Polacy i Żydzi: wspólna historia odzwierciedlona w języku 3003-C5TN-HJ2

Absolwent zna i rozumie:
• w pogłębionym stopniu rolę refleksji językoznawczej w kształtowaniu kultury (K_W02)
• w stopniu pogłębionym miejsce i znaczenie językoznawstwa w relacji do innych dyscyplin naukowych oraz jego najnowszą specyfikę przedmiotową i metodologiczną (K_W04)
• w stopniu pogłębionym terminologię, teorie i metodologie z językoznawstwa diachronicznego i synchronicznego ze szczególnym uwzględnieniem terminologii, teorii i metodologii stosowanych najnowszych językoznawczych pracach badawczych oraz głównych kierunków rozwoju tej dyscypliny (K_W06)
• w stopniu pogłębionym diachroniczny charakter kształtowania się koncepcji badań językoznawczych, ze szczególnym uwzględnieniem badań nad językoznawstwem ogólnym i historią języka polskiego (K_W08)
• w stopniu pogłębionym kompleksową naturę języka polskiego na tle języków europejskich oraz jego złożoność i historyczną zmienność znaczeń (K_W10)

Absolwent potrafi:
• samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze niezbędne do uczestniczenia w badaniach naukowych, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego oraz wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych i wykorzystywać je we własnych projektach badawczych z zakresu językoznawstwa (K_U02)
• w stopniu pogłębionym stosować w dyskursie naukowym i własnych pracach badawczych poznaną terminologię, ujęcia teoretyczne, paradygmaty badawcze i pojęcia właściwe dla językoznawstwa (K_U05)
• w stopniu pogłębionym stosować zaawansowane techniki informacyjno-komunikacyjne oraz samodzielnie wysnuwać wnioski, stawiać hipotezy badawcze, dobierać strategie argumentacyjne, z wykorzystaniem poglądów i tez innych autorów, formułować odpowiedzi na krytykę, brać udział w debacie i prowadzić debatę oraz być gotowym do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów, a także dyskutować na specjalistyczne tematy językoznawcze ze zróżnicowanym kręgiem odbiorców (K_U07)
• pisać samodzielne prace badawcze z zakresu językoznawstwa pod kierunkiem opiekuna naukowego lub kierownika zespołu badawczego z właściwym doborem literatury przedmiotu ze szczególnym uwzględnieniem wyników najnowszych badań (K_U11)
• samodzielnie podejmować i inicjować zespołowe i indywidualne działania naukowe (K_U13)
• wszechstronnie wykorzystywać innowacyjne narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla językoznawstwa (K_U15)

Absolwent jest gotów do:
• profesjonalnego organizowania własnego warsztatu badawczego i krytycznej oceny swoich dokonań (K_K01)
• wzięcia etycznej odpowiedzialności za trafność przekazywanej wiedzy, podtrzymywania etosu zawodowego, kierowania się uczciwością i rzetelnością naukową w prowadzeniu sporów naukowych i ideowych oraz uznawania znaczenia wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych, a także zasięgania opinii ekspertów w wypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu (K_K02)
• uznania znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych (K_K03)
• uznania znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych (K_K04)
• wykorzystania kompetencji językoznawczych w działania na rzecz i organizowania życia kulturalnego regionu, kraju, Europy (K_K06)

Punkty ECTS:
Aby zaliczyć przedmiot, studenci muszą zdobyć 7 punktów ECTS, które odpowiadają 210 godzinom nakładu pracy. Rozkładają się one następująco:
- uczestnictwo w zajęciach: 30 godzin (1 ECTS),
- przygotowanie do zajęć: 30 godzin (1 ECTS),
- przygotowanie projektu końcowego: 150 godzin (5 ECTS).

Nieodłączną częścią przygotowania do zajęć jest czytanie tekstów zadawanych przez prowadzącą i udział w dyskusji na ich temat.

Projekt końcowy obejmuje:
• zebranie i opracowanie materiału do projektu końcowego,
• zaprezentowanie materiału i wstępnych wyników badań w trakcie zajęć,
• przygotowanie pracy pisemnej podsumowującej te badania.

Temat projektu trzeba uzgodnić z prowadzącą. Temat może być w dowolny sposób związany z tematyką poruszaną na zajęciach. Student może na przykład omówić obraz Żyda (Żydów) w wybranym utworze literackim lub przeanalizować imiona i/lub nazwiska wybranej grupy Żydów. Studenci mogą przygotować projekt samodzielnie lub – za zgodą prowadzącej – w parach, jeśli badania będą wymagały większego nakładu pracy. Oceniany będzie efekt końcowy. Studenci, którzy będą pracować w parach, dostaną za projekt tę samą ocenę.

Nieobecności
Student ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze.
Jeśli student ma więcej nieusprawiedliwionych nieobecności, nie zalicza zajęć.
Jeśli student chce usprawiedliwić nieobecności, musi w ciągu tygodnia udokumentować ich obiektywne przyczyny (np. zwolnieniem lekarskim).

Student ma obowiązek odrobić nadprogramowe usprawiedliwione nieobecności w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia.
Podstawa: Regulamin studiów na Uniwersytecie Warszawskim:
• pkt. 17 par. 2,
• pkt. 4.5 par. 17,
• par. 33.

Wykorzystanie narzędzi sztucznej inteligencji

Jeśli student chce (na potrzeby pracy zaliczeniowej lub prac cząstkowych) skorzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, musi:
• uzyskać na to zgodę osoby prowadzącej zajęcia,
• uzgodnić z osobą prowadzącą zajęcia cele i zakres wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji.

Student nie może korzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, aby redagować prace w języku polskim, chyba że osoba prowadząca zajęcia się na to zgodzi.

Jeśli student wykorzysta narzędzia sztucznej inteligencji:
• bez zgody osoby prowadzącej zajęcia lub
• w sposób z nią nieuzgodniony,
osoba prowadząca zajęcia stosuje procedury analogiczne do tych stosowanych w procedurze antyplagiatowej. Procedury te opisała Uniwersytecka Rada ds. Kształcenia w uchwale nr 14.

Podstawa:
• Uchwała nr 170 Rady Dydaktycznej dla kierunków studiów: filologia bałtycka, filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie, filologia polska, filologia polskiego języka migowego, kulturoznawstwo – wiedza o kulturze, logopedia ogólna i kliniczna, slawistyka, sztuka pisania, sztuki społeczne z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia na Wydziale Polonistyki
• Uchwała nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia
• Uchwała nr 14 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie wytycznych dotyczących standardów i procedur postępowania w przypadku przygotowywania prac zaliczeniowych i dyplomowych z naruszeniem prawa na Uniwersytecie Warszawskim.

Literaturę dostosujemy do zainteresowań uczestników zajęć. Na liście podaję przykładowe pozycje.

1. Abramowicz Z., Antroponimia Żydów białostockich, Białystok 2010.
2. Abramowicz Z., Słownik etymologiczny nazwisk Żydów białostockich, Białystok 2003.
3. Altbauer M., O błędach ortograficznych i gramatycznych w zadaniach polskich Żydów przemyskich, „Język Polski” 1929, R. IV, s. 105-110; R. V, s. 139-146.
4. Altbauer M., O słownictwie polskiem Żydów, „Miesięcznik Żydowski” 1932, t. 2, s. 184-187.
5. Altbauer M., Wzajemne wpływy polsko-żydowskie w dziedzinie językowej, wybór M. Brzezina, Kraków 2002.
6. Biesaga M., Hucpa/chucpa. Analiza leksykologiczna i leksykograficzna, „Język Polski” 2003, s. 356-365.
7. Bijak U., Żydzi i pamięć o nich we współczesnej toponimii Polski (rekonesans), „Onomastica” 2024, LXVIII, s. 141-164.
8. Bizior R., Przysłowia z komponentami Ormianin, Grek i Żyd w kontekście pamięci zbiorowej, „Poradnik Językowy” 2024, z. 6, s. 38-51.
9. Brzezina M., Polskie zdrobnienia imion żydowskich w utworach literackich, „Język Polski” 1986, t. LXVI, nr 3-4, s. 269-276.
10. Brzezina M., Polszczyzna Żydów, Warszawa-Kraków 1986.
11. Cała A., Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej, Warszawa 2005.
12. Cała A., Zapożyczenia z mowy żydowskiej w narracji antysemickiej, „Studia Litteraria et Historica” 2012, nr 1, s. 1-8.
13. Chlebda W., Pamięć o Żydach w wielkich słownikach języka polskiego. Rekonesans. Cz. I, „LingVaria” 2022, 17 (1), s. 69-82.
14. Chlebda W., Pamięć o Żydach w wielkich słownikach języka polskiego. Rekonesans. Cz. II, „LingVaria” 2022, 17 (2), s. 66-82.
15. Chludziński, A. (2007). Ślady żydowskie w toponimii pomorskiej [w:] Żydzi oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, Warszawa 2007, s. 405-418.
16. Ciesłowska K., 2017, Realizacja stylizacji na polszczyznę Żydów w angielskich przekładach „Meira Ezofowicza” Elizy Orzeszkowej, „Language and Literary Studies of Warsaw” 2017, 7, s. 72-86.
17. Dacewicz L., Antroponimia Żydów Podlasia w XVI-XVIII wieku, Białystok 2008.
18. Długosz-Kurczabowa K., Biblizmy w języku staropolskim, „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej” 1994, nr 1, s. 27-48.
19. Fałowski A., 2010, Czy bachur/bachor przybył do Polski ze Wschodu?, „LingVaria” 2010, t. 2(10), s. 193-197.
20. Filinowicz A., Nazwy terenowe świadectwem istnienia społeczności żydowskiej. Na przykładzie mikrotoponimii powiatu sokólskiego [w:] Żydzi wschodniej Polski. Seria VI, Żydzi białostoccy: od początków do 1939 roku, red. A. Wydrycka, Białystok 2018, s. 143-153.
21. Gajek M., Wpływy polskie w jidysz według „History of the Yiddish Language” Maxa Weinreicha – przegląd i próby weryfikacji, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 2016, t. 51, s. 88-118.
22. Geller E, Jidysz – język „mieszany”? „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 1993, 30, s. 167-179.
23. Geller E., Dobra Gitl, słodka Zisl, nadobna Szejndl – o pochodzeniu imion Żydówek polskich [w:] Nieme dusze: Kobiety w kulturze jidysz, red. J. Lisek, Wrocław 2010, s. 131-152.
24. Geller E., Jidysz „od kuchni” – polszczyzna we współczesnej koszernej kuchni żydowskiej [w:] Jews and Slavs, t. 21, red. W. Moskovich, I. Fijałkowska-Janiak, Jerozolima 2008, s. 40-56.
25. Geller E., Jidysz. Język żydów polskich, Warszawa 1994.
26. Geller E., Reibach A., Jidysz w sieci powiązań leksykalnych: ile jest polszczyzny w jidysz?, Jidyszland – nowe przestrzenie, red. J. Lisek, M. Adamczyk-Garbowska, Warszawa 2021, s. 262-293.
27. Geller E., Tożsamość języka jidysz, „Poradnik Językowy” 2021, z. 7, s. 67-86.
28. Geller, E., Spory o genezę jidysz [w:] Jidyszland. Polskie przestrzenie, red. E. Geller, M. Polit, Warszawa 2008, s. 17-43.
29. Głowiński M., Czy nowy martwy język? [w:] Jidyszland. Polskie przestrzenie, red. E. Geller, M. Polit, Warszawa 2008, s. 293-303.
30. Godyń, Biblia a polszczyzna [w:] Wpływ Biblii na literaturę polską, red. K. Bukowski, Kraków 1985, s. 143-161.
31. Grycan M., O skomplikowanej sytuacji językowej polskich Żydów w międzywojniu, „Acta Philologica” 2013, nr 44, s. 15-24.
32. Guz M., O nazwiskach żydowskich w formie złożeń niemieckich (w Prusach), „Białostockie Archiwum Językowe” 2011, nr 11, s. 67-74.
33. Jagodzińska A., Pomiędzy. Akulturacja Żydów Warszawy w drugiej połowie XIX wieku, Wrocław 2008.
34. Jaracz M., Antroponimia Żydów w przestrzeni nazewniczej międzywojennej Bydgoszczy – system imion, „LingVaria” 2015, t. 1 (19), s. 253-269.
35. Karpluk M., Imiona i nazwiska Żydów polskich przykładem językowej interferencji (na podstawie książek I.B. Singera), „Onomastica” 1984, t. XXIX, s. 197-211.
36. Kasperek J., Stylizacja na polszczyznę Żydów w utworze Karola Miarki „Mosiek Spekulant”, Język w Komunikacji” 2012, t. 2, s. 103-110.
37. Klugman A., Żyd – co to znaczy?, Warszawa 2003.
38. Kondrat A., 2013, Tradycyjny ubiór żydowski jako odzwierciedlenie kontaktów żydowsko-polskich [w:] Strój – zwierciadło kultury, red. M. Furmanik-Kowalska, J. Wasilewska, Toruń 2013, s. 99-108.
39. Kondrat A., Slawizmy leksykalne w polu semantycznym męskich nazw ubiorów w języku jidysz [w:] Kontakty językowe i kulturowe w Europie, red. A. Kątny (Red.), Gdańsk 2008, s. 267-274.
40. Koper M. O imionach i nazwiskach Żydów na podstawie ksiąg urodzeń izraelskiego okręgu metrykalnego Lubycza Królewska (1900-1929), „Onomastica” 2023, nr 67, s. 107-120.
41. Kośka L., Imiona przez Żydów polskich używane, Kraków 2002.
42. Koziara S., Frazeologia biblijna w języku polskim, Kraków 2001.
43. Krasowska A., Fleksyjne wykładniki stylizacji na polszczyznę Żydów w przedwojennym szmoncesie kabaretowym, „Socjolingwistyka” 2019, nr 33, s. 243-254.
44. Krasowska A., Obraz dziecka żydowskiego w wybranych tekstach szmoncesowych [w:] Żydowskie dziecko, red. A. Jeziorkowska-Polakowska, A. Karczewska, Lublin 2013, s. 159-167.
45. Krasowska A., Polsko-żydowskie pogranicze językowe – stan i perspektywy badań, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 2019, LXVII, s. 149-171.
46. Krasowska A., Socjolingwistyczne i stylistyczne aspekty nazewnictwa Żydów w szmoncesie kabaretowym dwudziestolecia międzywojennego, w: Niejedno ma imię... Prace onomastyczne i dialektologiczne dedykowane Profesor Ewie Wolnicz-Pawłowskiej, red. E. Dzięgiel, T. Korpysz, Warszawa 2013, s. 229-245.
47. Kresa M., Kulturowe źródła antroponimii falenickich Żydów – geneza imion zanotowanych w księdze zgonów Falenickiego Okręgu Bóżniczego z lat 1920-1934, „Poradnik Językowy” 2024, z. 9, s. 42-51.
48. Landau-Czajka A., Polska to nie oni. Polska i Polacy w polskojęzycznej prasie żydowskiej, Warszawa 2015.
49. Landau-Czajka A., Syn będzie Lech... O asymilacji Żydów w Polsce międzywojennej, Warszawa 2006.
50. Łapa Z., Słowiańskie środki augmentatywno-pejoratywne w jidysz jako przykład zjawiska fuzji w językoznawstwie kontaktowym [w:] Jidyszland – nowe przestrzenie, red. J. Lisek, M. Adamczyk-Garbowska, Warszawa 2021, s. 294-312.
51. Malec M., Dopisek onomastyczny do artykułu R. Rosoła o pochodzeniu wyrazu „bachor”, „Język Polski” 2009, r. 84, z. 4-5, s. 336-338.
52. Małocha A., Żydowskie zapożyczenia leksykalne w socjolekcie przestępczym [w:] Język a kultura, t. 10, Języki subkultur, red. J. Anusiewicz, B. Siciński, Wrocław 1994.
53. Melchior M., Tożsamość żydowska bez jidysz [w:] Jidyszland. Polskie przestrzenie, red. E. Geller, M. Polit, Warszawa 2008, s. 304-320.
54. Opas T., Uwagi o wpływie języka polskiego na tworzenie się nazwisk Żydów polskich (od drugiej połowy XVI do XVIII w.), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego w Polsce” 1974, nr 1/89, s. 47-63.
55. Ożóg K., Ślady kultury żydowskiej w języku polskim, „Kwartalnik Edukacyjny” 2010, nr 1, s. 3-11.
56. Pacuła J., O kilku judaikach w socjolekcie przestępczym, „Linguistica Copernicana” 2019, nr 16, s. 363-379.
57. Pacuła J., Polskie i rosyjskie egzoetnonimy i przezwiska Żyda w konteście stereotypu językowego [w:] Opozycja – przeciwieństwo – kontrast w języku i tekście, red. M. Bitrenga, Katowice 2012, s. 135-148.
58. Pacuła J., Szablony nazewnicze Żyda w polszczyźnie i innych językach słowiańskich [w:] Badanie i projektowanie komunikacji, t. 5, red. M. Grech, A. Siemes, Wrocław 2016, s. 165–192.
59. Polonizmy w jidysz: https://polonjid.wn.uw.edu.pl
60. Prokop-Janiec E., 2008, Pogranicze polsko-żydowskie: języki, kultury, literatury, w: Jidyszland – polskie przestrzenie, red. E. Geller, M. Polit, Warszawa 2008, s. 107–120.
61. Prokop-Janiec E., Międzywojenna literatura polsko-żydowska jako zjawisko kulturowe i artystyczne, Kraków 1992.
62. Prokop-Janiec E., Pogranicze polsko-żydowskie – topografie i teksty, Kraków 2013.
63. Prokop-Janiec E., Pogranicze polsko-żydowskie. Języki, kultury, literatury [w:] Jidyszland. Polskie przestrzenie, red. E. Geller, M. Polit, Warszawa 2008, s. 107-120.
64. Prokop-Janiec E., red., Polacy – Żydzi: kontakty kulturowe i literackie, Kraków 2014.
65. Rosół R., W sprawie etymologii rzeczownika „bachor”, „Język Polski” 2009,n r. 89, z. 4-5, s. 329-335.
66. Rymut K., Ze studiów nad nazwami osobowymi Żydów polskich 1. Izaak – Icek – Icki, „Szkice onomastyczne i historycznojęzykowe” Kraków 2003, 100-106.
67. Rymut K., Ze studiów nad nazwami osobowymi Żydów polskich 2. Mojżesz - Mojsiej - Mosiek, „Szkice onomastyczne i historycznojęzykowe” Kraków 2003, 107-115.
68. Schmeruk Ch., Hebrajska – jidysz – polska. Trójjęzyczna kultura żydowska, „Cwiszn. Żydowski kwartalnik o literaturze i sztuce” 2011, nr 1-2, s. 22-25.
69. Siuciak M., Stylizacja wypowiedzi żydowskich w sztukach najpopularniejszych śląskich dramatopisarzy z drugiej połowy XIX wieku, w: Prace Językoznawcze, t. 22: Studia historycznojęzykowe, red. A. Kowalska, Katowice 1994, s. 122-135.
70. Sochacka S., Imiona i nazwiska Żydów śląskich jako językowe świadectwa mieszania się kultur i obyczajowości, „Studia Śląskie” 2014, t. LXXIV, s. 131-142.
71. Stachowski M., Kilka uwag o kwestii żydowskich i słowiańskich źródeł polskiego bachor, LingVaria 2010, nr 2, s. 185-192.
72. Steckiewicz M., Echa żydowskiej ulicy. O obecności języka jidysz w kryminale retro, „Studia Judaica” 2014, nr 1(33), s. 109-124.
73. Szuchta R., 1000 lat historii Żydów polskich. Podróż przez wieki, Warszawa 2015.
74. Tomal M., Jidysz a hebrajski [w:] Jidyszland – polskie przestrzenie, red. E. Geller, M. Polit, Warszawa 2008, s. 44-66.
75. Tronina A., Geneza nazwisk żydowskich według źródeł biblijnych [w:] Wielojęzyczność i wielokulturowość na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej Białystok-Supraśl, 27-29 maja 2002. Studia slawistyczne 3, red. Z. Abramowicz, Białystok, 2002, s. 111-115.
76. Tronina A., Nazwiska Żydów aszkenazyjskich: próba klasyfikacji [w:] Nazewnictwo na pograniczach etniczno-językowych: materiały z Międzynarodowej Konferencji Onomastycznej, Białystok-Supraśl, 26-27 X 1999, red. Z. Abramowicz, L. Dacewicz, Białystok 1999, s. 312-320.
77. Uścińska A., Elegia starozakonna, czyli szmonces w kabarecie polskim jako żart z pogranicza kultur [w:] Jaki jest kabaret?, red. D. Fox, J. Mikołajczyk, Katowice 2012, s. 93-114.
78. Wodziński M., Jidysz a modernizacja. Język jidysz w myśli polskiej haskali i jej spadkobierców [w:] Jidyszland – polskie przestrzenie, red. E. Geller, M. Polit, Warszawa 2008, s. 243-262.
79. Zieliński K., Wokół akulturacji i asymilacji Żydów na ziemiach polskich, Lublin 2010.
80. Żurek S., Czy język polski jest językiem żydowskim? O lingwistycznych dylematach poetów polsko-żydowskich dwudziestolecia międzywojennego, „Archiwum Emigracji” 2014, z. 1-2(20-21), s. 23-33.
81. Żurek S., Z pogranicza: szkice o literaturze polsko-żydowskiej, Lublin 2008.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3003-C5TN-HJ2 w USOSweb