Afazja 3007-L1B1AA
Zajęcia są poświęcone następującym zagadnieniom: definicje i typologie afazji; nietypowe postaci afazji (afazja podkorowa, afazja skrzyżowana, afazja postępująca); afazja a zaburzenia mowy wynikające z demencji; językowe symptomy uszkodzeń mózgu; afatyczne zaburzenia realizacji podsystemów języka; zaburzenia czynności czytania i pisania w afazji; zaburzenia poznawcze nielingwistyczne współwystępujące z afazją; diagnozowanie zaburzeń afatycznych (analiza dokumentacji klinicznej, interpretacja wyników badań specjalistycznych, wybór narzędzi diagnostycznych); czynniki wpływające na proces usprawniania mowy u osób z afazją; etapy pracy w terapii chorych z afazją; postępowanie neurologopedyczne w poszczególnych typach afazji; terapia grupowa; zasady współpracy z rodziną i innymi specjalistami; tworzenie opinii logopedycznych o chorych z afazją.
Treści programowe:
WYKŁAD:
Definicje i typologie afazji; nietypowe postaci afazji (afazja podkorowa, afazja skrzyżowana, afazja pierwotna postępująca).
Językowe symptomy uszkodzeń mózgu; afatyczne zaburzenia realizacji podsystemów języka.
Zaburzenia czynności czytania i pisania w afazji.
Zaburzenia poznawcze nielingwistyczne współwystępujące z afazją.
Diagnozowanie zaburzeń afatycznych (analiza dokumentacji klinicznej, interpretacja wyników badań specjalistycznych, wybór narzędzi diagnostycznych).
Afazja a pragnozja (nieafaktyczne zaburzenia mowy i języka przy uszkodzeniu półkuli niedominującej dla procesów językowych).
Afazja a zaburzenia mowy i języka wynikające z demencji.
Afazja a bilingwizm.
Czynniki wpływające na proces usprawniania mowy u osób z afazją (plastyczność kompensacyjna).
Etapy pracy w terapii chorych z afazją.
Postępowanie neurologopedyczne w poszczególnych typach afazji. Główne szkoły terapii chorych z afazją.
Tworzenie opinii logopedycznych o chorych z afazją.
Zasady współpracy z rodziną pacjenta oraz innymi specjalistami.
ĆWICZENIA:
Istota afazji, wykorzystywana terminologia, przyczyny afazji, klasyfikacje afazji.
Czynniki neurodynamiczne a diagnoza logopedyczna.
Postępowanie diagnostyczne (analiza dokumentacji medycznej i wyników badań neuroobrazowych, diagnoza logopedyczna, tworzenie opinii).
Objawy zaburzeń językowych w afazji.
Mechanizmy i obraz zaburzeń mowy w przypadkach różnych typów (analiza przypadków).
Nietypowe postacie afazji (różnicowanie z innymi neurogennymi zaburzeniami mowy – analiza przypadków).
Kryteria doboru narzędzi, technik i pomocy logopedycznych w terapii afatycznych zaburzeń mowy.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student, który zaliczył przedmiot:
WIEDZA
W1
Zna różne definicje terminu afazja
W2
Ma pogłębioną wiedzę na temat przyczyn, patomechanizmu, klasyfikacji i objawów afazji
W3
Ma pogłębioną wiedzę na temat metod wykorzystywanych w reedukacji osób z afazją
W4
Ma pogłębioną wiedzę na temat metod wykorzystywanych w reedukacji osób z afazją
UMIEJĘTNOŚCI
U1
Umie samodzielnie zaplanować i przeprowadzić diagnozę pacjenta z zaburzeniami afatycznymi
U2
Umie opracować plan terapii uwzględniający możliwości i potrzeby chorego
U3
Umie prowadzić terapię z pacjentem i weryfikować skuteczność stosowanych metod w zależności od efektów
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
K1
Ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ich uzupełniania i doskonalenia i potrafi to robić; dokonuje samooceny własnych umiejętności i kompetencji
K2
Potrafi współdziałać i pracować w grupie różnych specjalistów, przyjmując w niej różne role
K3
Posiada umiejętność rozumienia sytuacji emocjonalno-społecznej pacjenta i jego rodziny
Kryteria oceniania
Praca na zajęciach - poprawne wykonywanie zadań
Praca samodzielna - samodzielne przeprowadzenie diagnozy afazji, przygotowanie programu terapii i stworzenie ćwiczeń do wykorzystania w terapii
Obecność- obecność jest obowiązkowa (dopuszczalne dwie nieobecności)
Egzamin w postaci testu jednokrotnego wyboru
Warunkiem zdania egzaminu jest otrzymanie za test co najmniej 50% pkt + 1 pkt. Podstawą przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia przedmiotu (wykładu i ćwiczeń).
Literatura
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
R. Jakobson, M. Halle, Podstawy języka, Wrocław 1964.
J. Kania, M. Klimkowski, Próba językoznawczego opisu afazji, „Logopedia” 7, 1967.
D. Kądzielawa, Afazja i agnozja, [w:] I. Kurcz (red.), Psychologia a semiotyka. Pojęcia i zagadnienia, Warszawa 1993.
D. Kądzielawa, M. Sadowska, Agramatyzm w afazji: przegląd stanowisk badawczych, „Studia Psychologiczne” 12, 1991.
M. Klimkowski, Neuropsychologiczne podstawy czynności czytania i pisania w świetle doświadczeń klinicznych, [w:] T. Świszczewska (red.), Podstawy pracyterapeutycznej w zespołach kompensacyjnych, Lublin 1990.
A.R. Łuria, Podstawy neuropsychologii, Warszawa 1976.
A.R. Łuria, Zaburzenia wyższych czynności korowych wskutek uszkodzeń mózgu, Warszawa 1967.
H. Marczewska, E. Osiejuk, Nie tylko afazja... O zaburzeniach językowych w demencji Alzheimera, demencji wielozawałowej i po uszkodzeniach prawej półkuli mózgu, Warszawa 1994.
M. Maruszewski, Afazja. Zagadnienia teorii i terapii, Warszawa 1966.
M. Maruszewski, Chory z afazją i jego usprawnianie, Warszawa 1974.
H. Mierzejewska (red.), Badania lingwistyczne nad afazją, Wrocław 1978.
H. Mierzejewska (red.), Badania porównawcze afazji, Wrocław 1982.
H. Mierzejewska, J. Przesmycka-Kamińska, S. Grotecki, Metodologiczny pożytek z kompleksowego językoznawczo-psychologicznego opisu porozumiewania się osób z afazją, „Socjolingwistyka” 12/13, 1993.
H. Mierzejewska, M. Przybysz-Piwkowa, S. Grotecki, Dezintegracja, kompensacja, stabilizowanie struktur językowych w afazji, [w:] H. Mierzejewska, M. Przybysz-Piwkowa (oprac.), Teoretyczne podstawy metod usprawniania mowy – afazja, zaburzenia rozwoju mowy, Warszawa 2000.
M.T. Nowakowska, Rehabilitacja chorych z afazją, Wrocław 1978.
J. Panasiuk, Afazja a interakcja. TEKST – metaTEKST – konTEKST, Lublin 2022.
J. Panasiuk, Język a komunikacja w afazji, Lublin 2022.
M. Pąchalska, Afazjologia, Warszawa 2012.
M. Pąchalska, Kompleksowy model rehabilitacji chorych z ogniskowym uszkodzeniem mózgu i afazją całkowitą, Kraków 1986.
M. Pąchalska, Terapia chorych z afazją: cele, realizacja i dylematy, „Postępy Rehabilitacji” 2, 1991.
M. Przybysz-Piwkowa, Na temat analizy lingwistycznej wypowiedzi osób z afazją, [w:] J. Nowakowska-Kempna (red.), Effata – otwarcie. Logopedia jako nauka interdyscyplinarna – teoretyczna i stosowana, Katowice 1998.
M. Przybysz-Piwkowa, O dwóch mechanizmach kształtujących wypowiedzi osób z afazją, [w:] J. Bałachowicz, S. Frycie (red.), Język – literatura – wychowanie. Praca zbiorowa dedykowana profesor Annie Kowalskiej, Warszawa 2006.
M. Przybysz-Piwkowa, Realizacja struktur językowych a podsystemy języka u osób z afazją, „Logopedia” 27, 2002.
M. Sadowska, Zmiany zakłóceń głosek w procesie reedukacji osób z afazją, Kraków 1996.
B. Strachalska, Ćwiczenia usprawniające aktualizację wyrazów w mowie osób z afazją, Warszawa 2002.
B. Strachalska, Dobór materiału językowego do ćwiczeń usprawniających aktualizację wyrazów u osób z afazją, [w:] H. Mierzejewska, M. Przybysz-Piwkowa (oprac.), Teoretyczne podstawy metod usprawniania mowy – afazja, zaburzenia rozwoju mowy, Warszawa 2000.
J. Szumska, Metody rehabilitacji afazji, Warszawa 1980.
Z. Tarkowski (red.), Afazjologia. Organiczne zaburzenia mowy, Warszawa 2021.
H. Tomaszewska-Volovici, Agramatyzm w afazji, Wrocław 1976.
E. Wolańska, Zaburzenia funkcji językowych w chorobach i zespołach otępiennych. Rola i cele logopedii wieku podeszłego, „Poradnik Językowy”, z. 5, 2015.
E. Wolańska E., Zaburzenia funkcji językowych i innych funkcji poznawczych w otępieniu semantycznym, „Logopedia”, 2018.
E. Wolańska, Zaburzenia komunikacji językowej w klasycznej postaci choroby Alzheimera oraz w jej wariantach atypowych, „Poradnik Językowy”, z. 5, 2018.
M. Zarębina, Rozbicie systemu językowego w afazji, Wrocław 1978.
Artykuły i publikacje podawane na bieżąco.
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
A. Duranowska-Serocka, Zaburzenia czynności językowych i aktywności w kontaktach z otoczeniem po uszkodzeniach struktur podkorowych w wyniku udaru mózgu, „Logopedia” 27, 2000.
A. Herzyk, Afazja: mechanizmy mózgowe i symptomatologia, „Logopedia” 27, 2000.
A. Herzyk, Pierwotna afazja postępująca, „Audiofonologia” 9, 1996.
A. Herzyk, Taksonomia afazji: kryteria klasyfikacji i rodzaje zespołów zaburzeń, „Logopedia” 28, 2000.
J. Kania, Dezintegracja systemu fonologicznego w afazji, Wrocław 1976.
H. Mierzejewska, Afatyczna dezintegracja fonetycznej postaci wyrazu, Wrocław 1977.
H. Mierzejewska, Zaburzenia polskiego systemu fonetycznego w niektórych wypadkach afazji, Wrocław 1971.
H. Mierzejewska, S. Grotecki, O spójności polilogu w warunkach afazji, „Socjolingwistyka” 9, 1990.
J. Panasiuk, Kompetencja językowa a kompetencja metajęzykowa w afazji, „Logopedia” 29, 2001.
J. Panasiuk, Komunikacja w afazji, „Logopedia” 27, 2000.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: