Horror - szaleństwo - perwersja. Narracje gotyckie w literaturze i kulturze 2. poł. XIX w. i przełomu modernistycznych stuleci. Idee - konteksty - przekłady - wydania 3007-B453ES1
I. Przedmiotem zajęć jest literatura gotycka rozumiana jako jeden z trwałych nurtów twórczości pisarskiej 19. stulecia. Będą nas interesować powieści, opowiadania, nowele i dramaty grozy należące do okresów: późnego romantyzmu, realizmu, naturalizmu, dekadentyzmu i symbolizmu. Dzieła pisarzy obcych będą studiowane w tłumaczeniach na język polski i – w miarę możliwości – zestawiane z tekstami źródłowymi. Celem badań będzie ustalenie dynamicznej ciągłości konwencji gotyckiej zarówno w aspekcie genologicznym, tematologicznym i kulturowym. Rozważania historyczno- i teoretycznoliterackie zostaną powiązane z problematyką przekładoznawstwa i edytorstwa, umożliwiającą spojrzenie na dzieło w perspektywie medium książki / publikacji prasowej i wprowadzenie kontekstu badań nad życiem literackim. Obok narracji artystycznych uwaga zostanie poświęcona dyskursom filozoficznym (estetyka Nietzschego, pesymizm Schopenhauera) i naukowym (spirytyzm, psychoanaliza) jako odmianom „czarnej konwencji” w kulturze fin-de-siecle’u. Końcowym efektem seminarium będzie przygotowanie użytkowej pracy pisemnej w postaci krótkiej monografii popularnonaukowej wybranego dzieła gotyckiego / koncepcji umysłowej dla potrzeb leksykonu literackiego.
II. W trakcie seminarium student nabywa porównawczą wiedzę na temat badań nad fantastyką literacką (w wariantach: międzyliterackim, interartystycznym i interdyscyplinarnym), łącząc ją z kompetencją historycznoliteracką i translatorsko-edytorską. Naświetlenie dialektycznej natury literatury i sztuki modernistycznej, oscylującej między wyobraźnią a światem realnym, może okazać się pomocne w pełniejszym zrozumieniu niejednoznacznej natury tego okresu w dziejach kultury.
Rachunek godzinowy:
ćwiczenia = 60 godzin
przygotowania do ćwiczeń = 1,5 godz. x tydz. = 90 godziny
przygotowanie prezentacji semestralnej = 10 godzin
przygotowanie i obrona pisemnej pracy licencjackiej = 40 godzin
RAZEM: 200 godziny.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
W toku zajęć student nabywa podstawowej wiedzy o historii gotycyzmu światowego i jego recepcji przekładowo-krytycznej w polskim kręgu kulturowym. Pogłębia swoje rozumienie modernizmu jako prądu literacko-artystycznego. Utrwala kompetencje porównawcze i kulturowe w badaniach literackich. Łączy tradycyjne poznanie dzieła literackiego (analityczno-interpretacyjne) z kontekstami kulturowo-cywilizacyjnymi, porównawczymi (badania nad recepcją, studia przekładoznawcze) oraz wydawniczo-edytorskimi. Ponadto konstruuje - w pracy grupowej – historię zagranicznej powieści gotyckiej w literaturze polskiej, rozpoznając tym samym znaczenie (niekiedy przełomowe!) oraz funkcje literatury przekładowej w rozwoju literatury rodzimej. Takim badaniom patronować będzie autorytet Tamara Even-Zohara jako odkrywcy „miejsca literatury tłumaczonej w polisystemie literackim”.
Kryteria oceniania
Zaliczenie, do którego student dopuszczany jest na podstawie:
1. obecności,
2. aktywności na ćwiczeniach (zagajenia, referaty, robocze prezentacje licencjackie),
3. pisemna rozprawa licencjacka (interpretacyjna, bibliograficzna, translatorska, edytorska).
Zaliczenie na ocenę (oba semestry) i w formie obrony pracy licencjackiej.
Praktyki zawodowe
Nie.
Literatura
LITERATURA GOTYCYZMU
Przykładowe utwory literackie:
- Horacy Walpole, Zamek Otranto. Opowieść gotycka.
- Ann Radcliffe, Tajemnice zamku Udolpho / Italczyk
- Matthew Gregory Lewis, Mnich
- Sheridan Le Fanu, Carmilla / Stryj Silas
- Emily Brontë, Wichrowe wzgórza
- Teofil Gautier, Iettatura, Powtórne wcielenie i inne utwory fantastyczne
- Gerard de Nerval, Aurelia i inne opowiadania fantastyczne
- Fiodor Dostojewski, Biesy / Bracia Karamazow
- Guy de Maupassant, Horla i inne opowiadania fantastyczne
- Jules Barbey d’Aurevilly, Diable sprawy
- Emil Zola, Bestia ludzka
- Robert Luis Stevenson, Niezwykły przypadek dr. Jekylla i Mr. Hyde’a
- Joris Karl Huysmans, Na wspak
- Oscar Wilde, Portret Doriana Greya,
- Hanns Hainz Ewersa, Alraune, Wampir
- Gustaw Meyrink, Golem
- Stanisław Przybyszewski, De profundis, Krzyk, Il regno doloroso
- Władysław Reymont, Wampir i opowiadania fantastyczne
- Leo Belmont, Tamten człowiek i inne opowiadania fantastyczne
- Proza fantastyczna Karola Irzykowskiego I Antoniego Lange.
LITERATURA O GOTYCYZMIE
Zasadnicze opracowania (monografie i książki zbiorowe):
Alina Kowalczykowa, Ciemne drogi szaleństwa, Kraków 1978.
Andrzej Zgorzelski, Fantastyka. Utopia. Science fiction. Ze studiów nad rozwojem gatunków, Warszawa 1980.
Grzegorz Leszczyński, Młodopolska lekcja fantazji, Warszawa 1990.
Maria Janion, Projekt krytyki fantazmatycznej, Warszawa 1991.
Obraz głupca i szaleńca w kulturach słowiańskich, red. Teresa Dąbek-Wirgowa i Andrzej Z. Makowiecki, Warszawa 1996.
Monika Woźniak, Przestrzenie fantastyki. Twórczość Tommaso Landolfiego, Kraków 2001.
Michał Kruszelnicki, Oblicza strachu. Tradycja i współczesność horroru literackiego, Gdańsk 2003.
Gotycyzm i groza w kulturze, red. Grzegorz Gazda, Agnieszka Izdebska i Jarosław Płuciennik, Łódź 2003.
Noel Carroll, Filozofia horroru albo paradoksy uczuć, przeł. Mirosław Przylipiak, Gdańsk 2004.
Polska literatura fantastyczna. Interpretacje, red. Andrzej Staff i Dariusz Brzostek, Toruń 2005.
Ewa Piasecka, „Dolina mroku”. Groza i niesamowitość w prozie polskiej lat 1890-1918, Opole 2006.
Fantastyka XIX i XX wieku, red. Janiny Szcześniak, Lublin 2007.
Maria Janion, Wampir. Biografia symboliczna, Gdańsk 2008 (wyd. II).
Joël Malrieu, Le fantastique, Paris 1992.
Jean-Baptiste Baronian, Panorama de la littérature fantastique de langue française, Paris 2000.
Christian Chelebourg, Le surnaturel. Poétique et écriture, Paris 2006.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: