Mówiąc przenośnie - metafory w różnych typach dyskursu 3003-Z2053WJP1
Temat metafory pozostaje w obszarze zainteresowań badaczy, reprezentujących różne obszary nauki, od ponad dwóch tysięcy lat, jednak nadal jest to tematyka żywa i wzbudzająca liczne kontrowersje oraz dyskusje. Nie jest łatwo odpowiedzieć na pytanie, czym jest metafora i jak język przenośny różni się od dosłownego. Wyznaczenie granic metafory jest dużym wyzwaniem, któremu, jak na razie, nikt nie sprostał.
Na zajęciach przyjrzymy się takich podstawowym teoriom metafory, jak:
1) Teoria substytucji i porównania (Arystoteles i tradycja retoryczna).
2) Teoria interakcyjna (I.A. Richards i M. Black).
3) Teoria pragmatyczna metafory (J. Searle).
4) Teoria metafory pojęciowej (G. Lakoff i M. Johnson).
5) Teoria amalgamatów (teoria interakcji pojęciowej).
Zobaczymy, czy metafora jest jedynie ozdobnikiem (jak chciała tradycja retoryczna) i czy rzeczywiście zawsze można ją przełożyć na język dosłowny.
Przyjrzymy się relacji metafory do innych zjawisk, takich jak metonimia, porównanie czy analogia.
Zbadamy, jak funkcjonuje metafora w różnych typach dyskursu - od poetyckiego, przez reklamę, do tekstów naukowych.
Zastanowimy się, jak język przenośny jest przetwarzany w naszym mózgu i czy istnieje "uniwersalna gramatyka" metafory.
Zobaczymy, w jakim stopniu metafora jest uwarunkowana kulturą i czy istnieją metafory uniwersalne.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
– wdraża omówione na zajęciach różne metodologie analizy metafory;
- rozpoznaje metaforę w różnych typach dyskursu;
- opisuje metafory pojęciowe;
- poprawnie interpretuje proste zjawiska integracji pojęciowej;
- dyskutuje problemy z literatury przedmiotu.
Kryteria oceniania
Do zaliczenia przedmiotu wymagane są:
- obecność na zajęciach;
- rozwiązywanie testów na platformie COME UW;
- samodzielna lektura literatury przedmiotu;
- prezentacja tematu pracy na zajęciach.
Seminarium kończy się napisaniem pracy dyplomowej (licencjackiej).
Zajęcia zdalne są realizowane za pomocą narzędzi dostępnych na platformie Kampus.
Literatura
Arutjunowa N.D., Metafora językowa (II) (Składnia i leksyka), „Teksty” 1(55), 1981, s. 138-153.
Arystoteles, Poetyka i Retoryka, przeł., wstępem i komentarzem opatrzył Henryk Podbielski [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, t, 6, PWN, Warszawa 2001.
Black M., 1971, Metafora, “Pamiętnik Literacki” LXII, z. 3, str. 217-234.
Bogusławski A., O metaforze, „Pamiętnik Literacki” LXII, z. 4, 1971, s. 113-126.
Dobrzyńska T., Metafora, red. M. R. Mayenowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, 1984.
Dobrzyńska T., Mówiąc przenośnie... Studia o metaforze, wyd. IBL, Warszawa 1994.
Draaisma, D. Machina metaphor. Historia pamięci, przeł. R. Pucek, Warszawa 2009.
Gajda S., Metafora w dyskursie naukowym, „Studia Litteraria Polono-Slavica” 8, 2008, s. 29-42.
Jäkel O., 2003, Metafory w abstrakcyjnych domenach dyskursu. Kognitywistyczno-lingwistyczna analiza metaforycznych modeli aktywności umysłowej, gospodarki i nauki, Kraków.
Jordanskaja L., Mielczuk I., 1988, Konotacja w semantyce lingwistycznej i leksykografii [w:] Konotacja, red. J. Bartmiński, Lublin.
Kövecses Z., 1998, Kognitywny model gniewu, [w:] Językoznawstwo kognitywne. Wybór tekstów, red. W. Kubiński, R. Kalisz, E. Modrzejewska. Gdańsk.
Krzeszowski T.P., 1998, Aksjologiczne aspekty metafor [w:] Językoznawstwo kognitywne. Wybór tekstów, red. W. Kubiński, R. Kalisz, E. Modrzejewska. Gdańsk.
Libura A., Amalgamaty kognitywne. Powstanie i rozwój koncepcji integracji pojęciowej [w:] Amalgamaty kognitywne w sztuce, Universitas, Kraków 2007, s. 11-66.
Lakoff G, Johnson M., 1988 (lub wydanie późniejsze), Metafory w naszym życiu, Warszawa.
Pawelec A., Metafora pojęciowa a tradycja, Universitas, Kraków 2006.
Rohrer T., Kognitywna nauka o metaforze – od filozofii do neuronauki, tłum. K. Bałłaban, O. Sokołowska [w:] Językoznawstwo kognitywne III. Kognitywizm w świetle innych teorii, pod red. O. Sokołowskiej, D. Stanulewicz, Gdańsk 2006.
Sontag S., Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, przeł. J. Anders, PIW, Warszawa 1999.
Wierzbicka A., Porównanie – gradacja – metafora, „Pamiętnik Literacki” LXII, z. 4, 1971, s. 126-147.
Winiarska J., Znak językowy jako przykład metafory ontologicznej w nauce, „Poradnik Językowy” 2005, z. 6., s. 15-23.
Zawisławska M., Źródła metafory DNA to księga życia, Por. Jęz. 4/2007, s. 103-109.
Zawisławska M., Sposoby opisu zapachu perfum (na przykładzie wybranych tekstów z blogów), [w:] Odkrywanie znaczeń w języku, red. K. Waszakowa, A. Mikołaczuk, Warszawa 2012, 215-227.
Zawisławska M., Metafora w języku nauki. Na przykładzie nauk przyrodniczych, Wydawnictwa Wydziału Polonistyki UW, Warszawa 2011.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: