Mitologiczne źródła fantastyki XX i XXI wieku 3007-MZF-OG

Zajęcia poświęcone funkcjonowaniu mitów śródziemnomorskich, hebrajskich, słowiańskich i germańskich/skandynawskich w fantastyce XX i XXI wieku.

Teksty kultury będą badane i interpretowane z wykorzystaniem kilku współczesnych perspektyw metodologicznych: antropologii literatury, komparatystyki literackiej, socjologii literatury a także metod właściwych antropologii kulturowej. Stosowane będą również narzędzia służące oglądowi utworów kultury popularnej, m. in. założenia antropologii codzienności.
Uczestniczki i uczestnicy wraz z prowadzącym będą badać obecność dawnych mitów w literaturze polskiej i powszechnej a także dziełach rozmaitych sztuk: malarstwa, rzeźby, muzyki, filmu.
Pojawi się także problematyka mitu jako fenomenu życia społecznego widzianego przez pryzmat koncepcji psychologicznych i socjologicznych.

W cyklu 2023Z:

Ogólnouniwersyteckie konwersatorium poświęcone rozmaitym gatunkom fantastyki. Utwory dwudziesto- oraz dwudziestopierwszowieczne pojawiać się będą w odniesieniu do mitów dawnych cywilizacji, zaś dzieła starożytne lub ich uwspółcześnione warianty winny stanowić przyczynek do refleksji wokół mitologicznych korzeni dzisiejszej, szeroko pojmowanej fantastyki. Jednym z założeń przyświecających przedmiotowi jest zapoznanie studentów i studentek zarówno z rozmaitymi odmianami dzieł wykorzystujących fantastyczną topikę oraz estetykę (od fantasy po literaturę postapokaliptyczną) jak i z rozmaitymi dziedzinami kultury (literatura piękna, film, teledysk).

W cyklu 2024Z:

Ogólnouniwersytecki wykład poświęcony rozmaitym gatunkom fantastyki. Utwory dwudziesto- oraz dwudziestopierwszowieczne pojawiać się będą w odniesieniu do mitów dawnych cywilizacji, zaś dzieła starożytne lub ich uwspółcześnione warianty winny stanowić przyczynek do refleksji wokół mitologicznych korzeni dzisiejszej, szeroko pojmowanej fantastyki. Jednym z założeń przyświecających przedmiotowi jest zapoznanie studentów
i studentek zarówno z rozmaitymi odmianami dzieł wykorzystujących fantastyczną topikę oraz estetykę (od fantasy po literaturę postapokaliptyczną) jak i z rozmaitymi dziedzinami kultury (literatura piękna, film, teledysk).

Założenia (opisowo)

Merytoryczne założenie zajęć to namysł nad funkcjonowaniem dawnych mitów w literaturze i kulturze współczesnej ze szczególnym uwzględnieniem fantastyki jako jednej z najważniejszych dziedzin kultury popularnej. Wykorzystane zostaną narzędzia właściwe antropologii literatury, antropologii kultury, komparatystycznych badań literackich. Pojawi się również kwestia obecności mitu i mitologii w psychologii XX i XXI wieku (Sigmund Freud, Carl Gustav Jung, Erich Fromm i inni). Istotną część zajęć stanowić będzie refleksja wokół dzieł przynależących do gatunków takich jak fantastyka baśniowa, fantastyka naukowa, horror, cyberpunk, powieść postapokaliptyczna, jako tekstów tradycyjnie przyporządkowywanych popkulturze. Uczestnicy zajęć wraz z prowadzącym podejmą refleksję nad obecnymi we wskazanych utworach wartościami uniwersalnymi, które pozwalają potraktować niektóre klasyczne dzieła fantastyki jako przynależne do kultury wysokiej.

Koordynatorzy przedmiotu

Helena Balcerek
Michał Friedrich

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Efekty kształcenia

Zgodnie ze schematem SMART (dotyczącym realizacji procesu bolońskiego):

Wiedza:
1. Znajomość i rozumienie współczesnych definicji mitu;
2. Wiedza na temat istotnych dla kultury europejskiej mitów;
3. Znajomość dwudziesto- i dwudziestopierwszowiecznych dzieł literackich oraz filmowych reprezentujących gatunki: fantasy, science fiction, horror, powieść i opowiadanie grozy, cyberpunk, "postapo".

Umiejętności - student:
1. potrafi przygotować pracę popularnonaukową lub publicystyczną poświęconą literaturze współczesnej;
2. potrafi właściwie dobierać i wykorzystywać źródła, w tym internetowe, niezbędne do stworzenia popularnonaukowego lub krytycznoliterackiego tekstu dotyczącego dzieła humanistycznego;

Kompetencje społeczne:
1. Zdolność prowadzenia efektywnego i etycznego dialogu zarówno z jednostką, jak i grupą;
2. Praca zespołowa nad zagadnieniem wiążącym kwestie kulturowe ze społecznymi.

Kryteria oceniania

Podstawę zaliczenia (stopnie: 3 - 4,5) stanowią frekwencja i aktywność na zajęciach.

1. Frekwencja (dopuszczalne dwie nieobecności w semestrze);
2. Aktywność podczas zajęć (ocenie podlegają: treść wypowiedzi, umiejętność pracy w grupie, umiejętność pracy indywidualnej, etyczność prowadzenia dialogu, umiejętność przekazywania informacji - również zwrotnych);

Aby uzyskać ocenę bardzo dobrą (5) lub celującą (5!), uczestniczki i uczestnicy powinny/i przygotować pracę pisemną w jednej z dwóch form do wyboru:
1. Szkic poświęcony wybranym zagadnieniom z zajęć;
2. Recenzję współczesnego dzieła: powieści fantastycznej ew. powieści grozy, zbioru opowiadań w omawianej stylistyce, filmu, spektaklu, gry - po konsultacji z prowadzącym.

Praktyki zawodowe

Brak praktyk.

Literatura

Teksty obowiązkowe, których dobór oraz liczba mogą zmieniać się w kolejnych cyklach prowadzenia przedmiotu; jako kontekst mogą pojawiać się dzieła lub ich fragmenty spoza proponowanej listy:

- Apulejusz, Strażnik zwłok, w: Rzymska nowela antyczna, oprac. S. Stabryła, Warszawa 2005;
- Eurypides, Medea, Lublin 2010;
- Szpony i kły. Opowieści z wiedźmińskiego świata, oprac. D. Górska, M. Kowalski, M. Zwierzchowski, Warszawa 2017;
- P. Goźliński, Jul, Czarne/Wołowiec 2010;
- S. Kubrick, 2001: Odyseja kosmiczna, 1968;
- G. Koziełek red., Czarny pająk, Warszawa 1988;
- R. Lancelyn-Green, Mity skandynawskie, dowolne wydanie;
- S. Lem, Maska, w: Tegoż, Fantastyczny Lem. Antologia opowiadań według czytelników, Kraków 2021;
- H.P. Lovecraft, Zew Cthulhu, Toruń 2004;
- G. Meyrink, Golem, Poznań 2015;
- A. Sapkowski, Ostatnie życzenie, Warszawa 1993;
- A. Szrejter, Herosi mitów germańskich t.1 i 2, Warszawa 2016 (fragmenty);
- A. Szrejter, Legenda wikingów, Warszawa 2017;
- J.R.R. Tolkien, Silmarillion, tłum. M. Skibniewska, Warszawa 1985.

Teksty uzupełniające, nieobowiązkowe:

- Ajschylos, Sofokles, Eurypides. Antologia tragedii greckiej, oprac. S. Stabryła, Kraków 1989; stąd: Sofokles, Król Edyp; Eurypides, Medea; Ajschylos, Prometeusz skowany;
- K. Armstrong, Krótka historia mitu, Kraków 2005;
- Arystofanes, Żaby, [w:] Tegoż: Komedie, t. II, Warszawa 2003;
- R. Graves, Mity starożytnej Grecji, przeł. A. Nowicki, Warszawa 1994 (wybór);
- Homer, Iliada, przeł. K. Jeżewska, oprac. J. Łanowski, Warszawa 1999;
- Homer, Odyseja, przeł. J. Parandowski, dowolne wydanie;
- Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 2005 (fragmenty);
- Owidiusz, Metamorfozy, przeł. A. Kamieńska i S. Stabryła, oprac. S. Stabryła, Wrocław 1995, księgi: I- II;
- Mit - człowiek - literatura, red. S. Stabryła, Warszawa 1992;
- S. Stabryła, Mitologia dla dorosłych, Warszawa 2002;
- Wergiliusz, Eneida, przeł. Z. Kubiak, Warszawa 1998 (wybrane pieśni);
- A. Węgłowski, Wieki bezwstydu. Seks i erotyka w starożytności, Kraków 2018.

W cyklu 2023Z:

Po jednej pozycji na każde kolejne zajęcia. Jako kontekst mogą pojawiać się dzieła lub ich fragmenty spoza proponowanej listy:

1. Eurypides, Medea, Lublin 2010;
2. Apulejusz, Strażnik zwłok, w: Rzymska nowela antyczna, oprac. S. Stabryła, Warszawa 2005;
3. Szpony i kły. Opowieści z wiedźmińskiego świata, oprac. D. Górska, M. Kowalski, M. Zwierzchowski, Warszawa 2017 - przynajmniej jedno wybrane opowiadanie;
4. P. Goźliński, Jul, Czarne/Wołowiec 2010;
5. S. Kubrick, 2001: Odyseja kosmiczna, 1968;
6. G. Koziełek, Czarny pająk, Warszawa 1988 - wybrane opowiadanie;
7. R. Lancelyn-Green, Mity skandynawskie, dowolne wydanie;
8. S. Lem, Maska, w: Tegoż, Fantastyczny Lem. Antologia opowiadań według czytelników, Kraków 2021;
9. H.P. Lovecraft, Zew Cthulhu, Toruń 2004 - tytułowe opowiadanie;
10. G. Meyrink, Golem, Poznań 2015;
11. A. Sapkowski, Ostatnie życzenie, Warszawa 1993;
12. A. Szrejter, Herosi mitów germańskich t.1 i 2, Warszawa 2016 (wskazane fragmenty);
13. A. Szrejter, Legenda wikingów, Warszawa 2017;
14. J.R.R. Tolkien, Silmarillion, tłum. M. Skibniewska, Warszawa 1985 (pierwsze dwa rozdziały);
15. Utwór zaproponowany przez uczestników/-czki zajęć.

W cyklu 2024Z:

Po jednej pozycji na każde kolejne zajęcia. Jako kontekst mogą pojawiać się dzieła lub ich fragmenty spoza proponowanej listy:

1. Eurypides, Medea, Lublin 2010;
2. Apulejusz, Strażnik zwłok, w: Rzymska nowela antyczna, oprac. S. Stabryła, Warszawa 2005;
3. Szpony i kły. Opowieści z wiedźmińskiego świata, oprac. D. Górska, M. Kowalski, M. Zwierzchowski, Warszawa 2017 - przynajmniej jedno wybrane opowiadanie;
4. P. Goźliński, Jul, Czarne/Wołowiec 2010;
5. S. Kubrick, 2001: Odyseja kosmiczna, 1968;
6. G. Koziełek, Czarny pająk, Warszawa 1988 - wybrane opowiadanie;
7. R. Lancelyn-Green, Mity skandynawskie, dowolne wydanie;
8. S. Lem, Maska, w: Tegoż, Fantastyczny Lem. Antologia opowiadań według czytelników, Kraków 2021;
9. H.P. Lovecraft, Zew Cthulhu, Toruń 2004 - tytułowe opowiadanie oraz Kolor z przestworzy;
10. J. Dukaj, Gotyk, Poznań 2000;
11. A. Sapkowski, Ostatnie życzenie, Warszawa 1993;
12. A. Szrejter, Herosi mitów germańskich t.1 i 2, Warszawa 2016 (wskazane fragmenty);
13. A. Szrejter, Legenda wikingów, Warszawa 2017;
14. J.R.R. Tolkien, Silmarillion, tłum. M. Skibniewska, Warszawa 1985 (pierwsze dwa rozdziały);
15. Utwór zaproponowany przez uczestników/-czki zajęć.

Uwagi

W cyklu 2023Z:

W cyklu 2024Z:

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3007-MZF-OG w USOSweb