjne w odniesieniu do kształcenia literacko-kulturowego oraz kształt i wymagania testu kończącego naukę na drugim etapie edukacyjnym; tryb pracy przygotowującej ucznia do rozwiązania polonistycznej części tego egzaminu;
- typy prac sprawdzających i kontrolnych; analiza autentycznych egzemplarzy arkuszy egzaminacyjnych oraz wypracowań uczniowskich;
- kanon lektur (z uwzględnieniem zmian regulowanych przez podstawę programową);
- metody pracy z tekstem literackim na II poziomie edukacyjnym (w tym umiejętność tworzenia zadań do tekstu, zadawania pytań, motywowanie do czytania);
- ćwiczenia kształtujące i sprawdzające umiejętność czytania ze zrozumieniem oraz ćwiczenia poświęcone analizie pozaliterackich kontekstów interpretacyjnych;
- wychowawczy aspekt obcowania z literatura piękną (aksjologia i estetyka dzieła literackiego);
- wiedza z zakresu teorii literatury a wymagania programowe.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W zakresie wiedzy Student/Studentka zna i rozumie:
- zasady planowania lekcji i metody aktywizacji uczniów, a także integrację wewnątrz- i międzyprzedmiotową; różnorodne pomoce dydaktyczne, w tym z wykorzystaniem multimediów, wspomagające kształcenie literacko-kulturowe na II etapie edukacyjnym;
- terminologię stosowaną w dydaktyce polonistycznej na II etapie edukacyjnym w celu analizy rozmaitych rozwiązań metodycznych;
- problemy z zakresu poszczególnych działów nauki o literaturze, zwłaszcza najważniejszych teorii interpretacji dzieła literackiego w kontekście szkoły podstawowej;
- potrzebę kształtowania umiejętności współpracy uczniów, w tym grupowego rozwiązywania problemów oraz budowania systemu wartości i rozwijania postaw etycznych uczniów, a także kształtowania ich kompetencji komunikacyjnych i nawyków kulturalnych (zwłaszcza czytelniczych);
- konieczność projektowania działań edukacyjnych dostosowanych do zróżnicowanych potrzeb i możliwości uczniów, znaczenie odkrywania oraz rozwijania predyspozycji i uzdolnień oraz zagadnienia związane z przygotowaniem uczniów do udziału w konkursach i olimpiadach przedmiotowych;
- sposoby i znaczenie oceniania osiągnięć szkolnych uczniów, w tym rolę diagnozy wstępnej i oceniania kształtującego w kontekście efektywności nauczania, rodzaje i sposoby przeprowadzania sprawdzianów, zwłaszcza egzaminu po ósmej klasie.
Odniesienie do szczegółowych efektów uczenia się z rozporządzenia MNiSW z 25 lipca 2019 r.:
D.1/E.1.W1, D.1/E.1.W2, D.1/E.1.W3, D.1/E.1.W4, D.1/E.1.W5, D.1/E.1.W6, D.1/E.1.W7, D.1/E.1.W8, D.1/E.1.W9, D.1/E.1.W10, D.1/E.1.W11, D.1/E.1.W12, D.1/E.1.W13, D.1/E.1.W14, D.1/E.1.W15,
C.W6
W zakresie umiejętności Student/Studentka potrafi:
- realizować proces dydaktyczny, uwzględniając stan badań naukowych i trafnie dobierając metody nauczania oraz funkcjonalnie organizując pracę uczniów – z uwzględnieniem ich potrzeb oraz indywidualnych predyspozycji;
- zaplanować pracę z uczniem zdolnym;
- zaplanować proces kształcenia kompetencji lekturowo-interpretacyjnej oraz komunikacyjnej uczniów oraz ocenić edukacyjną efektywność tych działań; kontrolować i oceniać postępy uczniów w zakresie wypowiedzi ustnych i pisemnych na II etapie edukacji;
- integrować wiedzę i umiejętności z różnych działów nauki o języku, literaturze i kulturze, dążyć do systematyzacji i funkcjonalizacji wiedzy;
- przeprowadzić lekcje języka polskiego oraz przedstawić metodyczną oraz merytoryczną analizę swoich lub obserwowanych działań dydaktycznych;
- zorganizować pracę domową ucznia oraz wspomagać samokształcenie.
Odniesienie do szczegółowych efektów uczenia się z rozporządzenia MNiSW z 25 lipca 2019 r.:
D.1/E.1.U1, D.1/E.1.U2, D.1/E.1.U3, D.1/E.1.U4, D.1/E.1.U5, D.1/E.1.U6, D.1/E.1.U7, D.1/E.1.U8, D.1/E.1.U9, D.1/E.1.U10, D.1/E.1.U11
C.U3,C.U4, C.U6, C.U8
W zakresie kompetencji społecznych Student/Studentka jest gotów/gotowa do:
- świadomego, twórczego i odpowiedzialnego poszukiwania najlepszych rozwiązań dydaktycznych sprzyjających postępom uczniów, zwłaszcza rozwojowi kompetencji i sprawności lekturowo-interpretacyjnych i komunikacyjnych, w celu umożliwienia im pełnego uczestnictwa w życiu kulturalnym i społecznym;
- pobudzania w uczniach ciekawości, popularyzowania wiedzy, kształtowania nawyku samodzielnego uczenia się przez całe życie (także w perspektywie rozwoju osobistego i zawodowego);
- tworzenia atmosfery zaufania i współpracy w grupie uczniowskiej.
Odniesienie do szczegółowych efektów uczenia się z rozporządzenia MNiSW z 25 lipca 2019 r.:
D.1/E.1.K1, D.1/E.1.K2, D.1/E.1.K3, D.1/E.1.K4, D.1/E.1.K5, D.1/E.1.K6, D.1/E.1.K7, D.1/E.1.K8, D.1/E.1.K9, C.K1
Grupa zajęć z rozporządzenia MNiSW w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela z 25 lipca 2019 r.: D.
Kryteria oceniania
Nakład pracy:
Udział w zajęciach:
- ćwiczenia – 30 godzin,
- hospitacje online – obserwacja i analiza lekcji – 10 godzin.
Przygotowanie do zajęć (w tym czytanie zadanej literatury, odrabianie prac domowych, m.in. sprawdzanie prac uczniowskich) – 35 godzin
Przygotowanie pracy zaliczeniowej – 15 godzin
Metody i kryteria oceniania:
Podstawą do wystawienia oceny jest:
1. Kontrola obecności (dopuszczalne 2 nieobecności).
2. Aktywny udział w zajęciach.
3. Wykonywanie prac cząstkowych (np. ocena wypracowania uczniowskiego, opracowanie konspektu lekcji, poleceń do tekstu), ewentualnie przygotowanie i wygłoszenie referatu.
4. Praca zaliczeniowa: Każdy uczestnik zajęć obowiązany jest do przedstawienia zestawu własnych, autorskich konspektów osnutych wokół konkretnych zagadnień lekcyjnych.
Zasady korzystania z narzędzi SI:
1. Jeśli osoba studiująca chce (na potrzeby pracy zaliczeniowej lub prac cząstkowych) skorzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, musi:
a. uzyskać na to zgodę osoby prowadzącej zajęcia,
b. uzgodnić z osobą prowadzącą zajęcia cele i zakres wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji.
2. Osoba studiująca nie może korzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, aby redagować prace w języku polskim, chyba że osoba prowadząca zajęcia się na to zgodzi.
3. Jeśli osoba studiująca wykorzysta narzędzia sztucznej inteligencji:
a. bez zgody osoby prowadzącej zajęcia lub
b. w sposób z nią nieuzgodniony, osoba prowadząca zajęcia stosuje procedury analogiczne do tych stosowanych w procedurze antyplagiatowej. Procedury te opisała Uniwersytecka Rada ds. Kształcenia w uchwale nr 14.
Podstawa:
1. Uchwała nr 170 Rady Dydaktycznej dla kierunków studiów: filologia bałtycka, filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie, filologia polska, filologia polskiego języka migowego, kulturoznawstwo – wiedza o kulturze, logopedia ogólna i kliniczna, slawistyka, sztuka pisania, sztuki społeczne z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia na Wydziale Polonistyki
2. Uchwała nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia
3. Uchwała nr 14 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie wytycznych dotyczących standardów i procedur postępowania w przypadku przygotowywania prac zaliczeniowych i dyplomowych z naruszeniem prawa na Uniwersytecie Warszawskim.
Literatura
Metodyka literatury, t.1, wybór i wstęp Jadwiga Pachecka, Anna Piątkowska, Katarzyna Sałkiewicz, Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Warszawa 2001;
Metodyka literatury, t.2, wybór i wstęp Jadwiga Pachecka, Anna Piątkowska, Katarzyna Sałkiewicz, Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Warszawa 2003;
Alicja Badowska, Elżbieta Olinkiewicz, Renata Otolińska, Inspiracje, pomysły – książka dla twórczego nauczyciela, Wrocław 1998;
Stanisław Bortnowski, Jak uczyć poezji? Konteksty dzieła literackiego, Warszawa 1991;
Stanisław Bortnowski, Przewodnik po sztuce uczenia literatury, Warszawa 2004;
Edyta Brudnik, Anna Moszyńska, Beata Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Kielce 2000;
Jerome Bruner, Kultura edukacji, Warszawa 2006;
Alida Gersie, Nancy King, Drama. Tworzenie opowieści w edukacji i terapii, Warszawa 1999;
Ryszard Handke, Alfabet kultury w lekturze tekstu literackiego [w tegoż:] W świecie tekstów i wartości. Szkice z teorii lektury, Warszawa 1991;
Doskonalenie warsztatu nauczyciela polonisty, Red. A. Janus – Sitarz, Kraków 2005;
Stanisław Taboł, Istota czytania, Kraków 2005;
Zenon Uryga, Godziny polskiego, Warszawa – Kraków 1996;
Brian Way, Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1997.
seria Edukacja nauczyciela polonisty pod red. Anny Janus-Sitarz, wyd. Universitas – wybrane artykuły.
Aneta Grodecka, Poeci patrzą…Obrazy – wiersze – komentarze, Warszawa 2008
Zofia Agnieszka Kłakówna, Język polski wykłady z metodyki, Kraków 2016
Marta Kotarba-Kańczugowska, Praca metodą projektu (poradnik ORE w wersji elektronicznej)
Alicja Krawczyk, Literackie fascynacje malarstwem, Kielce 2006
Connie M. Moss, Susan M. Brookhart, Cele uczenia się. Jak pomóc uczniom zrozumieć każdą lekcję, Warszawa 2014
Maria Szoska, Trudna obecność. Film w edukacji polonistycznej a interpretacja, Gdańsk 2019
Podczas pierwszych zajęć prowadzący w porozumieniu z grupą może zmodyfikować powyższą listę, np. rozszerzyć ją o teksty omawiające zagadnienia zgodne z potrzebami i zainteresowaniami studentów.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: