Historia w języku zaklęta.Wybrane zagadnienia z językoznawstwa diachronicznego 3003-B662HJ1
Tematyka zajęć:
1.-2. Prezentacja tematów, źródeł i sposobów opracowania materiału wybranego przez studentów.
3-4. Stratyfikacja współczesnej polszczyzny. Różne klasyfikacje w literaturze przedmiotu.
5. Stylistyka, styl językowy – różne ujęcia.
6. Metody analizy stylistycznej.
7-9. Stylistyczne zróżnicowanie polszczyzny.
10. Problemy stylizacji językowej, definicja, zakres, kwestie sporne.
11-12. Stylizacja gwarowa dawniej i dziś.
13. Elementy dialektalne w tekstach dawnych i współczesnych.
14-15. Archaizmy i neologizmy. Archaizacja we współczesnej5literaturze polskiej.
16-19. Prezentacja prac uczestników.
Kolokwializacja i inne typy stylizacji.
20. Polszczyzna na Wschodzie – wprowadzenie.
21-23. Odmiana północnokresowa a południowokresowa. Zróżnicowanie terytorialne, socjalne i idiolektalne polszczyzny na Wschodzie.
24-25. Współczesna sytuacja języka polskiego na Wschodzie – na Litwie, Łotwie, Białorusi i Ukrainie.
26. Nazwy miejscowe na pograniczach kulturowo-językowych.
27. Antroponimy na pograniczach kulturowo-językowych.
28-30. Prezentacja prac uczestników, dyskusja.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Student:
WIEDZA
1. Ma uporządkowaną wiedzę ogólną i szczegółową obejmującą terminologię, teorie i metodologie z zakresu językoznawstwa diachronicznego.
2. Posiada wiedzę o powiązaniach historii języka polskiego z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi (historią, naukami społecznymi, historią sztuki).
3. Ma świadomość kompleksowej natury języka polskiego oraz jego złożoności i historycznej zmienności znaczeń, w szczególności definiuje najważniejsze zmiany w systemie językowym wynikające z ewolucji języka.
UMIEJĘTNOŚCI
1. Wyszukuje, analizuje, ocenia i wykorzystuje informacje ze źródeł.
2. Zna najważniejszą literaturę dotyczącą podejmowanego zagadnienia, umie sporządzić bibliografię przedmiotową.
3. Ma umiejętność właściwego doboru argumentów, z wykorzystaniem poglądów innych autorów, oraz umiejętność poprawnego formułowania wniosków, które wykorzystuje przy pisaniu pracy.
4. Wiąże fakty językowe z faktami historycznymi i kulturowymi.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
1. Ma świadomość znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych.
2. Jest świadomy posiadanej przez siebie wiedzy, zna zakres nabytych umiejętności i potrafi je przedstawić podczas egzaminu licencjackiego.
3. Rozumie problematykę etyczną związaną z odpowiedzialnością za trafność przekazywanej wiedzy, z uczciwością naukową oraz rzetelnością i uczciwością w sytuacji prowadzenia sporów naukowych i ideowych.
4. Traktuje język jako integralną część kultury danego narodu, docenia piękno języka polskiego i jego różnorodność w porównaniu z innymi językami europejskimi.
Kryteria oceniania
Aktywne uczestnictwo w dyskusjach na rozpatrywane tematy i przedstawienie pracy nad własnym projektem badawczym.
Literatura
Literatura przedmiotu - w części do uzgodnienia w zależności od zainteresowań uczestników:
Abramowicz Z., Słownik etymologiczny nazwisk Żydów białostockich, Białystok 2003.
Bajerowa I., Strukturalna interpretacja języka, "JP" 1969, z. 2, s.
Cieślikowa A., Onimizacja, apelatywizacja i derywacja, w: Onimizacja i apelatywizacja, red. Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz, Białystok 2006.
Dąbrowski E., Glosy i odkrycia biblijne, Warszawa 1954.
Decyk-Zięba W., Nazewnictwo wschodniosłowiańskie w języku polskim XVI i początku XVII wieku, Warszawa 2004.
Dubisz S., Język, historia, kultura, t. 1. (wykłady, studia, analizy), t. 2. (wykłady, studia, szkice), t. 3. (wykłady, rozprawy, rozważania), Warszawa 2002, 2007, 2012.
Dubisz S., Kształtowanie się standardów odmian komunikacyjno-stylowych w dziejach języka polskiego, "Poradnik Językowy" 2004, z. 8, s. 3-19.
Gajda S., Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa 1992.
Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1994.
Kaleta Z., Nazwisko w kulturze polskiej, Warszawa 1998.
Kania S., Tokarski J., Zarys leksykologii i leksykografii polskiej, Warszawa 1984.
Karaś H., Odrodzenie czy zanik języka polskiego? O sytuacji języka polskiego na Wschodzie, „Poradnik Językowy” 2015, z. 8.
Karaś H., Gwary polskie na Kowieńszczyźnie, Warszawa-Puńsk 2002.
Karaś H., Rusycyzmy słownikowe w polszczyźnie ogólnej – historia i współczesność, „Poradnik Językowy” 2007, z. 5, s. 25-43.
Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa 1974.
Kreja B., Słowotwórstwo polskich nazwisk. Struktury sufiksalne, Kraków 2001.
Kula M., Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.
Malec M., Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków 1994.
Markowski A., Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, t. 1, 2, Wrocław 1992.
Miodunka W., Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa 1989, zwłaszcza rozdz. 5.3. Semantyka strukturalna, s. 109-168.
Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany. Pod red. K. Rymuta. T. I A-B. Kraków 1996 i n. (wybór)
Nazwy własne (E. Rzetelska-Feleszko, Cz. Kosyl) [W:] Współczesny język polski. Pod red. J. Bartmińskiego. Lublin 2001, s. 405-445.
Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, red. R. Mrózek, Katowice 2004.
Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, pod red. A. Cieślikowej, B. Czopek-Kopciuch i K. Skowronek, Kraków 2007 (wybrane artykuły).
Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Pod red. E. Rzetelskiej-Feleszko. Warszawa-Kraków 1998
Przeszłość w językowym obrazie świata, pod red. A. Pajdzińskiej, P. Krzyżanowskiego, Lublin 1999.
Rospond S., Klasyfikacja strukturalno-gramatyczna słowiańskich nazw geograficznych, Wrocław 1957.
Rzepka W., Wydra W., Chrestomatia staropolska, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk, 1995.
Rzetelska-Feleszko E., W świecie nazw własnych, Warszawa-Kraków 2006.
Skubalanka, Metody analizy stylistycznej, Lublin 2001.
Skubalanka T., Ze studiów nad polszczyzną dawną i współczesną, Lublin 1997.
Słowiańska onomastyka: encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, A. Cieślikowa, t. 1-2, Kraków 2002-2003.
Studia z semantyki porównawczej. Nazwy barw. Nazwy wymiarów. Predykaty mentalne, cz. I, cz. II, pod red. R. Grzegorczykowej i K. Waszakowej, Warszawa 2000, 2003.
Szulowska E., Wolnicz-Pawłowska E., Antroponimia polska na kresach południowo-wschodnich XV-XIX wiek, Warszawa 1998.
Tokarski R., Struktura pola znaczeniowego (studia językoznawcze), Warszawa 1984.
Walczak B, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999.
Wierzbicka A., Język - umysł - kultura, Warszawa 1999.
Wilkoń A., Język artystyczny. Studia i szkice, Katowice 1999.
Winiarska I., Słownictwo religijne polskiego kalwinizmu od XVI do XVIII wieku na tle terminologii katolickiej, Warszawa 2004.
Zajda A., Historia języka polskiego dzisiaj. Możliwości, zadania i postulaty w zakresie badań nad historią słownictwa polskiego, „LingVaria” 2(10), 2010, s. 75-101.
Zierhoffer K., Zierhofferowa Z., Nazwy zachodnioeuropejskie w języku polskim a związki Polski z kulturą Europy, Poznań 200.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: