Ortofonia i grafetyka 3007-L1A2OG
Celem zajęć jest przedstawienie studentowi wybranych zagadnień z zakresu grafetyki oraz ortofonii. Podczas zajęć przedstawiona zostanie wiedza dotycząca charakterystyki kodu graficznego (znaki pisma, litery, zasady zapisu, nauka pisania, itd.), relacji łączących mowę z pismem (związek płaszczyzn fonicznej i graficznej, połączenia fonem-grafem i grafem fonem w języku polskim, itd.) oraz aspektów poprawnościowych z działu ortoepii (ćwiczenia ortoepiczne na zajęciach logopedycznych, poprawność wymowy – norma i zaburzenie, wpływ wady wymowy na czytanie i pisanie, itd.).
Podbudowa teoretyczna będzie stanowić podstawę dla kształcenia umiejętności praktycznych związanych z wyborem ćwiczeń i selekcją materiałów przydatnych w pracy logopedy.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Student po zakończeniu kursu:
WIEDZA
• posiada wiedzę na temat rodzajów pisma, typów znaków graficznych, elementów strukturalnych tworzących literę, właściwości systemu graficznego w języku polskim, niektórych uwarunkowań rozwoju fizycznego człowieka przygotowujących go do nauki pisania;
• zna i rozumie złożoność relacji istniejącą między systemami graficznym (ortograficznym) a fonologicznym w języku polskim;
• posiada wiedzę z zakresu normy wymawianiowej w języku polskim;
UMIEJĘTNOŚCI
• rozpoznaje różnego typu trudności w pisaniu dotyczące grafii i ortografii;
• określa przyczyny trudności w pisaniu na poziomie
grafii i ortografii w oparciu o analizę materiału autentycznego;
• wykorzystuje wiedzę o właściwościach systemu graficznego i jego powiązaniach z systemem fonologicznym w języku polskim w terapii logopedycznej przez dostosowanie zadań oraz wymagań do aktualnego poziomu psychofizycznego rozwoju dziecka;
• umie rozpoznać i scharakteryzować wymowę niepoprawną, poprawną i wzorcową;
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
• ma świadomość złożoności problemów związanych z opanowaniem kodu graficznego i powiązania go z płaszczyzną dźwiękową;
• jest świadom zależności między skutecznością działania a wyborem właściwej ćwiczeń i zadań w terapii logopedycznej;
Kryteria oceniania
Zaliczenie na ocenę
- 30% kontrola obecności
- 70% końcowe zaliczenie pisemne
Literatura
Domagała A., Mirecka U., 2010, Grafomotoryka u dzieci w wieku 7-13 lat, Lublin.
Jeżewska-Krasnodębska E., 2007, Zaburzenia mowy u dzieci rozpoczynających naukę szkolną i ich wpływ na trudności w zakresie czytania i pisania [w:] A. Maciejewska (red.), Zaburzenia komunikacji językowej w czytaniu i pisaniu, Siedlce, s. 45-55.
Kania J. T., 2001, Substancja foniczna i graficzna tekstu (typologia między słowem i pismem w języku polskim, [w:] Kania J. T., Szkice logopedyczne, Polskie Towarzystwo Logopedyczne, Zarząd Główny, Lublin, s. 47-90.
Polański R., 1999, Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław - Kraków - Warszawa, (hasła: grafemika, grafetyka, grafem, allograf, fonogramy, ideogramy, logogramy, piktogramy, pismo alfabetyczne i inne).
Przybysz-Piwko M., 2007, Struktura fonotaktyczna wyrazów polskich a obraz pisma dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu [w:] M. Kostka-Szymańska, G. Krasowicz-Kupis (red.), Dysleksja. Problem znany czy nieznany?, Lublin, s. 101-108.
Przybysz-Piwko M., 2005, Trudności w pisaniu u dzieci z nieukończonym i zaburzonym rozwojem mowy w świetle analizy lingwistycznej. Wnioski dla praktyki logopedycznej i pedagogicznej [w:] M. Młynarska, T. Smereka (red.), Logopedia. Teoria i praktyka, Wrocław, s. 258-269.
Przybysz-Piwko M. 1998, Właściwości polskiej grafii przeszkodą w kształtowaniu się właściwych powiązań pomiędzy dźwiękami mowy a literami, [w:] Mierzejewska H., Przybysz-Piwko M. (red.), Zaburzenia głosu – badanie – diagnozowanie – metody usprawniania, Warszawa, s. 121-128.
Przybysz-Piwko M., 2000, Trudności w czytaniu i pisaniu w świetle wiedzy logopedycznej i lingwistycznej, czyli o potrzebie jednoczesnego usprawniania mowy głośnej i pisma [w:] E. Łuczyński (red.), Kształcenie logopedyczne. Cele i formy, Gdańsk, s. 62-68.
Przybysz-Piwko M., 2002, Segmentacja fonemowa u dzieci z trudnościami w opanowywaniu pisania i czytania [w:] J. Przesmycka-Kamińska (red.), Trudności w werbalnym porozumiewaniu się z otoczeniem dzieci z różnymi dysfunkcjami OUN, Wrocław.
Przybysz-Piwko M., 2002, Utrwalanie postaci graficznej i postaci fonologicznej wyrazów – propozycja ćwiczeń [w:] J. Przesmycka-Kamińska (red.), Trudności w werbalnym porozumiewaniu się z otoczeniem dzieci z różnymi dysfunkcjami OUN, Wrocław.
Tarasiewicz B., 2003, Mówię i śpiewam świadomie. Podręcznik do nauki emisji głosu, Kraków.
Toczyska B., 2003, Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk.
Sachajska E., 1981, Uczymy poprawnej wymowy, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Sambor J., 2001, Język polski w świetle statystyki. Częstość fonemów. Częstość liter oraz połączeń literowych. Entropia i redundancja w języku. Polszczyzna jako język spółgłoskowy. Struktura informacyjna tekstu, [w:] Bartmiński J., (red.), Współczesny język polski, Wydawnictwo UMCS, Lublin
Styczek I., 1979, Logopedia, PWN, Warszawa.
Wójtowiczowa J., 1991, Logopedyczny zbiór wyrazów, Warszawa.
Wróbel T., 1979, Pismo i pisanie w nauczaniu początkowym, Warszawa.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: