Słowo – obraz – tekst. Współczesne teksty kultury w badaniach lingwistycznych 3003-C561KJ1

seminaria magisterskie

w sali

Seminarium jest przeznaczone dla osób mających zainteresowania językoznawcze, studiujących na I roku studiów II stopnia na kierunku filologia polska. Przedmiotem analizy przedstawionej w pracy magisterskiej mogą być wybrane polskie teksty kultury (np. memy internetowe, teksty popularne, podręczniki, współczesne prozatorskie teksty artystyczne, teksty reklamowe, teksty piosenek) lub występujące w nich słownictwo, zwłaszcza neologizmy.

Po ukończeniu I roku seminarium osoba studiująca:

zna i rozumie

- w pogłębionym stopniu rolę refleksji językoznawczej w kształtowaniu kultury (K_W02);
- w stopniu pogłębionym miejsce i znaczenie językoznawstwa w relacji do innych dyscyplin naukowych oraz jego
najnowszą specyfikę przedmiotową i metodologiczną (K_W04);
- w stopniu pogłębionym terminologię, teorie i metodologie z językoznawstwa synchronicznego, ze szczególnym uwzględnieniem terminologii, teorii i metodologii stosowanych najnowszych językoznawczych pracach badawczych oraz głównych kierunków rozwoju tej dyscypliny, zwłaszcza: założenia analizy multimodalnej, JOŚ, TOŚ, koncepty kulturowe, typologie stylizacji tekstów (K_W06),
- w stopniu pogłębionym diachroniczny charakter kształtowania się koncepcji badań językoznawczych, ze szczególnym uwzględnieniem badań nad językoznawstwem ogólnym (K_W08);
- w stopniu pogłębionym kompleksową naturę języka polskiego na tle języków europejskich oraz jego złożoność i historyczną zmienność znaczeń (K_W10);
- prawne i etyczne uwarunkowania przedsiębiorczości, działalności naukowej i zawodowej związanej z filologią polską oraz reguły zarządzania zasadami własności intelektualnej (K_W14);

potrafi

- samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze niezbędne do uczestniczenia w badaniach naukowych, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego oraz wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych i wykorzystywać je we własnych projektach badawczych z zakresu językoznawstwa (K_U02);
- w stopniu pogłębionym stosować w dyskursie naukowym i własnych pracach badawczych poznaną terminologię,
ujęcia teoretyczne, paradygmaty badawcze i pojęcia właściwe dla językoznawstwa, w tym zastosować analizę multimodalną, JOŚ, TOŚ w opisie wybranego materiału, wykryć i opisać zastosowane zabiegi stylizacyjne występujące we współczesnym tekście literackim lub użytkowym (K_U05);
- w stopniu pogłębionym stosować zaawansowane techniki informacyjno-komunikacyjne oraz samodzielnie wysnuwać wnioski, stawiać hipotezy badawcze, dobierać strategie argumentacyjne, z wykorzystaniem poglądów i tez innych autorów, formułować odpowiedzi na krytykę, brać udział w debacie i prowadzić debatę oraz być gotowym do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów, a także dyskutować na specjalistyczne
tematy językoznawcze ze zróżnicowanym kręgiem odbiorców (K_U07);
- pisać samodzielne prace badawcze z zakresu językoznawstwa pod kierunkiem opiekuna naukowego lub kierownika zespołu badawczego z właściwym doborem literatury przedmiotu ze szczególnym uwzględnieniem wyników najnowszych badań (K_U11);
- samodzielnie podejmować i inicjować zespołowe i indywidualne działania naukowe (K_U13);
- wszechstronnie wykorzystywać innowacyjne narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla językoznawstwa (K_U15);
- wszechstronnie wykorzystywać innowacyjne narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla językoznawstwa (K_U15);
- planować własną ścieżkę rozwoju intelektualnego i ukierunkowywać innych w tym zakresie (K_U16);

jest gotów do

- profesjonalnego organizowania własnego warsztatu badawczego i krytycznej oceny swoich dokonań (K_K01);
- wzięcia etycznej odpowiedzialności za trafność przekazywanej wiedzy, podtrzymywania etosu zawodowego, kierowania się uczciwością i rzetelnością naukową w prowadzeniu sporów naukowych i ideowych oraz uznawania znaczenia wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych, a także zasięgania opinii ekspertów w wypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu (K_K02);
- uznania znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i
kulturalnych (K_K03);
- uznania znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych (K_K04);
- wykorzystania kompetencji językoznawczych w działania na rzecz i organizowania życia kulturalnego regionu,
kraju, Europy (K_K06).

Oprócz tego ma wybrany temat pracy magisterskiej oraz opracowany jej wstępny konspekt wraz z bibliografią.

1. Kontrola obecności (Osoba studiująca ma prawo do dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Jeśli ma więcej nieusprawiedliwionych nieobecności, nie zalicza zajęć. Jeśli chce usprawiedliwić nieobecności, musi w ciągu tygodnia udokumentować ich obiektywne przyczyny, np. zwolnieniem lekarskim. Student/ka/um ma obowiązek odrobić nadprogramowe usprawiedliwione nieobecności w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia.
Podstawa: Regulamin studiów na Uniwersytecie Warszawskim: pkt. 17 par. 2, pkt. 4.5 par. 17, par. 33).
2. Kontrola bieżącego przygotowania do zajęć, potwierdzonego aktywnością na zajęciach.
3. Przygotowanie prezentacji lub wystąpienia z analizą wybranego materiału z wykorzystaniem analizy multimodalnej lub omówienie wybranego tekstu literackiego pod kątem zastosowanych metod stylizacji lub tekstowego obrazu świata.
4. Pozytywna ocena oddanego wstępnego konspektu pracy magisterskiej (z bibliografią).

Zasady dotyczące stosowania SI:
1. Jeśli osoba studiująca chce (na potrzeby pracy magisterskiej lub referatu itp.) skorzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, musi:
a. uzyskać na to zgodę osoby prowadzącej zajęcia,
b. uzgodnić z osobą prowadzącą zajęcia cele i zakres wykorzystania narzędzi
sztucznej inteligencji.
2. Student/ka/um nie może korzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, aby redagować prace w języku polskim, chyba że osoba prowadząca zajęcia się na to zgodzi.
3. Jeśli student/ka/um wykorzysta narzędzia sztucznej inteligencji:
a. bez zgody osoby prowadzącej zajęcia lub
b. w sposób z nią nieuzgodniony,
osoba prowadząca zajęcia stosuje procedury analogiczne do tych stosowanych w procedurze antyplagiatowej. Procedury te opisała Uniwersytecka Rada ds. Kształcenia w uchwale nr 14.
Podstawa:
1. Uchwała nr 170 Rady Dydaktycznej dla kierunków studiów: filologia bałtycka, filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie, filologia polska, filologia polskiego języka migowego, kulturoznawstwo – wiedza o kulturze, logopedia ogólna i kliniczna, slawistyka, sztuka pisania, sztuki społeczne z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia na Wydziale Polonistyki
2. Uchwała nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie wytycznych dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w procesie kształcenia
3. Uchwała nr 14 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 13 lipca 2020 r. w
sprawie wytycznych dotyczących standardów i procedur postępowania w przypadku przygotowywania prac zaliczeniowych i dyplomowych z naruszeniem prawa na Uniwersytecie Warszawskim.

Literatura podstawowa (we fragmentach i wyborze)

Balbus S., 1993, Między stylami, Kraków.
Barthes R., 1985, Retoryka obrazu, przeł. Z. Kruszyński, „Pamiętnik Literacki”, z. 3, s. 289– 302.
Bucher H.J., 2015, Rozumienie multimodalne lub recepcja jako interpretacja. Teoretyczne i empiryczne podstawy systematycznej analizy multimodalności [w:] Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń, red. R. Opiłowska, J. Jarosz, P. Staniewski, Wrocław-Drezno, s. 79– 112.
Czachur W., Hanus A., Miller D. (red.), 2022, Dyskurs, media, multimodalność. Przyczynek do dialogu germanistyczno-polonistycznego, Wrocław-Dresden,
Davison P., 2012, The Language of Internet Memes [w:] J. Mandiberg, The Social Media Reader), Nowy Jork, s. 120–134.
Dąbrowska E., 2013, Styl artystyczny – kondycja ponowoczesna, [w:] Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków, s. 141-177.
Dubisz S., 1979, „Stylizacja językowa” – próba definicji, „Prace Filologiczne, XXIX, s. 191-216.
Dubisz S., 1996, O stylizacji językowej, [w:] Język artystyczny, t. 10 Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1580, Katowice, s.11-23.
Dubisz S., 2015, Językoznawcze studia polonistyczne (pisma wybrane, uzupełnione, zmienione). III Stylistyka – retoryka – translatoryka. Warszawa.
Fiske J., 2010, Zrozumieć kulturę popularną, przeł. K. Sawicka, Kraków 2010.
Fliciak M., Ptaszek G. (red.), 2009, Komunikowanie (się) w mediach elektronicznych. Język, edukacja, semiotyka, Warszawa.
Grzenia J., 2007, Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa.
Gulik M., Kaucz P., Onak L. (red.), 2011, Remiks. Teorie i praktyki, Kraków.
Iedema R., 2013, Multimodalna analiza dyskursu: Resemiotyzacja na potrzeby dyskursów użytkowych [w:] Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu, red. A. Duszak, G. Kowalski, Kraków, s. 197–227.
Jakobson R., 1989, O stosunku między znakami wizualnymi i audytywnymi, w: tegoż, W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism (Wybór, redakcja naukowa i wstęp M.R. Mayenowa), Warszawa.
Kamińska M., 2011, Niecne memy. Dwanaście wykładów o kulturze Internetu, Poznań.
Kawka M., 2016, Dyskurs multimodalny – nowa kategoria badawcza?, „Zeszyty Prasoznawcze”, Kraków, T. 59, nr 2 (226), s. 294-303 [http://www.ejournals.eu/Zeszyty-Prasoznawcze/2016/2-226/art/8170/]
Kita M., Loewe I. (red.), 2012, Język w mediach. Antologia, Katowice.
Kita M., Loewe I. (red.), 2016, Język w internecie. Antologia, Katowice.
Kozioł-Chrzanowska E., 2014, Antyprzysłowia, memy, antyslogany. kontrmówienie jako strategia komunikacji, „Socjolingwistyka”, t. XXVIII, s. 49–66, [też: cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight.../c/socjo28-06%20(5).pdf].
Krasińska B., 2018, Romans obrazu ze słowem – o plakatach Polskiej Szkoły Plakatu. Problem kompozycji plakatu [w:] Tekst – słowo – obraz, red. E. Mikuła, Łódź, s.175-192.
Kuster M., 2015, Sylwa, palimpsest, intertekst. Modele zapożyczeń intertekstualnych w „Sadze o Wiedźminie” [w:] Wiedźmin – bohater masowej wyobraźni, red. R. Dudziński i in., Wrocław, s. 9-19.
Maćkiewicz J., 2017, Badanie mediów multimodalnych – multimodalne badanie mediów, „Studia Medioznawcze” nr 2, s. 33–43. [http://studiamedioznawcze.pl/Numery/2017_2_69/mackiewicz.pdf]
Martin J.R., 2013, Multimodalna analiza dyskursu: reprezentacja wojny i pojednania, w: Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu, red. A. Duszak, G. Kowalski, Kraków, s. 259-292.
Mazur J., Małysko A., Sobstyl K. (red.), 2010, Intertekstualność we współczesnej komunikacji językowej, Lublin.
Niekrewicz A., 2015a, Od schematyzmu do kreacyjności. Język memów internetowych, Gorzów Wielkopolski.
Piekot T., 2016, Mediacje semiotyczne. Słowo i obraz na usługach ideologii, Warszawa (fragmenty).
Pisarek W., 2008, Wstęp do nauki o komunikowaniu, Warszawa.
Stöckl H., 2015, Czytanie tekstów językowo-obrazowych? Elementy kompetencji podstawowej [w:] Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń, red. R. Opiłowski, J. Jarosz, P. Staniewski, Wrocław-Drezno, s. 113–137.
Storey J., 2003, Studia kulturowe i badania kultury popularnej: teorie i metody, przeł. J. Barański, Kraków.
Tabakowska E. (red.), 2006, Ikoniczność znaku: słowo – przedmiot – obraz – gest, Kraków.
Szczepaniak J., 2017, Tekst (i) obraz w lingwistycznej analizie dyskursu, „Socjolingwistyka” XXXI, [http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-60dd5156-ec38-4ab9-9cf5-90b6c637b5c7].
Wasilewski J.S., 2013, Pochwała NiePoważności. O potrzebie antropologii komicznej transgresji [w:] Etnograficzne wędrówki po obszarach antropologii. Tom w darze dla profesora Lecha Mroza, red. Ł. Smyrski, K. Waszczyńska, Warszawa, s. 311–331.
Wojtak M., 1994, Pojęcie stylizacji jako narzędzie opisu utworów literackich, „Stylistyka”, t. 3, Opole, s. 135-142.
Wójcicka M., 2019, Mem internetowy jako multimodalny gatunek
pamięci zbiorowej, Lublin.
Wysłouch S., 2001, Literatura i semiotyka, Warszawa.
Zdunkiewicz-Jedynak D., 2008, Wykłady ze stylistyki, Warszawa.
Literatura uzupełniająca (w zależności od zainteresowań magistrantów)
Bańko M., 2008, Współczesny polski onomatopeikon. Ikonicznośc w języku, Warszawa.
Bartmiński J., 2001, Styl potoczny, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 115-134.
Burkacka I., 2016, Intertekstualność współczesnej komunikacji. Memy a teksty kultury, „Poznańskie Studia Językoznawcze” t. 32. Kultura komunikacji językowej 4. Kultura komunikacji w językach słowiańskich – co nas łączy, co różni, co dziwi, red. A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, K. Skibski, s. 75–91.
Burkacka I., 2017, Memy a stereotypy [w:] Internet jako przedmiot badań językoznawczych, red. E. Kołodziejek, R. Sidorowicz, Szczecin, s. 11–26.
Burkacka I., 2018, Niemiec płakał jak sprzedawał. Niemcy i kultura niemiecka w polskich memach internetowych [w:] Pamięć – dyskurs – tożsamość. Rozważania interdyscyplinarne, red. J. Godlewska-Adamiec, D. Wyrzykiewicz, seria Kultury i języki pamięci, Warszawa, s. 104–126.
Burkacka I., 2019, Przysłowia w polskich memach jako przejaw kultury kontrmówienia [w:] Parémie národů slovanských IX, red. U. Kolberová, S. Mizerová, Ostrawa, s. 257–270.
Burkacka I., 2021, Od poetyzmów do potocyzmów. Neologizmy słowotwórcze w Piaskowej Górze i Chmurdalii Joanny Bator [w:] Język pisarzy: problemy gramatyki, red. Tomasz Korpysz i Anna Kozłowska, t. 13, seria „Bielańskie Prace Językoznawcze”, Warszawa, s. 153-173.
Dyduch B., 2007, Między słowem a obrazem. Dylematy współczesnej polonistyki, Kraków.
Kaproń-Charzyńska I., 2014, Pragmatyczne aspekty słowotwórstwa. Funkcja ekspresywna i poetycka, Toruń.
Kaczor K., 2006, Geralt, czarownice i wampir. Recykling kulturowy Andrzeja Sapkowskiego, Gdańsk.
Kaproń-Charzyńska I., 2017, Słowa do oglądania w komentarzach internetowych [w:] Internet jako przedmiot badań językoznawczych, red. E. Kołodziejek, R. Sidorowicz, Szczecin, s. 27–42.
Kępa-Figura D., 2017, Igrzyska Olimpijskie w
Rio de Janeiro w memach internetowych, „ Zeszyty Naukowe KUL”, nr 60(2), s. 89-112. https://doi.org/10.31743/zn.2017.60.2.89-112.
Kępa-Figura D., 2019a, Mem (internetowy) jako nośnik
narracji o świecie [w:] Dyskursologiczne tezy i syntezy język – kultura – media prace ofiarowane prof. dr. hab. Maciejowi Kawce, red. P. Płaneta, R. Filas, Kraków, s. 171-188.
Kępa-Figura D., 2019b, (Интернет)-мем как новый медиажанр. Постановка вопроса, „Medialinguistics”, nr 6 (1), s. 103-121, https://medialing.ru/internet-mem-kak-novyj-mediazhanr-postanovka-voprosa (dostęp: 22.10.2020).
Kołowiecki W., 2012, Memy internetowe jako nowy język Internetu, „Kultura i Historia” nr 21, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/3637.
Kowalczyk I., 2014, Przetworzenia w sztuce i Internecie, czyli pochwała sztuki pirackiej [w:] Czy wszystko już było. Między repetycją a nowością w sztukach wizualnych, red. A. Nowak, D. Dolata, M. Markowski, Lublin, s. 39–49 [też: http://e-naukowiec.eu/wp-content/uploads/2014/12/Czy_wszystko_juz _bylo.pdf.].
Kozłowska A., 2013, Od psalmów słowiańskich do rzymskich medytacji. O stylu artystycznym Karola Wojtyły, Warszawa.
Libura A., 2021, Perspektywy poszerzenia badań nad relacją między językiem a kulturą o analizy humoru. Na przykładzie stereotypu „madki” w memach internetowych, „Prace Filologiczne”, tom LXXVI (76), s. 321–346.
Niekrewicz A., 2015b, Językowe sposoby zbiorowego kreowania typów bohaterów w memach internetowych [w:] Język w życiu wspólnoty, red. M. Hawrysz, M. Uździcka, A. Wojciechowska, Zielona Góra, s. 117–130.
Niekrewicz A., 2015d, Językowe i wizualne sposoby deprecjonowania polskich symboli narodowych, kulturowych i religijnych w memach internetowych [w:] Język, religia, tożsamość t. XI Język tożsamości, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski , s. 109–121.
Niekrewicz A., 2017, Memy internetowe – kierunki badań [w:] Internet jako przedmiot badań językoznawczych, red. E. Kołodziejek, R. Sidorowicz, Szczecin, s. 72–82.
Nowak J., 2013, Memy internetowe: teksty (cyfrowej) kultury językiem krytyki społecznej [w:] Współczesne media. Język mediów, red. I. Hofman, D. Kępa-Figura, Lublin, s. 239–256.
Ożóg k., 2011, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów (wybrane rozdziały)
Pisarek W., 2016, Język mediów czy język w mediach? „Język Polski” nr 2, s. 5–10.
Piskorz K., Internetowe memy – hieroglify XXI wieku [w:] Współczesne media. Język mediów, red. I. Hofman, D. Kępa-Figura, Lublin 2013, s. 227–237.
Skubalanka T., 2000, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, Lublin.
Skubalanka T., 2001, Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin.
Skudrzyk A., Warchala J., 2013, Język potoczny – dyskurs potoczny, [w:] Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków, s. 35-59.
Sławkowa E., 2011, Bru-net. Co nowa proza polska „robi z odmianami stylowymi polszczyzny?, [w:] Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś, red. U. Sokólska, Białystok, s. 299-308.
Sokólska U., 2011, Neologizm jako element stylotwórczy, [w:] Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś, red. U. Sokólska, Białystok, s. 309-326.
Tabakowska E., Palich N., Nowakowski A. (red.), 2013, Ikoniczność w języku, literaturze i przekładzie, Kraków.
Warchala J., Furgalska-Skudrzyk A., 2007, Potoczność – kategoria rozmyta?, [w:] Potoczność a zachowania językowe Polaków, red. B. Boniecka, S. Grabias, Lublin, s. 21-32.Witosz B., 2007, Potoczność jako wartość w dzisiejszej kulturze, [w:] Potoczność a zachowania językowe Polaków, red. B. Boniecka, S. Grabias, Lublin, s. 11-20.
Winiarska J., Załazińska A. (red.), Multimodalność komunikacji, Kraków.
Wojtak M., 2001, Komediowe obrazy potoczności – zarys problematyki, [w:] Przejawy potoczności w tekstach artystycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra, s. 133-144.
Wojtak M., 2004a, Genologiczne osobliwości. O wpisach do muzealnej księgi pamiątkowej, [w:] W kręgu wiernej mowy, red. M. Wojtak, M. Rzeszutko, Lublin, s. 313-329.
Wojtak M., 2004b, Wzorce gatunkowe wypowiedzi a realizacje tekstowe, [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2. Tekst a gatunek, red. D. Ostaszewska, Katowice, s. 29-39.
Wolańska E., 2007, Współdziałanie słowa i obrazu w prasie tabloidowej. Ujęcie semiotyczne [w:] Język polski XXI wieku: Analizy, oceny, perspektywy, red. G. Szpila, Kraków, s 311–325.
Zdunkiewicz-Jedynak D., 2015, Wtórne znaczenia metaforyczne literackich i filmowych nazw własnych (z twórczości dla dzieci) we współczesnej polszczyźnie [w:] Odkrywanie słowa. Historia i współczesność, red. U. Sokólska, Białystok, s. 507-525.
Zdunkiewicz-Jedynak D., 2016, Intertekstualność współczesnej komunikacji interntowej. Intertekstualne odwołania wewnątrzgatunkowe w memach [w:] „Poznańskie Spotkania Językoznawcze”, t. 32 Kultura komunikacji językowej 4. Kultura komunikacji w językach słowiańskich – co nas łączy, co różni, co dziwi, red. A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, K. Skibski, Poznań 2016, s. 57–73.
Zdunkiewicz-Jedynak D., Dzieciństwo, młodość, dorosłość, starość. Polskie koncepty kulturowe w świetle współczesnej polszczyzny, Warszawa 2021.

Literatura może zostać zmieniona w związku z zainteresowaniami osób uczestniczących w zajęciach.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3003-C561KJ1 w USOSweb