Kultura antyczna 3006-KA-OG
Przedmiotem wykładu będą wybrane zjawiska kultury antycznej, które w najistotniejszy sposób wpłynęły na literaturę, sztukę, teatr, naukę, politykę, sport etc. w epokach późniejszych.
1. Podstawowe zagadnienia odnoszące się do chronologii i stanu zachowania literatury antycznej [1 godz.]
2. Narodziny epiki europejskiej – czasy przed Homerem [1 godz.]
3. Homer i jego dzieła, ich charakterystyczne elementy, cechy języka epickiego [2 godz.]
4. Wergiliusz – rzymski spadkobierca Homera. Wergiliusz w europejskiej tradycji literackiej [2 godz.]
5. Rzymska epika po Wergiliuszu: Owidiusz, Lukan, Stacjusz; obecność ich twórczości w tradycji europejskiej [1 godz.]
6. Epos dydaktyczny i utwory pokrewne tematycznie: Hezjod (tu: najważniejsze cechy religijności greckiej), Lukrecjusz, Wergiliusz (Georgiki), Horacy (Ars poetica), Owidiusz („dydaktyka miłości”) [2 godz.]
7. Rozwój poszczególnych gatunków lirycznych w Grecji i w Rzymie, najwybitniejsi poeci liryczni [2 godz.]
8. Najważniejsze centra naukowe i biblioteki w starożytności [1 godz.]
9. Tragedia grecka: jej pochodzenie, rozwój, znaczenie. Omówienie, ze wskazaniem na podobieństwa i różnice, twórczości Ajschylosa, Sofoklesa i Eurypidesa. Postaci z tragedii greckiej w literaturze nowożytnej (2 godz.)
10. Komedia grecka i jej wpływ na komedię rzymską (Plaut, Terencjusz), a następnie nowożytną komedię europejską ze szczególnym uwzględnieniem typów postaci komicznych (2 godz.)
11. Panhelleńskie igrzyska sportowe w Grecji ze szczególnym uwzględnieniem olimpijskich (1 godz.)
12. Sprawdzian zaliczeniowy (1 godz.)
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po wysłuchaniu wykładu student potrafi:
zaprezentować podstawową znajomość chronologii antyku;
rozpoznać najważniejsze typy postaci i zdarzeń z tradycji antycznej, funkcjonujące w kulturze nowożytnej;
używać biegle odpowiednich leksykonów i encyklopedii (podanych w bibliografii), by odszukać postaci z mitologii, literatury bądź historii, występujące w literaturze starożytnej i nowożytnej;
identyfikować rolę tych postaci;
łączyć fakty znane z wykładu i własnych lektur z interpretacją tekstów czytanych w różnych językach i pochodzących z różnych epok.
Kryteria oceniania
Podstawą oceny jest test, który słuchacze napiszą po zakończeniu wykładu. Test ten opiera się ściśle na materiale wykładanym podczas zajęć.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy
Literatura
Literatura
1. Z. Kubiak, Piękno i gorycz Europy. Dzieje Greków i Rzymian, Warszawa 2003
2. Maraton. 2500 lat od wielkiej bitwy. Grecja i Grecy epoki klasycznej, czyli korzenie Europy, „Polityka. Pomocnik Historyczny”, wyd. specjalne, 10/2010
3. M. Cytowska i H. Szelest, Historia literatury starożytnej, wyd. nowe pod red. M. Mejora, Warszawa 2006
4. J. Łanowski, Literatura starogrecka [w:] Dzieje literatur europejskich, t. I, Warszawa 1977
5. L. Rychlewska, Literatura rzymska, ibidem
6. Z. Kubiak, Literatura Greków i Rzymian, Warszawa 1999 i 2003
7. Słownik pisarzy antycznych, pod red. A. Świderkówny
8. K. Kumaniecki, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1967
9. Mała encyklopedia kultury antycznej, pod red. Z. Piszczka
10. O. Jurewicz i L. Winniczuk, Starożytni Grecy i Rzymianie w życiu prywatnym i państwowym, Warszawa 1970
11. J. Carcopino, Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa, Warszawa 1960
12. Człowiek Grecji, pod red. J.-P. Vernanta, Warszawa 2000
13. Człowiek Rzymu, pod red. A. Giardina, Warszawa 1997
14. P. Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Ossolineum 1990
15. Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1997 i 2003
Przekłady dzieł omawianych na wykładzie autorów antycznych – propozycje:
Epika
1. Homer – Iliada w przekładzie I. Wieniewskiego, Odyseja w przekładzie J. Parandowskiego
2. Hezjod, Prace i dni, przeł. J. Łanowski, Warszawa 1999
3. Wergiliusz – Eneida w przekładzie I. Wieniewskiego lub Z. Kubiaka
4. Owidiusz, Metamorfozy, przeł. A. Kamieńska i S. Stabryła, BN, seria II, nr 76
5. Owidiusz, Ars amandi, przeł. E. Skwara, Warszawa 2008
Liryka
6. Liryka starożytnej Grecji, opr. J. Danielewicz, BN, seria II, nr 92 lub Liryka starożytnej Grecji, opr. J. Danielewicz, Warszawa – Poznań 1996
7. Alkajos i Safona, Pieśni, przeł. J. Brzostowska i J. Danielewicz, Warszawa 1989
8. Anakreont i anakreontyki, przeł. J. Danielewicz, Warszawa 1987
9. Pindar, Ody zwycięskie, przeł. M. Brożek, Kraków 1987
10. Teokryt, Sielanki, przeł. A. Sandauer, Warszawa 1973
11. Horacy – np. BN, seria II, nr 25, także wiele innych wydań w różnych przekładach; Ars poetica np. w przekładzie J. Sękowskiego w: Kwintus Horacjusz Flakkus, Dzieła wszystkie, t. II, Ossolineum 1988
12. Antologie – np. Muza rzymska w opr. Z. Kubiaka (kilka wydań) i Rzymska poezja miłosna w opr. J. Ciechanowicza, Warszawa 1997. Stąd lektura poetów: Katullusa, Tibullusa, Propercjusza, Owidiusza, Petroniusza.
Dramat
13. Ajschylos, Sofokles, Eurypides. Antologia tragedii greckiej, opr. S. Stabryła, Kraków 1975
14. Sofokles, Antygona, przeł. R. Chodkowski, Warszawa 2004
15. Sofokles, Król Edyp, przeł. R. Chodkowski, Lublin 2007
16. Sofokles, Elektra, przeł. R. Chodkowski, Lublin 2008
17. Sofokles, Tragedie, t. I (Ajas, Trachinki, Filoktet, Edyp w Kolonos), przeł. R. Chodkowski, Lublin 2009
18. Eurypides, Tragedie, t. I – IV, przeł. J. Łanowski, Warszawa 2005 – 2007
19. Arystofanes, Komedie, t. I – II, przeł. J. Ławińska-Tyszkowska, Warszawa 2001 – 2003
20. Plaut, Komedie, t. I – III, przeł. E. Skwara, Warszawa 2002 – 2004
21. Terencjusz, Komedie, t. I – II, przeł. E. Skwara, Warszawa 2005 – 2006
Opracowania
1. J. de Romilly, Tragedia grecka, Warszawa 1994
2. J. Ławińska-Tyszkowska, wstęp do: Arystofanes, Komedie, t. I, Warszawa 2001
3. E. Skwara, wstęp do: Plaut, Komedie, t. I, Warszawa 2002
4. E. Skwara, wstęp do: Terencjusz, Komedie, t. I, Warszawa 2005
5. R. Gostkowski, Sport w starożytności, Warszawa 1959
6. J. Łanowski, Święte igrzyska olimpijskie, Warszawa 1981 i Poznań 2000
7. J. Swaddling, Starożytne igrzyska olimpijskie, Poznań 2004
8. S.G. Miller, Starożytni olimpijczycy, Warszawa 2006
9. M. Grant, Gladiatorzy, Łódź 1987
10. A. Baker, Gladiatorzy, Warszawa 2002
Centra naukowe
1. A. Świderkówna, Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, Warszawa 1974, s. 111 – 191 (Aleksandria) i 305 – 322 (Pergamon)
2. A. Świderkówna, M. Nowicka, Książka się rozwija, Ossolineum 1970
3. K. Głombiowski, H. Szwejkowska, Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i średniowieczu, Warszawa – Wrocław 1983 (wyd. III)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: