Kreatywność leksykalna i językowe kreacje rzeczywistości 3003-B8N-KJ1
Konwersatorium obejmuje:
- analizę tekstów zawierających przykłady kreatywności językowej i językowych sposobów budowania lub modyfikowania obrazu rzeczywistości,
- omówienie wpływu czynników pozajęzykowych na komunikację językową i zasoby leksykalne polszczyzny,
- dyskusje nad zagadnieniami dotyczącymi zmian znaczenia jednostek leksykalnych i przyczyn wycofywania się niektórych jednostek,
- zapoznanie się z funkcjonującymi współcześnie typologiami stylizacji językowej i problematyką nacechowania ekspresywnego i stylistycznego jednostek leksykalnych,
- poznanie właściwości leksyki wybranych odmian środowiskowych polszczyzny,
- zapoznanie się ze sposobami weryfikacji datacji neologizmów,
- analizę nowych jednostek leksykalnych z określeniem ich genezy, funkcji i przynależności do poszczególnych odmian polszczyzny,
- dyskusje nad zagadnieniami etycznymi i normatywnymi.
Oprócz 30 godzin zajęć konwersatoryjnych student powinien przeznaczyć co najmniej 30 godzin na przygotowanie do zajęć (lektura tekstów, wykonanie prac domowych, ekscerpcję materiału, przygotowanie prezentacji).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu konwersatorium student
- ma pogłębioną wiedzę o mechanizmach kreacji językowej i zróżnicowaniu współczesnej polszczyzny,
- potrafi analizować teksty i wskazać w nich nowe elementy leksykalne, a następnie podać przyczyny ich powstania oraz samodzielnie omówić ich znaczenie, właściwości stylistyczne i podać konotacje,
- umie wyjaśnić mechanizmy stylizacji i cele ich zastosowania,
- potrafi objaśnić mechanizm manipulacji językowej,
- wie, jak zweryfikować czas powstania nowego wyrazu (z wykorzystaniem specjalistycznych źródeł),
- jest bacznym obserwatorem zjawisk zachodzącymi we współczesnej polszczyźnie oraz potrafi wskazać ich przyczyny i konsekwencje, a także tło pozajęzykowe,
- wyjaśnia mechanizm procesów językowych z uwzględnieniem procesów eufemizacji, potocyzacji i innych zjawisk zachodzących we współczesnym świecie,
- ma ukształtowaną postawę racjonalistyczną w podejściu do języka i zjawisk w nim zachodzących.
Kryteria oceniania
1. Kontrola obecności (wymagana obecność na 80% zajęć).
2. Kontrola bieżącego przygotowania do zajęć (czytanie zadanych lektur, zreferowanie wyników ekscerpcji materiału), potwierdzonego przygotowaniem pracy domowej.
3. Aktywny udział w dyskusjach i analizie materiału.
4. Przedstawienie (w postaci prezentacji) wyników samodzielnej analizy wybranego materiału.
Praktyki zawodowe
---
Literatura
Balbus S., 1993, Między stylami, Kraków (fragmenty).
Brzeziński J. (red.), 2001, Przejawy potoczności w tekstach artystycznych, Zielona Góra (fragmenty).
Bojałkowska K., 2011, Adoptowałem psa – o nowych użyciach leksemów adopcja, adoptować, zaadoptować we współczesnej polszczyźnie, „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 54–71.
Burkacka 1., 2011, Dlaczego spopielarnia, a nie krematorium. O innowacjach alternatywnych inaczej, „Linguistica Copernicana” nr 2(6), s. 179–194.
― 2017, Słowotwórcze wykładniki kolokwializacji w Piaskowej Górze i Chmurdalii Joanny Bator, w: Socjolekt. Idiolekt. Idiostyl. Historia i współczesność, red. U. Sokólska, Białystok, s. 45-64.
― 2015, Dlaczego pieseł i koteł są lepsze od psa i kota, a nieogar jest nie halo? Uwagi o nowszych neologizmach występujących w słownictwie młodzieżowym, w: Odkrywanie słowa – historia i współczesność, red. U. Sokólska, Białystok, s. 395-408.
Cegieła A., 2014, Słowa i ludzie. Wprowadzenie do etyki słowa, Warszawa (fragmenty).
Dąbrowska A., 1992, Eufemizmy mowy potocznej, w: Język a kultura t. 6, Wrocław.
― (red.), 2003, Język a kultura, t. 15. Opozycja homo-animal w języku i kulturze, Wrocław (fragmenty).
― 2005, Słownik eufemizmów polskich czyli w rzeczy mocno, w sposobie łagodnie, Warszawa.
Dubisz S., 1996, O stylizacji językowej, w: Język artystyczny, t. 10 Prace Naukowe UŚ nr 1580, Katowice, s.11-23.
Dubisz S., 2015, Językoznawcze studia polonistyczne (pisma wybrane, uzupełnione, zmienione). III Stylistyka – retoryka – translatoryka. Warszawa (fragmenty).
Dubisz S, 2017, Lewak, uchodźca i patriota, czyli o manipulowaniu słowami i świadomością społeczną, „Poradnik Językowy” z. 10, s, 110-112.
Engelking A., 1984, Istota i ewolucja eufemizmów (na przykładzie zastępczych określeń śmierci), „Przegląd Humanistyczny” nr 4.
Grabias S., 2003, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
Kalin A., 2012-2013, Poprawność polityczna Murzynka Bambo i małpki Fiki-Miki: (wariacje języka teorii w badaniach postkolonialnych - studium przypadków), „Literaturoznawstwo: historia, teoria, metodologia, krytyka” 1(6)-2(7), s. 73-94 [http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Literaturoznawstwo_ historia_teoria_metodologia_krytyka/Literaturoznawstwo_historia_teoria_metodologia_krytyka-r2012_2013-t1(6)_2(7)/-s73-94.pdf].
Piotrowicz A., Witaszek-Szymborska M., 2015, O najnowszym słownictwie kosmetycznym we współczesnej polskiej leksyce, w: Odkrywanie słowa. Historia i współczesność, red. U. Sokólska, Białystok, s. 431-446.
Rejter A., 2016, Duskurs(y) posthumanizmu w kontekście współczesnej komunikacji, „Poznańskie Studia Językoznawcze”, t. 32, s. 21-30.
Rodzoch-Małek J., 2011, Tabu a eufemizmy określające osoby homoseksualne, w: Polskie dźwięki, polskie słowa, polska gramatyka. System – teksty – norma – kodyfikacja, red. B. Pędzich, D. Zdunkiewicz-Jedynak, Warszawa, s. 431-442.
Rogowska-Cybulska E., 2013, Słowotwórstwo na usługach reklamy. Mechanizmy tekstowe, Gdańsk (fragmenty).
Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław (fragmenty).
Skubalanka T., 2000, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, Lublin (fragmenty).
Skubalanka T., 2001, Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin (fragmenty).
Sokólska U., 2011, Neologizm jako element stylotwórczy, w: Odmiany stylowe polszczyzny dawniej i dziś, red. U. Sokólska, Białystok.
Stefański R. (red.), 2007, Poprawność polityczna – równość czy wolność?, Toruń – Kielce (wybrane teksty).
Wierzchoń P., 2010, Depozytorium leksykalne języka polskiego, Warszawa.
― 2016, Z kart historii „parcia na” neologizmy, „Poradnik Językowy” z. 4, s. 110–129.
Witosz B., 2007, Potoczność jako wartość w dzisiejszej kulturze, w: Potoczność a zachowania językowe Polaków, red. B. Boniecka, S. Grabias, Lublin, s. 11-20.
Wojtak M., 1994, Pojęcie stylizacji jako narzędzie opisu utworów literackich, „Stylistyka”, t. 3., Opole, s. 135-142.
Wojtak M., 2004, Wzorce gatunkowe wypowiedzi a realizacje tekstowe, w: Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2. Tekst a gatunek, red. D. Ostaszewska, Katowice, s. 29-39.
Wysocka A., 2016, O kilku innowacyjnych sposobach językowego ujęcia relacji homo-animal w mowie współczesnych miłośników zwierząt, w: Język a kultura, t. 26. Kulturowe uwarunkowania zachowań językowych – tradycja i zmiana, red. A. Burzyńska-Kamieniecka, Wrocław, s. 289–306.
Zdunkiewicz-Jedynak D., 2008, Wykłady ze stylistyki, Warszawa (fragmenty).
― 2015, Wtórne znaczenia metaforyczne literackich i filmowych nazw własnych (z twórczości dla dzieci) we współczesnej polszczyźnie, w: Odkrywanie słowa – historia i współczesność, red. U. Sokólska, Białystok, s. 507-525.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: