Język polityki 3003-B353KJ1
Status języka polityki – odmiana czy styl? Krótka charakterystyka języka polityki okresu PRL-u oraz wskazanie podstawowych różnic między nim a językiem współczesnej polityki – ze zwróceniem uwagi na uwarunkowania pozajęzykowe (sytuacja polityczna kraju, potrzeby społeczeństwa, istnienie kanonu kulturowego itp.). Omówienie najważniejszych funkcji wypowiedzi politycznych (rytualna, perswazyjna, dyrektywna, magiczna itd.). Omówienie cech języka polityki po 1989 r. Charakterystyka słownictwa politycznego ostatniego 20-lecia ze zwróceniem szczególnej uwagi na słownictwo tworzące autostereotyp polityków. Omówienie najważniejszych mechanizmów kreacji rzeczywistości poprzez język polityki (polaryzacja świata, specyficzna kategoryzacja, etykietkowanie, stereotypizacja, specyficzne wartościowanie, transpozycja ról itd.). Językowe wyznaczniki populizmu oraz teorii spisku. Omówienie najważniejszych sposobów argumentowania w polityce (retoryka przedstawiciela, retoryka światłego obywatela, retoryka pośrednika). Paradygmaty myślenia o sprawach publicznych oraz ich odzwierciedlenie w dyskursie politycznym. Pojęcie dyskursu zamkniętego i otwartego.
Oprócz 60 godzin na zajęciach seminaryjnych student powinien przeznaczyć ok. 60 godzin na przygotowanie się do zajęć (lektura tekstów, przygotowanie co najmniej jednego referatu).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Po ukończeniu zajęć student:
- opisuje język współczesnej polityki;
- opisuje paradygmaty myślenia o polityce;
- definiuje pojęcia: funkcja rytualna, funkcja magiczna, funkcja perswazyjna, funkcja dyrektywna, rytualny chaos, presupozycja, implikatura, konotacja, metafora i ilustruje je przykładami;
- znajduje w tekstach i opisuje językowe mechanizmy służące kreacji rzeczywistości oraz pozyskaniu odbiorcy;
- rozpoznaje typ dyskursu (zamknięty / otwarty; etyczny / pragmatyczny);
- interpretuje wypowiedź ze względu na jej cel i funkcję;
- rozpoznaje językowe cechy populizmu i teorii spisku;
- rozpoznaje typ argumentacji;
- tworzy teksty z użyciem poznanych na zajęciach środków językowych.
Kryteria oceniania
- ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność),
- kontrola obecności;
- współprowadzenie z wykładowcą zajęć na wybrany temat;
- test pisemny w semestrze letnim;
- złożenie pracy licencjackiej (w semestrze letnim).
Literatura
B. Walczak, Co to jest język polityki? [w:] Język a kultura 11, red. J. Anusiewicz, B. Siciński, Wrocław 1994
J. Bralczyk, O używaniu języka w polskiej polityce w latach dziewięćdziesiątych [w:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Warszawa 1999
B. Dobek-Ostrowska, Pojęcie propagandy [w:] B. Dobek-Ostrowska, J. Fras, B. Ociepka, Teoria i praktyka propagandy, Wrocław 1997;
J. Bralczyk, O populizmie językowym [w:] Polszczyzna w komunikowaniu publicznym, red. W. Gruszczyński, J. Bralczyk, G. Majkowska, Warszawa 1999
M. Głowiński, Nowomowa [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2 Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993
J. Sambor, Nowomowa – język naszych czasów [w:] Poradnik Językowy 1985, z. 6
J. Fras, Język propagandy politycznej, cz. 5.2. – 5.15 [w:] B. Dobek-Ostrowska, J. Fras, B. Ociepka, Teoria i praktyka propagandy, Wrocław 1997;
T. Dobrzyńska, Metafory wartościujące w publicystyce i wypowiedziach polityków [w:] Kreowanie świata w tekstach, red. A.M. Lewicki, R. Tokarski, Lublin 1995
J. Fras, Język propagandy politycznej, cz. 5.1 – Język ogólnopolski (ogólny, literacki), czyli polszczyzna ogólna [w:] B. Dobek-Ostrowska, J. Fras, B. Ociepka, Teoria i praktyka propagandy, Wrocław 1997;
K. Ożóg, Wartościowanie w polskich kampaniach wyborczych [w:] tegoż, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów 2001
K. Ożóg, Teksty wyborcze jako akt mowy [w:] tegoż, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów 2001
K. Ożóg, Wykorzystanie niektórych mechanizmów retorycznych w ulotnych tekstach wyborczych [w:] tegoż, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów 2001
J. Bralczyk, Językowy kształt świata propagandy [w:] tegoż, O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, Warszawa 2001
A. Kapciak, W poszukiwaniu stylu komunikacji publicznej. Między depolityzacją kultury a estetyzacją polityki [w:] Kultura narodowa i polityka, red. J. Kurczewska, Warszawa 2000
S. Mocek, Wobec kultury narodowej: „patriotyczna” i „pragmatyczna” formuła uprawiania polityki [w:] Kultura narodowa i polityka, red. J. Kurczewska, Warszawa 2000
D. Gawin, Od romantycznego narodu do liberalnego społeczeństwa. W poszukiwaniu nowej tożsamości kulturowej w polityce polskiej po roku 1989 [w:] Kultura narodowa i polityka, red. J. Kurczewska, Warszawa 2000
M. Czyżewski, Algorytmizacja debat publicznych. Główne tendencje i ich społeczno-kulturowe uwarunkowania [w:] Zmiany w publicznych zwyczajach językowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2001
K. Skarżyńska, Jak porozumiewają się politycy: język ostrych kategoryzacji; psychologiczne przyczyny i konsekwencje [w:] Zmiany w publicznych zwyczajach językowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2001
M. Kochan, „Przyklejanie etykietek”, czyli o negatywnym określaniu przeciwnika [w:] Język a kultura 11, red. J. Anusiewicz, B. Siciński, Wrocław 1994
J. Reykowski, Logika walki [w:] Logika walki. Szkice z psychologii konfliktu społecznego w Polsce, Książka i Wiedza, Warszawa 1984, s. 57-83;
M. Lis-Turlejska, Ingracjacja, czyli manipulowanie innymi ludźmi za pomocą zwiększania własnej atrakcyjności innymi [w:] J. Reykowski (red.) Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi, Książka i Wiedza, Warszawa 1976, s. 325-363;
A. Piotrowski, O dyskursie politycznym polityków [w:] J. Miodek (red.) O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, Wrocław 1996, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, s. 247-253;
K. Kłosińska, Retoryka form osobowych w dyskursie politycznym [w:] Poradnik Językowy 2004, z. 1, s. 19-39;
E. Wnuk-Lipiński, Fundamentalizm a pragmatyzm: dwa typy reakcji na radykalną zmianę społeczną [w:] Kultura i Społeczeństwo 1994, nr 1;
S. Dubisz, E. Sękowska. J. Porayski-Pomsta, Leksykalny kod polityczny we współczesnej komunikacji językowej [w:] Gajda S., Markowski A., Porayski-Pomsta J. (red.), Polska polityka komunikacyjnojęzykowa wobec wyzwań XXI wieku, Elipsa, Warszawa 2005;
E. Sękowska, Charakterystyka dyskursu politycznego na przełomie XX i XXI wieku [w:] Poradnik Językowy 1996, z. 3, s. 8-28;
R. Zimny, P. Nowak, Słownik polszczyzny politycznej po roku 1989, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009
J. Bralczyk, J. Wasilewski, Polskie języki publiczne [w:] Polska polityka językowa w Unii Europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008, s. 273-288;
M. Głowiński, Retoryka nienawiści [w:] Gazeta Wyborcza 2009; http://wyborcza.pl/1,76498,7251866,Retoryka_nienawisci.html?as=3&ias=3&startsz=x
M. Czyżewski, Jazgot polityczny. Rozmowa z Markiem Czyżewskim [w:] Tygodnik Powszechny, nr 29, 20 VII 2003;
M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski, Wprowadzenie [w:] tychże (red.) Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, Aureus, Kraków 1997, s. 7-41;
W. Pisarek, Szkic wstępu do politolingwistyki [w:] Prace Filologiczne 1986, t. XXXIII
K. Kłosińska, Językowe cechy politycznego „dyskursu zamkniętego” [w:] Sztuka perswazji. Socjologiczne, psychologiczne i lingwistyczne aspekty komunikowania perswazyjnego, red. R. Garpiel, K. Leszczyńska, Zakład Wydawniczy „Nomos“, Kraków 2004, s. 155-170;
K. Kłosińska, O retoryce partii politycznych [w:] Demokracja w Polsce. Doświadczanie zmian, red. U. Jakubowska, K. Skarżyńska, Academica, Warszawa 2005, s. 210-221;
K. Ożóg, Język populizmu w polskich kampaniach wyborczych roku 2005 [w:] B. Witosz (red.) Style konwersacyjne, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2006
M. Głowiński, Nowomowa po polsku (fragmenty)
V. Klemperer, LTI. Notatnik filologa (fragmenty)
V. Havel, Powiadomienie [w:] Dialog 1966, z. 10
E. Wolicka, O potrzebie rytuału [w:] Znak 1996, nr 5, s. 4-13
P. Nowak. K. Olejnik, Współcześni czarnoksiężnicy – magia i rytuał w tekstach politycznych [w:] Etnolingwistyka 13, Lublin 2001
M. Ziółkowski, Pragmatyzacja świadomości społeczeństwa polskiego [w:] Kultura i Społeczeństwo 1994, z. 4
I. Kamińska-Szmaj, Słowa na wolności, Wrocław 2001 (fragm.)
I. Karolak, Patriotyzm [w:] J. Bartmiński, M. Mazurkiewicz-Brzozowska (red.): Nazwy wartości. Studia leksykalno-semantyczne I, Lublin 1994, Wydawnictwo UMCS, s. 157-176
S. Ossowski, Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzny (w:) tenże: Z zagadnień psychologii społecznej, Dzieła, t.III, Warszawa, s. 201-226
J.H. Kołodziej, Słowa kluczowe polskich partii politycznych. Analiza porównawcza na przykładzie kampanii wyborczej do Parlamentu RP w 2001 r. (wydruk)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: