Wprowadzenie do krytycznego myślenia 3003-C5K-JK1
Myślenie krytyczne bywa określane jako „najważniejsza umiejętność XXI wieku”, „najbardziej poszukiwana umiejętność na rynku pracy”, „nadrzędny cel kształcenia”, „składnik wszystkich kompetencji kluczowych”. Nazwa ta oznacza także interdyscyplinarną dziedzinę łącząca elementy językoznawstwa, logiki, psychologii, retoryki i innych nauk. Na jej gruncie myślenie krytyczne definiuje się m.in. jako „ocenę informacji i argumentów w celu formułowania racjonalnych wniosków i znajdowania nowatorskich rozwiązań”.
Centralnym punktem koncepcji myślenia krytycznego jest język, rozpatrywany w odniesieniu do człowieka i świata. W ramach zajęć szczególny nacisk położymy na poznawczą i perswazyjną funkcję języka, tworzenie, analizę i ocenę argumentacji, wyrażonej w tekstach publicystycznych czy naukowych, ale także w wywiadach czy debatach. Zagadnienia te będziemy rozpatrywać na szerszym tle mechanizmów psychologicznych odpowiedzialnych za to, jak powstają i zmieniają się nasze przekonania. Ponadto w ramach kursu poruszymy zagadnienia technik wpływania na przekonania innych osób oraz wyzwań związanych z dynamicznym rozwojem technologii.
1. Pojęcie myślenia krytycznego
2. Znaczenie wypowiedzi
3. Rozpoznawanie i standaryzacja argumentów
4. Diagramy argumentów
5. Systemowe środki perswazji i strategie konwersacyjne
6. Ocena argumentów
7. Chwyty erystyczne i zasady dyskusji krytycznej
8. Rodzaje rozumowań
9. Skrzywienia poznawcze
10. Argumentacja w różnych typach dyskursu
11. Myślenie krytyczne a nowe technologie
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Osoba studiująca:
- definiuje pojęcie myślenia krytycznego, rozumie jego interdyscyplinarny charakter i znaczenie we współczesnym świecie
- wyjaśnia rolę języka w procesie myślenia krytycznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego funkcji poznawczej i perswazyjnej
- identyfikuje podstawowe elementy argumentacji (teza, przesłanki, wniosek)
- analizuje i ocenia argumentację w kontekście, konstruuje diagram argumentacji
- charakteryzuje różne typy rozumowań (dedukcyjne, indukcyjne, redukcyjne)
- wymienia i rozpoznaje wybrane skrzywienia poznawcze wpływające na proces myślenia i podejmowanie decyzji
- wymienia i rozpoznaje wybrane chwyty erystyczne
- jest świadoma własnych ograniczeń poznawczych i dąży do ich przezwyciężenia
- jest otwarta na różne punkty widzenia i gotowa do zmiany swoich przekonań na podstawie rzetelnego uzasadnienia.
- wykorzystuje narzędzia myślenia krytycznego do rozwiązywania problemów i podejmowania racjonalnych decyzji.
Kryteria oceniania
PUNKTY ECTS:
Szacowany nakład pracy studentów: 210 godzin (7 ECTS), w tym:
- udział w zajęciach: 30 godzin (1 ECTS)
- przygotowanie do zajęć: 30 godzin (1 ECTS)
- rozwiązanie testów cząstkowych i zadań pisemnych: 90 godzin (3 ECTS)
- realizacja projektu końcowego: 60 godzin (2 ECTS).
WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU I METODY WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA:
- testy cząstkowe i zadania pisemne – 50%
- projekt końcowy – 50%
Do zadań i testów będzie wykorzystana platforma Kampus.
NIEOBECNOŚCI NA ĆWICZENIACH:
Dopuszczalne są dwie nieobecności.
Podstawa: Regulamin studiów na Uniwersytecie Warszawskim:
a. pkt 17 par. 2,
b. pkt 4.5 par. 17,
c. par 33.
ZASADY WYKORZYSTYWANIA NARZĘDZI SI:
1. Jeśli studenci chcą na potrzeby aktywności punktowanych skorzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, muszą:
a. uzyskać na to zgodę osoby prowadzącej zajęcia,
b. uzgodnić z osobą prowadzącą zajęcia cele i zakres wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji.
2. Jeśli studenci wykorzystają narzędzia sztucznej inteligencji:
a. bez zgody osoby prowadzącej zajęcia lub
b. w sposób z nią nieuzgodniony,
osoba prowadząca zajęcia stosuje procedury analogiczne do tych stosowanych w procedurze antyplagiatowej. Procedury te opisała Uniwersytecka Rada ds. Kształcenia w uchwale nr 14.
Podstawa:
1. Uchwała nr 170 Rady Dydaktycznej dla kierunków studiów: filologia bałtycka, filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie, filologia polska, filologia polskiego języka migowego, kulturoznawstwo – wiedza o kulturze, logopedia ogólna i kliniczna, slawistyka, sztuka pisania, sztuki społeczne z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia na Wydziale Polonistyki
2. Uchwała nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia.
3. Uchwała nr 14 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie wytycznych dotyczących standardów i procedur postępowania w przypadku przygotowywania prac zaliczeniowych i dyplomowych z naruszeniem prawa na Uniwersytecie Warszawskim.
Literatura
A. Awdiejew, Strategie konwersacyjne, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 2005, nr 7.
A. Awdiejew, Gramatyka interakcji werbalnej, Kraków 2004.
D. Ariely, Potęga irracjonalności: ukryte siły, które wpływają na nasze decyzje, Sopot 2018.
N. Baillargeon, Krótki kurs samoobrony intelektualnej, Pruszków 2011.
J. Berger, The Catalyst: How to Change Anyone's Mind, London 2022.
A. Budzyńska-Daca, J. Kwosek, Erystyka, czyli o sztuce prowadzenia sporów, Warszawa 2010.
D. F. Halpern, Thought and Knowledge: An Introduction to Critical Thinking, Mahwah 2009.
A. Grant, Leniwy umysł: Dlaczego warto ciągle weryfikować swoje poglądy i decyzje, Warszawa 2021.
M. Harrell, What is the argument?, Cambridge, MA, 2016.
T. Hołówka, Kultura logiczna w przykładach, Warszawa 2007.
S. L. Johnson, Winning Debates: A Guide to Debating in the Style of the World Universities Debating Championships, New York 2009.
D. Kahneman, Pułapki myślenia, Poznań 2012.
A. Kisielewicz, Logika i argumentacja. Praktyczny kurs krytycznego myślenia, Warszawa 2017.
M. Kochan, Pojedynek na słowa: techniki erystyczne w publicznych sporach, Kraków 2005.
Z. Michalewicz, M. Michalewicz, Nauczanie łamigłówkowe. Wstęp do krytycznego myślenia, matematyki i rozwiązywania problemów, Warszawa 2013.
C. Newport, Praca głęboka, Warszawa 2018.
R. Nisbett, Mindware, Sopot 2016.
P. Penszko, O. Wasilewska, Krytyczne myślenie, ocena wiarygodności informacji. Wnioski z międzynarodowych badań edukacyjnych i przeglądu literatur, Warszawa 2024.
M. Tokarz, Argumentacja, perswazja, manipulacja. Wykłady z teorii komunikacji, Gdańsk 2006.
W. Sinnott-Armstrong, R. J. Fogelin, Understanding Arguments: An Introduction to Informal Logic, Wadsworth 2005.
N. Slonim, Y. Bilu, C. Alzate, R. Bar-Haim, B. Bogin, F. Bonin,
L. Choshen, et al. 2021. ‘An Autonomous Debating System’. Nature 591: 379–84.
https://doi.org/10.1038/s41586-021-03215-w.
K. Szymanek, Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2008.
K. Szymanek, K. A. Wieczorek, A. S. Wójcik, Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w badaniu argumentów, Warszawa 2005.
D. Walton, C. Reed, F. Macagno, Argumentation Schemes, Cambridge 2008.
E. Wasilewska-Kamińska, Myślenie krytyczne jako cel kształcenia. Na przykładzie systemów edukacyjnych USA i Kanady, Warszawa 2016.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: