Czy w Sandomierzu San domierza do Wisły, a Marianna to "panna Maryi"? - seminarium onomastyczne 3003-C562HJ1
Seminarium poświęcimy różnorodnym zagadnieniem onomastycznym, a przedmiotem naszego oglądu będą nazwy własne różnych typów: toponimy, mikrotoponimy, urbanonimy, antroponimy, zoonimy, firmonimy, chrematonimy itd.
Osoby uczestniczące w seminarium:
• będą się przygotowywać do samodzielnego napisania pracy magisterskiej na podstawie zebranego i przeanalizowanego materiału onomastycznego,
• poznają nowe opracowania z zakresu onomastyki i dziedzin pokrewnych,
• nauczą się wykorzystywać metody badań onomastycznych lub udoskonalą swoje umiejętności w tym zakresie,
• nauczą się stawiać cele badawcze i naukowego podchodzić do otaczającego nas świata nazw własnych.
Proponujemy taki plan zajęć:
1. CO TO SĄ ONIMY I CO BĘDZIEMY Z NIMI ROBIĆ? Zajęcia organizacyjne. Przypomnienie podstawowych wiadomości z zakresu onomastyki.
2. OD ANTROPONIMÓW PO EGZOONIMY: Najważniejsze (i mniej ważne) grupy nazw własnych i specyfika badań nad nimi.
3. CZY TYLKO KSIĘGI METRYKALNE I ANKIETY? Źródła materiału onomastycznego.
4. JAK SZUKAĆ OPRACOWAŃ ONOMASTYCZNYCH I JAK JE SELEKCJONOWAĆ? Bibliografie onomastyczne, bazy publikacji naukowych, słowniki nazw własnych.
6. EXCEL NAJLEPSZYM PRZYJACIELEM ONOMASTY: Jak gromadzić materiał do dalszych badań.
5. CZYM SIĘ RÓŻNIĄ NAZWY RODOWE OD PATRONIMICZNYCH I NIE TYLKO: Najważniejsze klasyfikacje nazw własnych (toponimy, antroonimy) – powtórzenie wiadomości.
6. STUDENCI TWORZĄ SŁOWNIK: Słownik nazw miejscowych, terenowych i ulic Wawra jako typ zbiorowego opracowania onomastycznego.
7. CZYM SIĘ RÓŻNI MOTYWACJA OD ETYMOLOGII? Klasyfikacje zoonimów i urbanonimów.
8. CZY TAK ŁATWO PODZIELIĆ NAZWY? Klasyfikacje chrematonimów i firmonimów.
9. CZY JEST SENS BADAĆ BUDOWĘ NAZW WŁASNYCH? Strukturalizm w badaniach onomastycznych.
10. NAZWY WŁASNE A JĘZYKOWY OBRAZ ŚWIATA: Kognitywizm w badaniach onomastycznych.
11. JAK W SPOSÓB INTERDYSCYPLINARNY BADAĆ NAZWY WŁASNE? Onomastyka a inne dziedziny nauki (socjolingwistyka, psycholingwistyka).
12-13. PO CO PISZEMY? Cele i zakres pracy magisterskiej (zajęcia warsztatowe).
14. JAK PISZEMY? Układ treści w pracy magisterskiej (zajęcia warsztatowe).
15. KOMU MOGĄ SIĘ PRZYDAĆ NASZE PRACE? Wykorzystanie wyników badań onomastycznych w praktyce.
Tematykę zajęć 16-30 uzależniamy do tematów wybranych przez uczestników seminarium. W dużej mierze będą one miały charakter warsztatowy, a ich celem będzie prezentacja zebranego materiału, problemów badawczych i powstających projektów badawczych związanych z pracami magisterskimi.
|
W cyklu 2025:
Podczas zajęć będziemy kontynuować tematykę, którą rozpoczęliśmy w trakcie pierwszego roku seminarium. Skupimy się na tematach wybranych przez osoby uczestniczące w zajęciach jako tematach ich prac magisterskich. Znalazły się wśród nich: 1. antroponimia w przekładzie; |
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu seminarium studenci:
1. znają i rozumieją:
• specyfikę badań językoznawczych, w tym szczególnie diachronicznych i onomastycznych;
• terminologię, teorie i metodologie badań z zakresu językoznawstwa;
2. potrafią:
• samodzielnie wyszukiwać źródła materiału badawczego;
• do prowadzonych przez siebie badań dobierać właściwe metody badawcze i odpowiednią literaturę przedmiotu;
• interpretować wyniki własnych analiz i zestawiać je z dotychczasowymi badaniami;
• prowadzić pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego;
• napisać pracę badawczą na poziomie wymaganym na studiach magisterskich.
3. są gotowi do:
• samodzielnego podejmowania i inicjowania działań badawczych;
• indywidualnej pracy z materiałem badawczym i dostępnymi opracowaniami;
• efektywnego organizowania własnej pracy;
• współpracy, w tym m.in. dyskusji i wymiany opinii;
• prowadzenia pracy naukowej zgodnie z zasadami uczciwości intelektualnej.
Kryteria oceniania
PUNKTY ECTS:
Aby zaliczyć przedmiot, studenci muszą zdobyć 26 punktów ECTS, które odpowiadają 780 godzinom nakładu pracy. Rozkładają się one następująco:
- uczestnictwo w zajęciach: 60 godzin (2 ECTS),
- przygotowanie do zajęć: 120 godzin (4 ECTS),
- przygotowanie pracy magisterskiej: 600 godzin (20 ECTS).
WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU:
Studenci otrzymają zaliczenie, jeśli:
a) będą się przygotować do zajęć (przedstawią referaty, będą uczestniczyć w dyskusjach na temat lektur);
b) ukończą pracę i wgrają ją do APD.
NIEOBECNOŚCI NA ZAJĘCIACH:
1. Studenci mają prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze.
2. Jeśli studenci ma więcej nieusprawiedliwionych nieobecności, nie otrzymują zaliczenia z zajęć.
3. Jeśli studenci chcą usprawiedliwić nieobecności, muszą w ciągu tygodnia udokumentować ich obiektywne przyczyny (np. zwolnieniem lekarskim).
4. Studenci ma obowiązek odrobić nadprogramowe usprawiedliwione nieobecności w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia.
Podstawa: Regulamin studiów na Uniwersytecie Warszawskim:
a. pkt 17 par. 2,
b. pkt 4.5 par. 17,
c. par 33.
METODY WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA:
Na zajęciach stosujemy następujące metody weryfikacji efektów kształcenia:
1. referaty;
2. ocenę bieżącego przygotowania do zajęć.
ZASADY WYKORZYSTYWANIA NARZĘDZI SI:
1. Jeśli student chce na potrzeby pracy zaliczeniowej lub prac cząstkowych skorzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, musi:
a. uzyskać na to zgodę osoby prowadzącej zajęcia,
b. uzgodnić z osobą prowadzącą zajęcia cele i zakres wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji.
2. Student nie może korzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, aby redagować prace w języku polskim, chyba że osoba prowadząca zajęcia się na to zgodzi.
3. Jeśli student wykorzysta narzędzia sztucznej inteligencji:
a. bez zgody osoby prowadzącej zajęcia lub
b. w sposób z nią nieuzgodniony,
osoba prowadząca zajęcia stosuje procedury analogiczne do tych stosowanych w procedurze antyplagiatowej. Procedury te opisała Uniwersytecka Rada ds. Kształcenia w uchwale nr 14.
Podstawa:
1. Uchwała nr 170 Rady Dydaktycznej dla kierunków studiów: filologia bałtycka, filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie, filologia polska, filologia polskiego języka migowego, kulturoznawstwo – wiedza o kulturze, logopedia ogólna i kliniczna, slawistyka, sztuka pisania, sztuki społeczne z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia na Wydziale Polonistyki
2. Uchwała nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia.
3. Uchwała nr 14 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie wytycznych dotyczących standardów i procedur postępowania w przypadku przygotowywania prac zaliczeniowych i dyplomowych z naruszeniem prawa na Uniwersytecie Warszawskim.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
Literaturę dostosujemy do zainteresowań uczestników seminarium. Na liście, którą prezentujemy, podajemy tylko przykładowe pozycje:
Publikacje o charakterze ogólnym:
1. Nazwy własne a kultura. Polska i inne kraje słowiańskie, 2003, red. Zofia Kaleta, Warszawa 2003.
2. Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, 2004, red. Robert Mrózek, Katowice.
3. Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, 2007, red. Aleksandra Cieślikowa, Barbara Czopek-Kopciuch i Katarzyna Skowronek, Kraków.
4. Biolik Maria, 2003, Metodologia badań onomastycznych, Olsztyn.
5. Polskie nazwy własne. Encyklopedia, 1998, red. Ewa Rzetelska-Feleszko, Kraków.
6. Rzetelska-Feleszko Ewa, 2006, W świecie nazw własnych, Warszawa-Kraków.
Toponimia, mikrotoponimia i urbanonimia:
1. Antkowiak Zygmunt, 1970, Ulice i place Wrocławia, Wrocław.
2. Bijak Urszula, 2001, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego, Kraków.
3. Czopek-Kopciuch Barbara, 1995, Adaptacje niemieckich nazw miejscowych w języku polskim, Kraków.
4. Handke Kwiryna, 1970, Semantyczne i strukturalne typy nazw ulic Warszawy, Wrocław.
5. Handke Kwiryna, 1992, Polskie nazewnictwo miejskie, Warszawa.
6. Kosyl Czesław, 1978, Nazwy miejscowe dawnego województwa lubelskiego, Wrocław.
7. Kopertowska Danuta, 1984, Nazwy miejscowe województwa kieleckiego, Kraków.
8. Lubaś Władysław, 1968, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa krakowskiego, Wrocław.
9. Mrózek Robert, 2010, Miejski krajobraz nazewniczy Cieszyna w perspektywie diachronicznej, Katowice.
10. Mrózek Robert, 1990, System mikrotoponimiczny Śląska Cieszyńskiego XVIII w., Katowice.
11. Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany, 1996-, red. K. Rymut, Kraków.
12. Onomastyczna mapa Polski, online: https://onoma.uw.edu.pl.
13. Rospond Stanisław, 1957, Klasyfikacja strukturalno-gramatyczna słowiańskich nazw geograficznych, Wrocław.
14. Rospond Stanisław, 1984, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław.
15. Rymut Kazimierz, 1987, Nazwy miast Polski, Wrocław.
16. Stieber Zdzisław, 1948-1949, Toponomastyka Łemkowszczyzny, Łódź.
17. Supranowicz Elżbieta, 1995, Nazwy ulic Krakowa, Kraków.
18. Sulimierski Filip, Chlebowski Bronisław, Walewski Władysław, 1880-1914, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa.
19. Zierhoffer Karol, 1957, Nazwy miejscowe północnego Mazowsza, Wrocław.
20. Zierhoffer Zofia i Karol, 1987, Nazwy miast Wielkopolski, Poznań.
Antroponimia:
1. Abramowicz Zofia, 1993, Imiona chrzestne białostoczan w aspekcie socjolingwistycznym (lata 1885–1985), Białystok.
2. Borek Henryk, 1978, Socjolingwistyczne aspekty imiennictwa, „Onomastica”, t. XXIII, s. 163–175.
3. Borek Henryk, Szumska Urszula, 1976, Nazwiska mieszkańców Bytomia od końca XVI wieku do roku 1740. Studium nazewnicze i społeczno-narodowościowe, Warszawa.
4. Bubak Józef, 1993, Księga naszych imion, Wrocław.
5. Bubak Józef, 1986, Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, Kraków.
6. Bubak Józef, 1982, Socjolingwistyczny i prawny aspekt zmiany nazwiska w Polsce, „Onomastica” XXVII, s. 91–108.
7. Bystroń Jan Stanisław, 1938, Księga imion w Polsce używanych, Warszawa.
8. Bystroń Jan Stanisław, 1993 [1927], Nazwiska polskie, Warszawa.
9. Cieślikowa Aleksandra, 2007-2016, Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku, Kraków.
10. Cieślikowa Aleksandra, Malec Maria, Rymut Kazimierz, 1995-2002, Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, Kraków.
11. Dacewicz Leonarda, 2001, Antroponimia Białegostoku w XVII–XVIII wieku, Białystok.
12. Fros Henryk, Franciszek Sowa, 1995, Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków.
13. Gala Sławomir, 1987, Słownik nazwisk i przezwisk ludności ziemi piotrkowskiej, Piotrków Trybunalski – Łódź.
14. Górny Halszka, 2004, Nazwiska mieszkańców wybranych miejscowości ziemi sanockiej w świetle interferencji etniczno- językowej (XV-XIX w.), Rzeszów.
15. Internetowy słownik nazwisk w Polsce, online: https://nazwiska.ijp.pan.pl.
16. Kaleta Zofia, 1998, Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa.
17. Kowalik-Kaleta Zofia, 2007-2017, Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (t. 1–3), Warszawa, Bielsko-Biała.
18. Kreja Bogusław, 2001, Słowotwórstwo polskich nazwisk. Struktury sufiksalne, Kraków.
19. Kresa Monika, 2013, Antroponimia historycznego pogranicza mazowiecko-podlaskiego w XVIII wieku, Warszawa.
20. Kresa Monika, 2011, Księgi metrykalne i program EXCEL jako źródło i narzędzie badań antroponimicznych, w: Badania historycznojęzykowe. Stan. Metodologia. Perspektywy, red. Bogusław Dunaj, Maciej Rak, Kraków, s. 399–411.
21. Lipowski Jaroslav, 2008, Ewolucja nazwisk w południowej części Śląska Cieszyńskiego w czasach austriackich. Analiza słowotwórczo-estetyczna i graficzna, Wrocław.
22. Malec Maria, 2001, Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków.
23. Malec Maria, 1994, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków.
24. Malec Maria, 1996, Imiona i nazwiska w kulturze polskiej: tradycja i współczesność, Kraków.
25. Matusiak-Kempa Iza, 2009, Nazwiska mieszkańców komornictwa jeziorańskiego (XVI–XVIII w.), Olsztyn.
26. Mączyński Jan, 1970, Nazwiska łodzian (XV–XIX wiek), Łódź.
27. Rospond Stanisław, 1967, Słownik nazwisk śląskich, Wrocław – Warszawa – Kraków.
28. Rudnicka-Fira Elżbieta 2004, Antroponimia Krakowa od XVI do XVIII wieku. Proces kształtowania się nazwiska, Kraków.
29. Rymut Kazimierz, 1999-2001, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Warszawa.
30. Rymut Kazimierz, 1995, Słownik imion współcześnie w Polsce używanych, Kraków.
31. Rymut Kazimierz, 1993, Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, Kraków.
32. Sarnowska-Giefing Irena, 2011, Słownik nazwisk mieszkańców Poznania XVI–XVII wieku, Poznań.
33. Skowronek Katarzyna, Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne, Kraków 2001.
34. Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, 2000–2002, red. Aleksandra Cieślikowa, Kraków.
35. Taszycki Witold, 1965–1987, Słownik staropolskich nazw osobowych, Wrocław – Warszawa – Kraków.
36. Wolnicz-Pawłowska Ewa, Szulowska Wanda, 1998, Antroponimia polska na Kresach południowo-wschodnich, Warszawa.
37. Woźniak Ewa, 2016, Socjolingwistyczne aspekty zmiany nazwisk w okresie międzywojennym, „Onomastica” t. LX, s. 119–125.
38. Woźniak Ewa, Zarębski Rafał, 2016, Pomiędzy rutyną a inwencją. O urzędowych wyborach nazwisk w dwudziestoleciu międzywojennym, „Roczniki Humanistyczne” LXIV, z. 6, s. 103–116.
39. Woźniak Ewa, Zarębski Rafał, 2018, Stereotyp nazwiska polskiego w dwudziestoleciu międzywojennym, „Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze”, Zielona Góra, s. 425–436.
40. Ziajka Beata, 2014, Językowo-kulturowy obraz świata społeczności wiejskiej utrwalony w przezwiskach i przydomkach (na przykładzie nieoficjalnych antroponimów mieszkańców Zagórza i wsi okolicznych w powiecie chrzanowskim), Kraków.
41. Żurek Aleksandra, 2015, Takie same, a jednak inne, czyli o zmienności nazwisk dziewiętnastowiecznych na materiale metrykalnych ksiąg chrztu parafii św. Jana Chrzciciela w Warszawie z lat 1839–1867, w: Młodzi o języku dawnym, red. Monika Kresa, Warszawa, s. 239–247.
42. Żurek-Huszcz Aleksandra, 2017, Zmiany nazwisk konwertytów z judaizmu na chrześcijaństwo (na podstawie ksiąg metrykalnych parafii dziewiętnastowiecznej Warszawy), „Prace Filologiczne” t. LXXI, s. 347-359.
Hydronimia, oronimia, chrematonimia i inne:
1. Lewandowski Andrzej, 1992, Współczesne polskie nazwy firmowe, Zielona Góra.
2. Elektroniczny słownik hydronimów Polski, online: https://eshp.ijp.pan.pl.
3. Kosyl Czesław, 1992, Nazwy własne w prozie Jarosława Iwaszkiewicza, Lublin.
4. Miodunka Władysław, 1968, Nazwy karczem polskich, „Językoznawstwo” 18, s. 86–93.
5. Onomastyka literacka, 1993, red. M. Biolik, Olsztyn.
6. Riegier Janusz, 1969, Nazwy wodne dorzecza Sanu, Wrocław.
7. Rieger Janusz, 1987, Toponomastyka Beskidu Niskiego i Bieszczadów, [w:] Łemkowie. Kultura – sztuka – język, Warszawa – Kraków.
8. Riegier Janusz, Wolnicz-Pawłowska Ewa, 1975, Nazwy rzeczne w dorzeczu Warty, Wrocław.
9. Strutyński Janusz, 1993, Imiona zwierząt pokojowych, „Onomastica” t. XXXVIII, s. 203–234.
|
W cyklu 2025:
Pozycje bibliograficzne są takie same jak w cyklu 2024/2025. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: