Nazwy własne zwierciadłem języka, historii i kultury – seminarium onomastyczne 3003-B461HJ2
Proponowana tematyka zajęć:
1. Nazwy własne czyli co? – przedmiot i zakres badań onomastycznych.
2. Między tradycją a nowoczesnością – źródła i narzędzia badań onomastycznych.
3. Metody gromadzenia materiału do pracy magisterskiej.
4. Nazwa własna jako element języka – strukturalne podejście do onomastyki.
5. Nazwa własna zwierciadłem kultury – kognitywne podejście do onomastyki.
6. Nazwy własne i liczby – Zastosowanie metod kwantytatywnych w badaniach onomastycznych.
7. Jak powstają nazwy własne – typy derywacji.
8. Granice onomastyki – miejsce chrematonimii w badaniach onomastycznych.
9. O imionach na nowo – perspektywy badawcze nad dawnym i współczesnym imiennictwem polskim.
10. O nazwiskach inaczej – klasyfikacje i wielomotywacyjność nazwisk.
11. Antroponimy na pograniczach kulturowo-językowych – problemy badawcze.
12. Nazwy miejscowe – klasyfikacje i wielomotywacyjność toponimów.
13. Nazwy miejscowe na pograniczach kulturowo-językowych – problemy badawcze.
14.-15. Prezentacja propozycji tematów prac magisterskich.
16. Lazurowa czy Kubusia Puchatka – klasyfikacje nazw ulic i placów.
17. Flaka Góra i Psia Łąka – mikrotoponimia (oficjalne i nieoficjalne nazewnictwo anojkonimów).
18. Oronimia – zakres badań i problemy badawcze.
19. Hydronimia – zakres badań i problemy badawcze.
20. Imiona zwierząt w różnych przestrzeniach kulturowych i historycznych – problemy badawcze nad polska zoonimią.
21. Czy nazwy gatunkowe roślin to nazwy własne – problemy badawcze w zakresie badań nad fitonimami?
22. Współczesne przemiany nazewnicze – nazwy własne w przestrzeni miejskiej.
23. Współczesne przemiany nazewnicze – nazwy własne w przestrzeni internetowej.
24. Nazwy własne w przestrzeni literackiej.
25. Nazwy własne w przestrzeni filmowej.
26. Nazwy własne narzędziem stylizacji.
27. Nazwy własne zwierciadłem języka regionu.
28.-30. Prezentacja materiału i założeń badawczych prac powstających w ramach seminarium.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Student:
WIEDZA
1. Zna i rozumie rolę refleksji literaturoznawczej i językoznawczej w kształtowaniu kultury;
2. Ma wiedzę o miejscu i znaczeniu filologii polskiej w relacji do innych nauk oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej filologii polskiej, w szczególności metod badawczych językoznawstwa diachronicznego.
3. Zna terminologię językoznawczą w języku polskim, w szczególności tę dotyczącą językoznawstwa diachronicznego i onoamstyki.
4. Ma wiedzę o powiązaniach filologii polskiej z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi, w szczególności wiedzę dotyczącą interdyscyplinarności dialektologii, onomastyki itp.;
5. Zna zależności między głównymi subdyscyplinami filologii polskiej;
6. Ma świadomość kompleksowej natury języka polskiego oraz jego złożoności i historycznej zmienności znaczeń, w szczególności definiuje najważniejsze zmiany w systemie językowym wynikające z ewolucji języka;
7. Zna metody badawcze właściwe dla językoznawstwa diachronicznego i synchronicznego;
8. Wykorzystuje narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla filologii polskiej, w szczególności nowoczesne narzędzia badawcze – kwerendy słownikowe (słowniki elektroniczne).
UMIEJĘTNOŚCI
1. Wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych, w szczególności sprawnie posługuje się różnego rodzaju słownikami.
2. Pisząc pracę zaliczeniową, samodzielnie zdobywa wiedzę i rozwija umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego;
3. Umie posługiwać się ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla filologii polskiej;
4. Czyta, interpretuje i analizuje teksty o charakterze naukowym i poprawnie stosuje poznaną terminologię językoznawczą i onomastyczną;
5. Ma umiejętność właściwego doboru argumentów, z wykorzystaniem poglądów innych autorów, oraz umiejętność poprawnego formułowania wniosków, które wykorzystuje przy pisaniu pracy magisterskiej.
6. Przytacza główne tezy badaczy językoznawstwa, stosownie do ich istotności.
7. Formułuje w mowie i na piśmie problemy badawcze właściwe dla filologii polskiej, stawia tezy oraz artykułuje własne poglądy w sprawach językoznawczych;
8. Dobiera strategie argumentacyjne, konstruuje krytyczne argumenty, formułuje odpowiedzi na krytykę;
9. Prowadzi pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego lub kierownika zespołu badawczego;
10. Sprawnie posługuje się różnego rodzaju słownikami.
11. Wiąże fakty językowe z faktami kulturowymi.
12. Formułuje hipotezy dotyczące etymologii wybranych nazw własnych.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
1. Jest świadomy posiadanej przez siebie wiedzy i zna zakres nabytych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju;
2. Umie współpracować w grupie i jest otwarty na nowe idee i gotowy do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów;
3. Pisząc pracę, samodzielnie podejmuje i inicjuje działania badawcze;
4. Pisząc pracę, efektywnie organizuje własną pracę i krytycznie ocenia jej stopień zaawansowania;
5. Rozumie problematykę etyczną związaną z odpowiedzialnością za trafność przekazywanej wiedzy, z uczciwością naukową oraz rzetelnością i uczciwością w sytuacji prowadzenia sporów naukowych i ideowych;
6. Wykazuje motywację do zaangażowanego uczestnictwa w życiu naukowym i kulturalnym;
7. Ma świadomość znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych;
8. Ma świadomość znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych;
9. Traktuje język jako integralną część kultury danego narodu.
Kryteria oceniania
Zaliczenie na ocenę, które student otrzymuje na podstawie obecności, aktywności na zajęciach, przygotowanego referatu.
W pierwszym semestrze: Sformułowanie tematu i zakresu pracy.
W drugim semestrze: przedstawienie bibliografii i zebranie materiału do pracy magisterskiej.
Praktyki zawodowe
Nie.
Literatura
Pozycje bibliograficzne będą dostosowywane do zainteresowań badawczych uczestników seminarium. Za punt wyjścia uznajemy następujące prace:
Abramowicz Zofia, 1993, Imiona chrzestne białostoczan w aspekcie socjolingwistycznym (lata 1885–1985), Białystok.
Abramowicz Zofia, 2010, Antroponimia a tożsamość narodowa, (w:) OKO XVI/1, s. 129-140.
Antkowiak Z., 1970, Ulice i place Wrocławia, Wrocław.
Borek Henryk, 1978, Socjolingwistyczne aspekty imiennictwa, „Onomastica”, t. XXIII.
Bubak Józef, 1986, Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, Kraków.
Bystroń Jan Stanisław, 1938, Księga imion w Polsce używanych, Warszawa.
Decyk-Zięba Wanda 1998, Toponimy w języku zbiorowości polonijnej w sferze oddziaływania języka angielskiego, „Poradnik Językowy” 1998, z. 7, s. 17-33.
Decyk-Zięba Wanda 2002, Historia zapisana w nazwach – o losie obcych nazw w języku polskim, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 15-31.
Decyk-Zięba Wanda, 2009, „Lexykon geograficzny” bazyliana Hilariona Karpińskiego. Studium historycznojęzykowe (wybrane zagadnienia), Warszawa.
Decyk-Zięba Wanda, 2011, Klasyfikacja znaczeniowa polskich nazw miejscowych: podstawowe problemy i rozstrzygnięcia, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 56-71.
Gałkowski Artur, 2008, Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim, Łódź.
Grzegorczykowa Renata, 1982, Zarys słowotwórstwa polskiego, Warszawa.
Handke Kwiryna, 1970, Semantyczne i strukturalne typy nazw ulic Warszawy, Wrocław.
Handke Kwiryna, 1992, Polskie nazewnictwo miejskie, Warszawa.
Kopertowska Danuta, 2005, Tradycja i nowoczesność w kieleckiej chrematonimii, [w:] Z najnowszych tendencji w polskim nazewnictwie, red. Romana Łobodzińska, Łask.
Kosyl Czesław, 2010, Chrematonimy, [w:] Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Lublin.
Kresa Monika, 2011, Księgi metrykalne i program EXCEL jako źródło i narzędzie badań antroponimicznych, [w:] Badania historycznojęzykowe. Stan. Metodologia. Perspektywy, red. Bogusław Dunaj, Maciej Rak, Kraków, s. 399–411.
Kresa Monika, 2013, Antroponimia historycznego pogranicza mazowiecko-podlaskiego w XVIII wieku, Warszawa.
Lewandowski Andrzej, 1992, Współczesne polskie nazwy firmowe, Zielona Góra.
Malec Maria, 1994, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków.
Malec Maria, 2001, Imię w polskiej antroponimii i kulturze, Kraków.
Myszka Agnieszka, 2005, Toponimia powiatu strzyżowskiego, Rzeszów.
Nazewnictwo na pograniczach, red. Ignatowicz-Skowrońska Jolanta, Szczecin 2005.
Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, 2004, red. R. Mrózek, Katowice.
Polskie nazwy własne. Encyklopedia, 1998, red. Ewa Rzetelska-Feleszko, Kraków.
Rieger Janusz, 1987, Toponomastyka Beskidu Niskiego i Bieszczadów, [w:] Łemkowie. Kultura sztuka język, Warszawa – Kraków.
Rospond Stanisław, 1957, Klasyfikacja strukturalno-gramatyczna słowiańskich nazw geograficznych, Wrocław.
Rospond Stanisław, 1957, Klasyfikacja strukturalno-gramatyczna słowiańskich nazw geograficznych, Wrocław: Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Seria A, Nr 58.
Rzetelska-Feleszko Ewa, 2006, W świecie nazw własnych, Warszawa-Kraków.
Siwiec Adam, 2003, Nazwy sklepów i firm handlowych jako przedmiot badań onomastycznych, [w:] Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość polskiej onomastyki, red. Roma Łobodzińska, Wrocław.
Skowronek Katarzyna, Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne, Kraków 2001.
Stieber Zbigniew, 1934, Nazwy miejscowe pasma Gorców w Beskidzie Zachodnim, „Lud Słowiański”, t. III, s. A217.
Stieber Zdzisław, 1948, Toponomastyka Łemkowszczyzny. Cz. I. Nazwy miejscowości, Łódź.
Strutyński Janusz, 1996, Urbozoonimia polska, Kraków.
Supranowicz Edward, 1995, Nazwy ulic Krakowa, Kraków.
Systemy zoonimiczne w językach słowiańskich, 1996, red. S. Warchoł, Lublin.
Taszycki Witold, 1924, Polskie nazwy osobowe, Kraków 1924.
Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny red. Fros Henryk, Sowa Franciszek, Kraków 2002.
Warchoł Stanisław, 1993, Kwestionariusz do badania zoonimii ludowej w Polsce (na tle słowiańskim), Lublin.
Wolnicz-Pawłowska Ewa, Szulowska Wanda, 1998, Antroponimia polska na Kresach południowo-wschodnich, Warszawa.
Zierhofferowie Karol i Zofia, Polska a Europa w świetle nazw geograficznych, Poznań 2007.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: