Dyslalia 3007-L1A3DL

WIEDZA
student zna i rozumie:
- w zaawansowanym stopniu metody i techniki językoznawcze, pozwalające opisać i ocenić zjawiska obserwowane w zachowaniach językowych osób posługujących się językiem polskim;
- w zaawansowanym stopniu charakterystykę oraz uwarunkowania zaburzeń i opóźnień w rozwoju systemu językowego i mowy, klasyfikacje zaburzeń mowy i opóźnień jej rozwoju; ma zaawansowaną, pogłębioną wiedzę na temat objawów językowych i pozajęzykowych charakterystycznych dla zaburzonego rozwoju mowy (dyslalia) i dla opóźnionego rozwoju mowy; zna zasady i sposoby autokorekcji, techniki przekształcania przyzwyczajeń artykulacyjnych i opanowywania nowych zachowań wymawianiowych;
- w zaawansowanym stopniu charakterystykę i uwarunkowania zaburzeń mowy i języka takich, jak: dyslalia: anatomiczna, funkcjonalna, środowiskowa, słuchowa (oraz różnych ich korelacji przycznowych); ma zaawansowaną wiedzę na temat planowania, budowania procesu usprawniania mowy (w zakresie różnych rodzajów dyslalii i opóźnionego rozwoju mowy), czytania i pisania, a także na temat metod zapobiegania niepożądanym zjawiskom w procesie przyswajania mowy i języka;
- w zaawansowanym stopniu strukturę placówek zatrudniających nauczycieli i logopedów oraz podstawy prawne wykonywania tych zawodów; wie, z jakimi instytucjami może współpracować w zakresie opieki i terapii osób z dyslalią i opóźnieniami w rozwoju mowy i języka;
Podsumowanie:
zna różne klasyfikacje dyslalii (m.in. jakościową wyróżniającą różne nieprawidłowe realizacje dźwięków tj. sygmatyzm, rotacyzm, mowa bezdźwięczna)
zna przyczyny zakłóceń w realizacji dźwięków języka polskiego
zna różne metody diagnozowania i usprawniania dzieci z dyslalią
UMIEJĘTNOŚCI
student potrafi:
- wykorzystać́ zdobytą wiedzę teoretyczną z zakresu językoznawstwa i psycholingwistyki do formułowania ocen i sądów dotyczących mowy, poziomu jej rozwoju i zaburzeń, programowania postępowania terapeutycznego i rozwiązywania złożonych problemów, przed którymi staje nauczyciel i logopeda;
- wykorzystać posiadaną wiedzę i umiejętności językoznawcze w projektowaniu i organizacji postępowania diagnostycznego i terapeutycznego, w tym w rozwiązywaniu złożonych problemów, przed którymi staje nauczyciel i logopeda;
- zdobytą wiedzę dotyczącą zaburzeń i opóźnień w rozwoju systemu językowego i mowy, w szczególności zaburzonego rozwoju mowy (dyslalia) i opóźnionego rozwoju mowy, także zaburzeń czytania i pisania, wykorzystywać w planowaniu i organizacji procesu diagnozy i terapii logopedycznej; nieustannie rozwijać swoją wiedzę i kompetencje w tych zakresach;
- w sposób fachowy, a jednocześnie zrozumiały dla odbiorcy i asertywny przekazywać informacje na temat diagnozy i terapii logopedycznej, objawów zaburzeń mowy i języka, komunikacji alternatywnej i wspomagającej oraz działań profilaktycznych i edukacyjnych;
Podsumowanie:
potrafi samodzielnie opisywać, analizować objawy językowe
i pozajęzykowe dyslalii
potrafi diagnozować dzieci z dyslalią
potrafi opracować plan terapii uwzględniając potrzeby i możliwości pacjenta
dobierać i stosować właściwe metody i narzędzia w podejmowanych zadaniach terapeutyczno-logopedycznych, posługiwać się wyspecjalizowaną aparaturą badawczą i zaawansowanymi technikami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT) w celu pozyskiwania lub analizy danych
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
student jest gotów do:
- świadomego postrzegania złożoności problemów związanych z funkcjonowaniem języka jako środka komunikacji, a także zależności między skutecznością działania a wyborem strategii komunikacyjnej właściwej w danej sytuacji;
Podsumowanie:
posiada umiejętność rozumienia sytuacji emocjonalno-społecznej pacjenta z dyslalią
potrafi współpracować z rodzicami dziecka i innymi specjalistami w celu tworzenia skutecznego procesu usprawniania pacjenta z dyslalią

Obecność na zajęciach (dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych, np. zwolnieniem lekarskim) – nie ma możliwości zaliczenia zajęć. Usprawiedliwione nadprogramowe nieobecności muszą zostać odpracowane w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia.);
Realizacja zadań praktycznych w trakcie ćwiczeń: hospitacje zajęć, opracowanie konspektu, sprawdziany śródsemestralne - zaliczone na 60%.
Egzamin ustny w formie stacjonarnej (konieczność uzyskania pozytywnej oceny za odpowiedź na każde z trzech wylosowanych pytań).
W czasie realizacji zadań student nie może korzystać z systemów sztucznej inteligencji.

Podział punktów ECTS (3,5)
uczestniczenie w zajęciach 2 ECTS (60 h)
przygotowanie do zajęć: 0,5 ECTS (15 h)
przygotowanie do zaliczenia: 1 ECTS (30 h)

Antos D., Demel G., Styczek I. (1978) „Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy.” Warszawa.
Bryndal M. (2015) "Fonologiczna interpretacja procesów doskonalenia wymowy dziecięcej na tle współczesnych teorii fonologicznych", Komlogo, Gliwice.
Cieszyńska, J. (2003). "Metody wywoływania głosek". Kraków: Wydawnictwo Superprint.
Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki (2012) (red.) E. Czaplewska, S. Milewski, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot.
Emiluta – Rozya D. (1994) „Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym” CMPP-P MEN.
Emiluta – Rozya D., Mierzejewska H., Atys P. (2004) „Badania przesiewowe do wykrywania zaburzeń mowy u dzieci 2, 4, 6-letnich.” Wydawnictwo APS.
Emiluta – Rozya D. (1998) „Diagnoza logopedyczna dzieci z wadami wymowy” [w:] Wybrane problemy psychologicznej diagnozy zaburzeń rozwoju mowy (red.) Rola J., WSPS, Warszawa.
Emiluta-Rozya D., Lipiec D. (2021). Zaburzenia artykulacji - przyczyny symptomatologia, klasyfikacje. W: Domagała A., Mirecka U. (red.), Logopedia przedszkolna i wczesnoszkolna. Tom 1: Rozwój sprawności językowych. Podstawowe problemy logopedyczne. Wieku. Gdańsk: Grupa Wydawnicza Harmonia (Harmonia Universalis).
Fabiszewska-Jaruzelska F. (1991) „Etiologia zaburzeń w obrębie narządu żucia”. [w:] (red.) B. Rocławski „Opieka logopedyczna od poczęcia”. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Gałkowski T. i Jastrzębowska G. (red.) (1999) „Logopedia. Pytania i odpowiedzi.” Podręcznik akademicki, Uniwersytet Opolski, Opole.
Jauer-Niworowska O., Emiluta-Rozya D., (2021), „Logopedyczne i psychologiczne aspekty diagnozowania zaburzeń mowy”. Warszawa: Wyd. APS;
Kania J. (2001)., „Szkice logopedyczne”, Polskie Towarzystwo Logopedyczne, Lublin.
Konopska L. (2008) „Standard postępowania logopedycznego w przypadku osób z wadą zgryzu”, [w:] Logopedia t.37, PTL, Lublin.
Konopska L., (2015), Postępowanie logopedyczne w przypadku osób z wadą zgryzu, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.) Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, s. 627-653.
Kozłowska E., Kurowska M., Wysocka K., (2020), Mowa bezdźwięczna u dzieci. Teoria i praktyka, Strefa logopedy nr 13, Wiedza i praktyka, Warszawa.
Krajna E., (2008), "100-wyrazowy test artykulacyjny", Komlogo, Gliwice.
Lipiec, D., Więcek-Poborczyk, I. (2021), Nienormatywne dźwiękowe realizacje fonemów języka polskiego u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. W: Domagała A., Mirecka U. (red.), Logopedia przedszkolna i wczesnoszkolna. Tom 1: Rozwój sprawności językowych. Podstawowe problemy logopedyczne. Gdańsk: Grupa Wydawnicza Harmonia (Harmonia Universalis).
Lorenc A., Skrzek J., (2021), "Diagnoza i terapia w przypadku mowy" bezdźwięcznej, [w:] (red.) A. Domagała, U. Mirecka, "Logopedia przedszkolna i wczesnoszkolna", Harmonia Universalis, Gdańsk, s. 241-266.
Łobacz P.,(1996), "Polska fonologia dziecięca. Studia fonetyczno-akustyczne", Warszawa Wyd. „Energeia”.
Mackiewicz B. (1993), „Zapobieganie oddychaniu przez usta u noworodków i niemowląt. Znaczenie pionizacji końca języka dla poprawnej artykulacji głosek. Wskazówki do nauki prawidłowego połykania w wadach zgryzu i wymowy u dzieci”. [w:] (red.) B. Rocławski „Opieka logopedyczna od poczęcia”. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Michalak-Widera I. (2009) „Logopedyczny test dla dzieci i młodzieży”, Katowice
Michalak-Widera I., Węsierska K. (2012) „Test do badań przesiewowych mowy dla dzieci w wieku przedszkolnym”, Katowice.
Ostapiuk B., (2015), Postępowanie logopedyczne u osób z dyslalią i ankyloglosją, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.) Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, s. 655-685.
Pluta-Wojciechowska D. (2013),"Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego". Wydawnictwo Ergo-Sum, Bytom.
Pluta-Wojciechowska D. (2017), "Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń", Wydawnictwo Ergo-Sum, Bytom.
Pluta-Wojciechowska, Danuta, 2023, Dlaczego o dyslalii trzeba dziś mówić inaczej? O trzech ujęciach dyslalii w polskiej logopedii, ,,Logopedia”, t. 52, nr 1, s. 197-226.
Potocka-Pirosz K., Sadowska E., "Rzadziej występujące rodzaje dyslalii - diagnoza i terapia", [w:] (red.) A. Domagała, U. Mirecka, "Logopedia przedszkolna i wczesnoszkolna", Harmonia Universalis, Gdańsk, s. 267-294.
Rocławski B. (1995) „ Słuch fonemowy i fonetyczny”. Teoria i praktyka. Glottispol. Gdańsk.
Rocławski B. (red.) (1991) „Opieka logopedyczna od poczęcia”. Uniwersytet Gdański. Gdańsk.
Rządzka M. (2021) "Odruchy oralne u noworodków i niemowląt. Diagnoza i stymulacja.", Impuls, Kraków.
Sołtys-Chmielowicz A. (2008) „Zaburzenia artykulacji. Teoria i praktyka.”, Impuls, Kraków.
Styczek I. (1979) „Logopedia”, PWN, Warszawa.
Styczek I. (1982) „Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego”. WSiP, Warszawa.
Więcek-Poborczyk I., Lipiec D., Mężyk A. (2022) "Faza ustna połykania u dzieci w wieku przedszkolnym - perspektywa logopedyczna." Wydawnictwo APS, Warszawa.
Wójtowiczowa J. (1991) „ Logopedyczny zbiór wyrazów.”

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

• Logopedia ogólna i kliniczna, stacjonarne pierwszego stopnia

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3007-L1A3DL w USOSweb