POJĘCIE – SŁOWO – TEKST. Sposoby badania i interpretacji 3003-B553GO1
Tematyka zająć:
1) Znaczenie wyrażeń w języku i w użyciu (tekście, wypowiedzi).
2) Rola kontekstu i konsytuacji w rozumieniu tekstu i jego elementów. Słowotwórstwo w tekście.
3) Wartościowanie w języku i tekście.
4) Nadawca – kreator wypowiedzi on-line; jego obecność i punkt widzenia.
5) Odbiorca – aktywny uczestnik komunikacji. Oczekiwania nadawcy wobec odbiorcy i vice versa.
6) Pojęcie konceptu i konceptualizacji. Kognitywna koncepcja znaczenia.
7) Obrazowanie i profilowanie w języku i w wypowiedzi (on-line i w tekście).
8) Metafora pojęciowa, jej funkcje. Metonimiczne i metaforyczne rozszerzenia znaczeń. Metafora w słowotwórstwie. Rola wiedzy o świecie w kreowaniu / interpretowaniu nowych informacji zawartych w wyrażeniach językowych.
9) "Rama interpretacyjna" Fillmore'a; jej użyteczność w opisie semantyki wyrażeń (w tym nowych zjawisk leksykalnych).
10) Nowe współczesne zjawiska leksykalne. Derywaty słowotwórcze, związki frazeologiczne, neosemantyzmy jako przykłady polskich i niepolskich konceptualizacji. Sposoby konceptualizowania/obrazowania współczesnej rzeczywistości polskiej: m.in. charakterystycznych zjawisk społecznych, przestrzeni życiowej Polaków, ich postaw i in. Wpływ otoczenia tekstowego (kontekstu) na semantykę i funkcjonowanie różnych jednostek systemu słowotwórczego i na ich rozumienie.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu 60 godz. seminarium student:
- wykazuje orientację w wybranych zagadnieniach stanowiących przedmiot rozważań na zajęciach i domowej lektury;
- zna podstawowe pojęcia z zakresu omawianych na zajęciach kierunków i nurtów językoznawstwa;
- potrafi w perspektywie kognitywnej analizować wyrażenia językowe
w tekście;
- widzi związki i różnice w interpretacji zjawisk w perspektywie strukturalistycznej i kognitywnej.
Kryteria oceniania
- kontrola obecności na zajęciach,
- aktywność na zajęciach,
- czytanie lektur,
- przygotowanie wystąpienia na określony temat (referat + konspekt +
pokaz /handout),
- w czasie konsultacji przedstawianie wyników samodzielnej pracy
nad wybranym zagadnieniem
- przygotowanie krótkiej pracy pisemnej na podstawie własnej analizy
wykorzystującej narzędzia omawiane na seminarium i w literaturze
przedmiotu.
Literatura
Artykuły
Badyda E., 2011, Słowotwórcze sposoby deprecjonowania przeciwnika politycznego na forach internetowych – na przykładzie nazwiska TUSK, [w:] E. Badyda, J. Maćkiewicz, E. Rogowska-Cybulska, red., Słowotwórstwo a media, Gdańsk, s. 157–166.
Bartmiński J., Niebrzegowska S., 2004, Dynamika kategorii punktu widzenia w języku, tekście i dyskursie, [w:] Punkt widzenia w języku i w kulturze. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz, Lublin, s. 321-358.
Bartmiński J., 2014, Solidarność - między pojęciem a ideą, [w:] tegoż: Polskie wartości w europejskiej aksjosferze, Lublin, s. 163-175.
Chlebda W., 1997, Zarys polskiej geografii mentalnej, Przegląd Humanistyczny, 3, s. 81-94.
Chlebda W., 2007, Kiedy swój staje się obcym, Etnolingwistyka 19, s. 89-98.
Dobrzyńska T., 2012, W poszukiwaniu nowego sensu, w: Od słowa do sensu. Studia o metaforze. Warszawa, s. 27-42.
Dobrzyńska T., 2012, Metafora jako narzędzie analizy rzeczywistości. Martwa natura z pajęczyną w wierszu Stanisława Barańczaka, w: Od słowa do sensu. Studia o metaforze. Warszawa, s. 116-129.
Grzegorczykowa R., 2004, Punkt widzenia nadawcy w znaczeniu leksemów, [w:] Punkt widzenia w języku i w kulturze. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz, Lublin, s. 161-176.
Pajdzińska A., 1990, Antropocentryzm frazeologii potocznej, Etnolingwistyka 3, 59-68.
Pajdzińska A., 1996, Wrażenia zmysłowe jako podstawa metafor językowych, Etnolingwistyka 8. Lublin, s. 113-130.
Pajdzińska A., 2000, „Temperatura” jako domena źródłowa metafor językowych, [w:] Annales Universitastis Mariae Curie-Skłodowska…; Vol. XVIII, s.201-2012.
Pawelec A., 2005, Znaczenie ucieleśnione. Propozycje kręgu Lakoffa, Kraków.
Puzynina J., 1992, Język wartości, Warszawa.
Puzynina J., 1997, Kontekst a rozumienie tekstu, Biuletyn PTJ LIII, s. 15-32.
Puzynina J., 2012, O problemach wartościowania w języku i w tekście, [w:] Wartości i wartościowanie w perspektywie językoznawstwa, Kraków, s. 111-121.
Puzynina J., 2012, O przymiotniku rzetelny, [w:] Wartości i wartościowanie w perspektywie językoznawstwa, Kraków, s. 373-386.
Puzynina J., 2012, O interesownym i bezinteresownym, [w:] Wartości i wartościowanie w perspektywie językoznawstwa, Kraków, s. 387-399.
Tabakowska E., 1995, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków.
Tokarski R., 2004, Kulturotwórcze i tekstotwórcze aspekty profilowania, [w:] Punkt widzenia w języku i w kulturze. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz, Lublin, s. 35-52.
Waszakowa K., 1991, O wartościowaniu w słowotwórstwie. Poradnik Językowy 5-6, s. 180-187.
Waszakowa K., 1997, O nowych zjawiskach leksykalnych w świetle semantyki rozumienia, [w:] Semantyczna struktura słownictwa i wypowiedzi, pod red. R. Grzegorczykowej i Z. Zaron, Warszawa , s. 9 -24.
Waszakowa K., 1997, Rola kontekstu i sytuacji w rozumieniu neologizmów, [w:], Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, LIII, 1997, s. 121-132.
Waszakowa K., 2004, Punkt widzenia konceptualizatora jako kategoria kognitywnego opisu derywatów słowotwórczych, [w:] Punkt widzenia w języku i w kulturze. Red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz, Lublin, s. 197-208.
Waszakowa K., 2012, Złożony charakter procesów włączania elementów obcych do języka polskiego (na przykładzie zapożyczenia celebryta), [w:] Odkrywanie znaczeń w języku, red. A. Mikołajczuk, K. Waszakowa, Warszawa, s. 290-306.
Waszakowa K., 2013 „Studniówka Tuska. O kontekstowym odczytywaniu znaczeń derywatów słowotwórczych”, [w:] „Mówię, więc jestem. Rozmowy o współczesnej polszczyźnie”. 4, red. M. Milewska-Stawiany, E. Rogowska-Cybulska, Gdańsk, s. 127-137.
Podręczniki akademickie
Evans V., 2009, Leksykon językoznawstwa kognitywnego, Kraków 2009. (A Glossary of Cognitive Linguistics, Edinburgh University Press 2007).
Grzegorczykowa R., 2010, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa.
Kövecses Z., 2011, Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie. Kraków.
Langacker, R., 2009, Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, Kraków.
Tabakowska E., red., 2001, Kognitwne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków, Universitas.
Tokarski R., 2013, Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej. Lublin.
Ungerer F., Schmid H-J., 1996, An Introduction to Cognitive Linguistics, Longman.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: