Polskie stereotypy w świetle współczesnej polszczyzny 3003-C161KJ1

Uczestnicy seminarium:

-wskazują związki między językiem a kulturą;
-potrafią zrekonstruować stereotypy kulturowe na podstawie danych językowych;
- umieją przygotować naukowe opracowanie wybranego stereotypu z wykorzystaniem metodologii etnolingwistycznej

1. Kontrola obecności (wymagana obecność na 80% zajęć).
2. Kontrola bieżącego przygotowania do zajęć (czytanie zadanych lektur), potwierdzonego aktywnością na seminarium.
3. Przygotowanie przez studenta indywidualnego projektu badawczego.

PODSTAWY TEORETYCZNE
1. Pojęcie językowego obrazu świata
Żuk G., 2010, Językowy obraz świata w polskiej lingwistyce przełomu wieków, w: Przeobrażenia w języku i komunikacji medialnej na przełomie XX i XXI wieku, red. M. Karwatowska i A. Siwiec, Chełm, s. 239–257.
Grzegorczykowa R., 1999, Pojęcie językowego obrazu świata, w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, s. 39‒46.
J. Bartmiński, 2012, O pojęciu językowego obrazu świata , w: Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.
Maćkiewicz J., 1999, Co to jest językowy obraz świata? „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” , t. 11, s. 7‒24.

2. Wartości w joś
Bartmiński J., 2012 (oryg.2003), Miejsce wartości w językowym obrazie świata, w: J. Bartmiński (red.), Językowe podstawy obrazu świata, Lublin, s. 131‒150.
B a r t m i ń s k i J., G r z e s z c z a k M., 2014, Jak rekonstruować kanon wartości narodowych i europejskich?, „Etnolingwistyka 26, s. 21‒44.

3. Stereotyp/koncept kulturowy
Bartmiński J., 1985, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, „Z problemów i słowiańskiej”, t. 3. Wrocław, s. 25–48; https://www.academia.edu/642811/Stereotyp_jako_przedmiot_lingwistyki_I_ [dostęp: 12. 02. 2020].
Bartmiński J., 1988, Kryteria ilościowe w badaniach stereotypów językowych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, t. 41., s. 91‒104; http://mbc.malopolska.pl/Content/93389/biuletyn_ptj_41.pdf [dostęp: 12.02. 2021].
-4. Punkt widzenia, perspektywa, profilowanie
Bartmiński J., 2012 (oryg. 1990), Punkt widzenia, perspektywa interpretacyjna, językowy obraz świata, w: J. Bartmiński (red.), Językowe podstawy obrazu świata, Lublin, s. 76-89.
Bartmiński J., O profilowaniu pojęć w: J. Bartmiński (red.), Językowe podstawy obrazu świata, Lublin, s.89‒97.
Majer-Baranowska U., 2004, Dwie koncepcje profilowania pojęć w lingwistyce, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t. 16, s. 85‒109.
E. Górnikowska-Zwolak, brw., Wpływ struktury języka na konceptualizację świata społecznego (na pozycję społeczną kobiety i mężczyzny, pdf.

4. Narzędzie opisu – definicja kognitywna
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2018, O różnych wariantach definicji leksykograficznej – od taksonomii do kognitywizmu, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t. 30, s.259‒284.
Bartmiński J., 2012 (oryg.1988), Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji słowa, w: J. Bartmiński, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin, s. 42‒51.

5. Panchronia vs. synchronia i diachronia
Niewiara A., , brw.,Zmiany semantyczne w ujęciu panchronicznym, pdf.
Łozowski P., Panchronia, czyli język jako symbol doświadczenia, w: Metodologie językoznawstwa. Od diachronii do panchronii, red. P. Stelmaszczyk, Łódź, s. 165- 178.
6. Dane do rekonstrukcji konceptów
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2017, Jakie dane są relewantne etnolingwistycznie?, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t. 29, s. 11‒29.
Bartmiński J., 2013, Rola etymologii w rekonstrukcji językowego obrazu świata, LingVaria 16, s. 233‒245; https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=166969 [dostęp: 12.02. 2021].
Jakubowicz M., 2012, Badania etnolingwistyczne a etymologia, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t. 24, s. 173‒181.
Tokarski R., Językowy obraz świata w metaforach potocznych, w: Językowy obraz świata, Lublin, s. 65-81
Bartmiński J., 2014, Ankieta jako pomocnicze narzędzie rekonstrukcji językowego obrazu świata, w: Wartości w językowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, t. 3. Problemy eksplikowania i profilowania pojęć, red. I. Bielińska-Gardziel, S. Niebrzegowska-Bartmińska, J. Szadura, Lublin, s. 279–308.
Bańko M., 2013, Obrazy Google jako źródło informacji lingwistycznej, w: W. Chlebda (red.) Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, Opole, s. 73–84; http://banko.polon.uw.edu.pl/pliki/inne/obrazy_Google.pdf [dostęp: 12.01. 2020].

PRZYKŁADOWE ANALIZY STEREOTYPÓW
1.CZŁOWIEK
Zdunkiewicz-Jedynak D., 2021, DZIECIŃSTWO – MŁODOŚĆ – DOROSŁOŚĆ – STAROŚĆ
Polskie koncepty kulturowe w świetle współczesnej polszczyzny (fragmenty), w druku
Pajdzińska A., 1990, Antropocentryzm frazeologii potocznej, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” t. 3 , s. 59–68

2. PRZEŻYCIA SAMOŚWIADOMOŚCIOWE
Anna Pajdzińska, 2001, My, to znaczy... : z badań językowego obrazu świata, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” nr 1 (66), 33–53.
Mikołajczuk A., Wybrane aspekty konceptualizacji przeżyć samoświadomościowych we współczesnej polszczyźnie. Leksykograficznyobraz DUMY, WSTYDUi pojęć pokrewnych pdf
Mikołajczuk A., 1996 , Kognitywny obraz gniewu we współczesnej polszczyźnie, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t. 8 , s. 131–145.
Karaś A. 2003, Językowa konceptualizacja uczuć z grupy strachu na podstawie konstrukcji werbo-nominalnych, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 27–35.

3. RODZINA
Bartmiński J., 2008, Polski stereotyp «matki», „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1(1)., s. 33–53; http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Postscriptum_Polonistyczne/Postscriptum_Polonistyczne-r2008-t-n1(1)/Postscriptum_Polonistyczne-r2008-t-n1(1)-s33-53/Postscriptum_Polonistyczne-r2008-t-n1(1)-s33-53.pdf [dostęp: 12.02. 2020].
Bartmiński J., Bielińska-Gardziel I., 2015, Polski językowo-kulturowy obraz DOMU i jego profile, w: Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, red. J. Bartmiński, t. 1. DOM, red. J. Bartmiński, I. Bielińska-Gardziel, B. Żywicka, Lublin, s. 89–121.
Bielińska-Gardziel I., 2009, Rodzina i jej profile we współczesnej polszczyźnie, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t. 21, s. 121‒138.
Burkacka I., 2017, Monoparentalność, wielorodzina i rodzina zrekonstruowana, Współczesne nazwy modeli życia rodzinnego, „Artes Humanae” , vol. 2 , s. 61‒94.
Zdunkiewicz-Jedynak D., Wśród nazw pokrewieństwa zastępczego: macocha w świetle danych słownikowych i tekstowych XX i XXI wieku,

4. BLISCY SĄSIEDZI
Bartmiński J., 2010, Jak rekonstruować językowo-kulturowy obraz Europy?, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t. 22:121‒127; https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=809837 [dostęp: 12.02. 2021].
Bartmiński J., Chlebda W., 2013, Problem konceptu bazowego i jego profilowania – na przykładzie stereotypu Europy, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t. 25., s. 69‒95; https://journals.umcs.pl/et/article/viewFile/1901/1462 [dostęp: 12.06. 2020].
Bartmiński J., 2006, Semantyka i polityka. Nowy profil polskiego stereotypu Ukraińca, w: K. Ożóg (red.), Przemiany języka na tle przemian współczesnej kultury, Rzeszów, s. 191‒211.
Bartmiński J., 1994, Jak zmienia się stereotyp Niemca w Polsce, „Przegląd Humanistyczny”, nr 5., s. 81‒101; http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/Content/8990/Bartminski_Stereotyp_Niemca.pdf [dostęp: 12.02. 2020].
Bartmiński J., Lappo I., Majer-Baranowska, 2002, Stereotyp Rosjanina i jego profilowanie we współczesnej polszczyźnie, „Etnolingwistyka” 14, 105‒151.
Jedynak D., 2018, Żydek, żydłak i inne wyrazy wstydliwe. O antysemityzmie językowym w polskiej leksyce pdf.
Jedynak D., 2018, Obraz społeczności żydowskiej w świetle polskich przysłów i frazeologizmów, pdf.

5.WARTOŚCI (swój-obcy, ojczyzna, naród, prawica-lewica, demokracja, równość, praca)
Bartmiński J., 2015, Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów... – co zawiera, na jakich zasadach się opiera, dla kogo jest przeznaczony?; http://wydawnictwo.umcs.lublin.pl/pic/2348.pdf [dostęp: 12.02. 2021].
Bartmiński J.2011, Czy istnieje europejski kanon wartości?, http://phavi.portal.umcs.pl/at/attachments/2014/0527/074331-etnol-23.pdf

Bartmiński J., 2007, Opozycja swój / obcy a problem językowego obrazu świata, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”; https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=808154 [dostęp: 12.02. 2021].
Bartmiński J., Sandomirskaja I., Telija V., Ojczyzna w polskim i rosyjskim językowym obrazie świata, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t. 11, s. 25‒50; http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=1536&dirids=1 [dostęp: 12.02. 2021].
Bednarczuk M., 2009, Rozumienie narodu i jego profilowanie we współczesnym języku polskim, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t. 21, s. 85‒102.
Bartmiński J., 1991, Prawica-lewica. Sposoby profilowania pojęć, „Poradnik Ję¬zykowy”, z. 5/6, s. 160‒166; https://poradnik-jezykowy.uw.edu.pl/issue/1035 [dostęp: 12.02. 2021].
Grzeszczak M., 2009, Definicja kognitywna pojęcia demokracji w języku polskim, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury”, t.21, s. 69‒84.
Bartmiński J., Żuk G., 2009, Pojęcie równości i jego profilowanie we współczesnym języku polskim, „Etnolingwistyka”21, s. 47‒68.
Bartmiński J., Brzozowska M., Koncept pracy we współczesnej polszczyźnie, w: Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, red. J. Bartmiński t. 3., s. 93‒128.
Denczewa D., 2013, Olej, kapusta, kalosze. Inteligencja i głupota w polskich i bułgarskich związkach frazeologicznych, „Postscriptum Polonistyczne”, 2 (1), s. 295–301.

6. PRZYRODA
Szadura J., 2015, Sposoby nazywania przedmiotu jako narzędzie profilowania jego wyobrażenia bazowego. Na przykładzie polskich nazw śniegu, „Etnolingwistyka” 27, s. 129‒145.
Sahata J., 2009, Ptaki we frazeologii polskiej i ukraińskiej, „Postscriptum Polonistyczne”, 1(3), s. 143‒151.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 3003-C161KJ1 w USOSweb