Komunikacja werbalna i pozawerbalna I 3007-N172KW
Zajęcia poświęcone są teoretycznemu i praktycznemu poznaniu walorów świadomej komunikacji, czyli umiejętności skutecznego porozumiewania się oraz radzenia sobie w różnych szkolnych interakcjach między uczniem a nauczycielem.
Punktem wyjścia jest przyjęcie zasady, że lekcja to akt komunikacji, w którym nauczyciel i uczeń są jednocześnie i nadawcami, i odbiorcami komunikatu. Celem zajęć jest więc zdobycie takich umiejętności, aby ów komunikat był nie tylko najbardziej pełny, ale i maksymalnie skuteczny. Dlatego też zwracamy uwagę na dwa walory w sztuce porozumiewania się nauczyciela i ucznia. Komunikacja werbalna, czyli to, co nauczyciel ma przekazać a uczeń zapamiętać, czyli wiedza merytoryczna. Komunikacja pozawerbalna - czyli jak przekazać wiedzę, aby osiągnąć zadowalający efekt i jak "czytać" zachowania ucznia podczas różnych etapów lekcji. W tym celu zostały przygotowane testy z pogranicza psychologii i pedagogiki, dzięki którym uczestnicy mogą uświadomić sobie swoje preferencje komunikacyjne, ale również rozpoznać sposób porozumiewania się uczniów. Stąd też uwagi o sztuce właściwego podawania wiedzy i efektywnym wzajemnym słuchaniu. Odwołując się do różnych sposobów prowadzenia lekcji, zastanawiamy się nad podniesieniem ich wyrazistości i skuteczności dzięki wykorzystaniu wiedzy o języku ciała nauczyciela i ucznia, sposobach mówienia, roli dystansu fizycznego oraz sposobu wykorzystania i zaplanowania czasu na lekcji.
Zajęcia oscylują na pograniczu metodyki, psychologii, pedagogiki.
Celem zajęć jest zdobycie wiedzy i umiejętności z zakresu pełnego komunikowania się w szkole. Rezultatem zaś powinna być zdolność do pokonywania barier komunikacyjnych i efektywne porozumiewanie się. Zdobytą wiedzę uczestnicy mogą wykorzystać nie tylko dla siebie, powinni się nią podzielić również z uczniami (program zajęć wpisuje się bowiem w najnowsze tendencje psychologiczne i swoistą "modę" na komunikację), a zaprezentowane i rozwiązywane testy wykorzystać jako jedno ze źródeł wiedzy o nauczycielu i uczniu oraz jako materiał dydaktyczny.
Szczegółowy program zajęć, II rok:
I. Komunikacja werbalna
1. Znaczenie efektywnej komunikacji w procesach interakcji międzyludzkich.
2. Proces komunikowania się.
3. Bariery komunikacyjne - zniekształcenia w procesie komunikacji (ćwiczenie - tzw. głuchy telefon).
III. Komunikacja pozawerbalna
1. Stereotypy kulturowe jako czynniki warunkujące sposób komunikowania się.
2. Język ciała nauczyciela i uczniów.
III. Wymiary stylu komunikowania się
1. Wymiary stylu komunikowania się - asertywność i ekspresyjność.
2. Powiązania między uczestnikami interakcji
IV. Style nauczania
1. Trzy style nauczania: kierowniczy, terapeutyczny, wyzwalający.
2. Czym jest nauczanie?
Rodzaj przedmiotu
Literatura
Podstawowe lektury:
- A. F. Acland, Doskonałe umiejętności interpersonalne, przeł. M. Małkowska, Poznań 2000;
- E. Berne, W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich, przeł. P. Izdebski, Warszawa 1994 i n.;
- C. J. Christopher, Nauczyciel - rodzic. Skuteczne porozumiewanie się, przeł. J. Barosik, Gdańsk 2004;
- J. Detz, Sztuka przemawiania. Nie co mówić, ale jak mówić, przeł. J. Barosik, Gdańsk 2004;
- K. Ernst, Szkolne gry uczniów. Jak sobie z nimi radzić, przeł. J. Troczyński, Warszawa 1991 i n.;
- G. D. Febstermacher, J. F. Soltis, Style nauczania, przeł. K. Kruszewski, Warszawa 2000;
- R. Fisher, Uczymy się jak uczyć, przeł. K. Kruszewski, Warszawa 1999;
- G. King, Umiejętności terapeutyczne nauczyciela, przeł. J. Barosik, Gdańsk 2003;
- M. McKay, M. Davis, P. Fanning, Sztuka skutecznego porozumiewania się, przeł. A. Błaż. Gdańsk 2001.
- H.-P. Nolting, jak zachować porządek w klasie, przeł. M. L. Kalinowski, Gdańsk 2004;
- A. T. Pearson, Nauczyciel. Teoria i praktyka w kształceniu nauczycieli, A. Janowski i M. Janowski, Warszawa 1994;
- A. Pease, Mowa ciała. Jak odczytywać myśli innych ludzi z ich gestów, przeł. P. Żak, Kielce 2001;
- Procesy komunikacyjne w szkole. Wyznaczniki, tendencje, problemy, pod red. W. Kojsa, Katowice 2001;
- W. Wołowik, Język ciała uczniów i nauczycieli, Kraków 1998;
- Materiały kserograficzne z kursu "Probationary Academic Staff Training and Professional Development" (projekt TEMPUS, Katowice 26 - 27 marzec 2001).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: